Mở rộng quyền tham gia hoạt động kinh doanh của viên chức gắn với cơ chế kiểm soát hiệu quả

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận tại hội trường. Ảnh: media.quochoi.vn

Bàn về vấn đề tuyển dụng và thu hút nhân tài, đại biểu Tạ Đình Thi (đoàn thành phố Hà Nội) cho rằng, Điều 17 của Dự thảo Luật đã có bước tiến với việc mở rộng phương thức xét tuyển, tiếp nhận đối với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng. Tuy nhiên, để thực sự hiệu quả, cần làm rõ và cụ thể hóa tiêu chí "người có tài năng" cho từng lĩnh vực cụ thể (y tế, giáo dục, khoa học công nghệ...), tránh chung chung dẫn đến khó áp dụng.

Về sử dụng và phát huy nhân tài, theo đại biểu đoàn Hà Nội, cần tạo cơ chế tự chủ tối đa về chuyên môn cho nhân tài. Họ phải được giao quyền và tạo điều kiện để chủ động triển khai các ý tưởng, đề án nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

Việc đánh giá (Điều 24) cần dựa chủ yếu vào kết quả đầu ra, giá trị thực tiễn mà họ mang lại, thay vì các tiêu chí hành chính cứng nhắc; khuyến khích sự liên thông, hợp tác giữa đơn vị sự nghiệp công lập với doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu (Điều 13)... Nội dung này cần được rà soát để bảo đảm tính thống nhất với các luật khác liên quan như: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Thủ đô...

Đại biểu Tạ Đình Thi (đoàn Hà Nội) phát biểu tại hội trường. Ảnh: media.quochoi.vn

Cho rằng chế độ đãi ngộ là điểm mấu chốt để thu hút và giữ chân nhân tài, đại biểu Tạ Đình Thi đề nghị dự thảo Luật bổ sung, làm rõ 3 điểm.

Thứ nhất, cơ chế tiền lương, thu nhập linh hoạt, đặc thù (ngoài thang bảng lương chung, cần cho phép các đơn vị được áp dụng cơ chế trả lương theo thỏa thuận, gắn với hiệu quả công việc, giá trị đóng góp cụ thể). Điều này phù hợp với mục tiêu của Nghị quyết 19-NQ/TƯ là "trả lương theo kết quả hoạt động".

Thứ hai, về chính sách đãi ngộ toàn diện: Bên cạnh thu nhập, cần có các chính sách hỗ trợ về nhà ở, điều kiện làm việc, cơ hội đào tạo trong và ngoài nước, chế độ chăm sóc sức khỏe, và quan trọng là tạo dựng một môi trường văn hóa trọng dụng nhân tài, tôn vinh sự sáng tạo.

Thứ ba, về cơ chế tài chính đặc thù, cần quy định rõ nguồn ngân sách dành riêng cho việc thu hút và đãi ngộ nhân tài, đặc biệt tại các đơn vị tự chủ, để bảo đảm tính khả thi của các chính sách.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu tại hội trường. Ảnh: media.quochoi.vn

Đề cập những việc viên chức không được làm (Điều 10), đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh. Đại biểu đề nghị dự luật quy định rõ, viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình. Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong, chân ngoài”, tránh xung đột lợi ích, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn.

Bàn đến nguyên tắc tuyển dụng viên chức tại Điều 16, đại biểu đề xuất quy định rõ việc thi tuyển được thực hiện tập trung, ứng dụng công nghệ số và kết nối dữ liệu quốc gia về viên chức, nhằm kiểm soát chất lượng đầu vào và hạn chế tình trạng “tuyển dụng kép". Việc áp dụng mô hình thi trực tuyến minh bạch sẽ tạo niềm tin cho xã hội, góp phần hình thành đội ngũ viên chức có năng lực, phẩm chất thật sự.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn thành phố Hải Phòng) phát biểu tại hội trường. Ảnh: media.quochoi.vn

Trong khi đó, đề cập quyền của viên chức ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn thành phố Hải Phòng) cho rằng, điểm b khoản 1 Điều 13 cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục... là quy định mở, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, đóng góp cho xã hội. Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này, đại biểu đề nghị siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát và phòng, chống tham nhũng. Bởi quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư, đặc biệt khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả hai đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực, dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.

Đại biểu đề xuất không cho phép viên chức quản lý, tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác và quy định cơ chế kê khai minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư, đặc biệt với đối tượng là viên chức quản lý.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình tiếp thu và làm rõ một số nội dung đại biểu quan tâm. Ảnh: media.quochoi.vn

Phát biểu báo cáo giải trình, tiếp thu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết, đã có 25 ý kiến phát biểu tại hội trường, trong đó có 3 lượt ý kiến phát biểu tranh luận. Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã làm rõ các vấn đề đại biểu quan tâm như: Phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật; đổi mới cơ chế quản lý, sử dụng viên chức theo vị trí việc làm; cho phép viên chức ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ thực hiện hoạt động nghề nghiệp với cơ quan, tổ chức ngoài đơn vị sự nghiệp công lập đang công tác; đánh giá, xếp loại chất lượng viên chức...

Cảm ơn các ý kiến rất sâu sắc, cụ thể của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Đỗ Thanh Bình cho biết, ngay sau phiên họp này, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội tổng hợp đầy đủ các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật, đảm bảo chất lượng, đúng tiến độ, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội thông qua.

Minh Thúy