Mở hướng thoát nghèo cho người dân thông qua bảo vệ rừng

Bảo vệ rừng từ chính sách giao khoán

Tỉnh Sơn La có diện tích rừng lớn thứ ba cả nước, với 5 khu rừng đặc dụng và khu bảo tồn thiên nhiên, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ các loài động, thực vật quý hiếm và duy trì cân bằng sinh thái của vùng. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của rừng, bên cạnh triển khai các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt, ban quản lý rừng đặc dụng và khu bảo tồn thiên nhiên còn đẩy mạnh giao khoán bảo vệ rừng cho cộng đồng.

Là 1 trong 5 khu rừng đặc dụng và khu bảo tồn thiên nhiên trên địa bàn tỉnh, Khu rừng đặc dụng Xuân Nha có tổng diện tích 18.173ha, trong đó diện tích có rừng là hơn 15.000ha. Hàng năm, Ban Quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha chủ động phối hợp với cộng đồng làm tốt công tác tuần tra, kiểm soát bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng và phát triển rừng. Theo đó, từ nguồn kinh phí chi trả dịch vụ môi trường hàng năm, Ban Quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha đã tiến hành giao khoán bảo vệ rừng cho 16 cộng đồng bản vùng đệm rừng đặc dụng Xuân Nha với diện tích rừng bình quân trên 11.000ha/năm.

Để việc giao khoán bảo vệ rừng đạt hiệu quả, Ban Quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha cùng chính quyền địa phương thường xuyên tổ chức các buổi họp dân, hội nghị thôn bản, tuyên truyền lưu động, qua loa phát thanh về Luật Lâm nghiệp và các quy định bảo vệ rừng. Định hướng, hỗ trợ các cộng đồng bản nhận khoán bảo vệ rừng kiện toàn, thành lập các tổ bảo vệ rừng nòng cốt là các thành viên trong cộng đồng để thực hiện tuần tra. Đồng thời, hướng dẫn các tổ bảo vệ rừng cộng đồng xây dựng kế hoạch tuần tra bảo vệ rừng hàng tháng, hướng dẫn các tổ bảo vệ rừng cộng đồng sử dụng ứng dụng SMART mobile (ứng dụng tuần tra bảo vệ rừng và thu thập dữ liệu tuần tra trên điện thoại di động) trong quá trình tuần tra rừng.

Nhờ chính sách giao khoán bảo vệ rừng và sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban Quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha, chính quyền địa phương và cộng đồng, ý thức, trách nhiệm của người dân trong công tác tuần tra, kiểm soát bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng và phát triển rừng được nâng lên rõ rệt. Điều này thể hiện rõ qua việc nhiều cá nhân, tập thể có thành tích tốt trong việc phát hiện, ngăn chặn hành vi vi phạm hoặc cứu rừng kịp thời.

Thoát nghèo nhờ giữ rừng

Bên cạnh việc nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân trong công tác bảo vệ phát triển rừng, chính sách giao khoán bảo vệ rừng còn góp phần quan trọng trong việc tạo sinh kế ổn định, giúp người dân vươn lên thoát nghèo. Hiện nay, Ban Quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha đã ký hợp đồng khoán bảo vệ rừng từ nguồn kinh phí chi trả dịch vụ môi trường hàng năm giữa Ban Quản lý với 16 cộng đồng bản vùng đệm rừng đặc dụng Xuân Nha. Theo đó, trong năm 2025 diện tích rừng được giao khoán từ nguồn kinh phí chi trả dịch vụ môi trường rừng là 11.205ha, tổng số tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng cho 16 cộng đồng bản là hơn 2,3 tỷ đồng.

Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, ông Hoàng Trọng Thắng - Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng đặc dụng Xuân Nha cho biết, việc giao khoán bảo vệ rừng mang lại cho cộng đồng quyền lợi rõ ràng nhất về kinh tế. Các cộng đồng bản được hưởng tiền khoán bảo vệ rừng từ nguồn kinh phí chi trả dịch vụ môi trường rừng, nguồn kinh phí được Ban Quản lý bản xây dựng quy chế chi tiêu sử dụng (theo hướng dẫn của Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh) vào mục đích chi trả cho các hoạt động bảo vệ rừng, chi sửa chữa các công trình phúc lợi cộng đồng, chi trả cho Nhân dân vào các dịp lễ, Tết…

Bên cạnh đó, còn có chính sách hỗ trợ vùng đệm theo quy định theo Điều 8 Nghị định 58/2024/NĐ-CP của Chính phủ. Trong năm 2025, 20 cộng đồng bản vùng đệm được hỗ trợ vật liệu xây dựng là xi măng (27 tấn/bản tương đương 50 triệu đồng mỗi bản) để sửa chữa các công trình cộng đồng, cải tạo đường giao thông và thực hiện các công trình thiết yếu khác.

“Các nguồn thu từ giao khoán bảo vệ rừng cung cấp một khoản thu nhập bổ sung, ổn định bằng tiền mặt cho các cộng đồng bản. Giúp người dân có thêm nguồn lực để trang trải chi tiêu thiết yếu, tái đầu tư vào sản xuất, giúp cộng đồng cải thiện cơ sở hạ tầng, góp phần nâng cao điều kiện sống. Dù việc giảm nghèo phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng có thể thấy xu hướng giảm rõ rệt tại các cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng. Cụ thể, trong giai đoạn 2024 - 2025, Bản Cột Mốc, tỷ lệ hộ nghèo giảm 6,12%; bản Sa Lai, tỷ lệ hộ nghèo giảm 6,48%; bản Ngà, tỷ lệ hộ cận nghèo giảm 6,99%. Chưa kể, việc giữ rừng còn đem lại nhiều lợi ích khác như giữ nguồn nước và chống thiên tai, những yếu tố nếu không được bảo đảm có thể làm gia tăng đói nghèo”, ông Hoàng Trọng Thắng nhận định.

Linh Chi