Mô hình cộng đồng định hướng giao thông: tạo sức mạnh trong phát triển đô thị

Tọa đàm gồm 5 chuyên đề “TOD cho tái phát triển đô thị: Đáp số hay ẩn số?”; “TOD trong quy hoạch Hà Nội”; “TOC là gì? Làm thế nào để TOD trở thành TOC”; “Một số yếu tố có thể tham gia cấu thành TOC cho quy hoạch Hà Nội”; "Một số công cụ hỗ trợ phát triển TOC" do các chuyên gia, diễn giả trình bày.

Quang cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: Lại Tấn

Công cụ chiến lược phát triển Thủ đô

Thời gian qua, TOD (mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng) được xác định là một công cụ chiến lược để tái phát triển Thủ đô, hiện thực hóa tầm nhìn đến 2045, Hà Nội ngang tầm với Thủ đô các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Trên cơ sở đó, TOD đã được luật hóa trong Luật Thủ đô, Luật Đường sắt (dự thảo sửa đổi), các Nghị quyết đặc thù của Quốc hội và các quy hoạch được duyệt.

Theo TS Nguyễn Tài Thu – Phòng Quản lý đường sắt đô thị - Sở Xây dựng Hà Nội: TP đang cụ thể hóa các quy định về TOD thông qua 4 Nghị quyết của HĐND. Tuy nhiên, vẫn có các vấn đề lớn chưa được xác định về khoảng cách tiếp cận (500m hay 800m); lựa chọn các hành lang, khu vực TOD; tiêu chuẩn quy hoạch cho các khu đô thị đa chức năng; tài liệu quy định, hướng dẫn các bước triển khai TOD; cơ chế tài chính huy động nguồn lực xã hội.

Do vậy, TS Nguyễn Tài Thu đề xuất cần sớm đưa một tầm nhìn phát triển TOD để thống nhất mục tiêu hành động; đánh giá cụ thể khả năng, cơ chế huy động nguồn lực tài chính, nguồn lực từ đất đai để thực hiện các dự án TOD. Bên cạnh đó, TP nên nghiên cứu xem xét một số loại hình giao thông mới (như BRT thế hệ mới, xe điện không ray ART) để phát triển TOD; đặt hàng nghiên cứu hoặc thành lập các đơn vị nghiên cứu TOD để hỗ trợ TP xây dựng, ban hành những tài liệu, sách hướng dẫn TOD khả thi, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của thành phố; tăng cường hợp tác, học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm phát triển TOD với các TP trên thế giới.

Cách tiếp cận mới

Tại tọa đàm, có ý kiến đặt ra, với những TP mới việc ứng dụng TOD có nhiều thuận lợi, đem lại nhiều lợi ích. Tuy nhiên, tại Thủ đô Hà Nội - với nhiều khu vực đô thị đã hình thành, hiện hữu từ lâu, việc thực hiện TOD cần có những giải pháp nào đề hài hòa các giá trị mới và cũ.

Chia sẻ về vấn đề này, Ths.KS Vũ Tuyết Mai - Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội nhìn nhận, để phát triển TOD, TP Hà Nội sẽ phải đánh đổi về giá trị đầu tư, sự thay đổi về văn hóa… Vì vậy, để phát triển TOD cần có sự chung tay giữa người dân, cơ quan quản lý Nhà nước và nhà đầu tư. Bởi vậy, câu chuyện về PPP cần được bàn thảo kỹ lưỡng. Ví dụ như đối với việc cải tạo, xây dựng tập thể, chung cư, người dân góp đất để xây dựng TOD thì nhà đầu tư cần xây dựng cho người dân cái gì? Nhà nước sẽ được hưởng giá trị gì từ phát triển xã hội từ hình thức PPP đó? Bởi vậy, tọa đàm hôm nay, với sự tham gia của KTS là những tiếng nói quan trọng để tìm ra hình thái phù hợp nhất mới mô hình TOD.

Từ khái niệm về TOD và TOC và tiếp nối ý kiến tại tọa đàm về vấn đề quy hoạch, cải tạo, xây dựng chung cư cũ trên địa bàn Thủ đô, TS. KTS Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội chia sẻ: “Các dự án cải tạo chung cư cũ Hà Nội hiện nay vẫn đang khu trú giới hạn nghiên cứu, loay hoay với hệ số K, nâng tầng tòa nhà và gặp nhiều khó khăn khi đối thoại với cư dân tầng 1 mà không mở rộng tầm nhìn ra bên ngoài với những yếu tố tương tác mạnh mẽ. Vì vậy nên chăng cần cách tiếp cận mới: chuyển từ cái nhìn nhỏ hẹp của các khu chung cư cũ mở rộng ra bên ngoài. Theo đó, sử dụng công cụ của TOD để kết nối các quy mô và mạng lưới liên kết. Chuyển mục tiêu lợi nhuận kinh doanh bất động sản sang mô hình TOC (cộng đồng định hướng giao thông ) để thu hút nguồn lực từ việc kết nối tổng thể lợi thế tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội… tạo nên sức mạnh mới trong phát triển.

Lại Tấn