Mexico đang hưởng lợi từ thuế quan Mỹ

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum - Ảnh: Bloomberg.

Khi ông Trump bắt đầu tăng thuế quan vào đầu năm nay, nhiều quan chức chính phủ và các nhà kinh tế lo ngại rằng nền kinh tế dựa vào xuất khẩu của Mexico sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy xuất khẩu của Mexico sang Mỹ tăng trưởng đáng kể sau khi thuế quan mới được áp - theo tờ báo Wall Street Journal.

THƯƠNG MẠI MỸ-MEXICO SẮP LẬP KỶ LỤC

Một trong những lý do chính giúp Mexico hưởng lợi là mức thuế cuối cùng mà Mexico phải chịu thấp hơn so với nhiều quốc gia khác. Sự chênh lệch thuế quan này đã giúp các sản phẩm xuất khẩu của Mexico có cơ hội lấp đầy khoảng trống do hàng Trung Quốc để lại tại thị trường Mỹ. Các nhà sản xuất đang tìm kiếm chỗ đứng tại thị trường Mỹ cho biết Mexico vẫn giữ được những lợi thế vốn có như vị trí địa lý gần Mỹ, nền công nghiệp sản xuất chi phí thấp và một hiệp định thương mại tự do với Mỹ tuy có phần rạn nứt nhưng vẫn còn hiệu lực.

Dữ liệu từ Chính phủ Mexico cho thấy, ngay cả khi phải chịu mức thuế cao đối với ô tô, thép và nhôm xuất khẩu sang Mỹ, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa chế biến, chế tạo của Mexico sang Mỹ đã tăng gần 9% trong 11 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm 2024. Kim ngạch xuất khẩu ô tô của Mexico sang Mỹ giảm gần 6% trong giai đoạn này, nhưng xuất khẩu các mặt hàng chế biến, chế tạo khác đã tăng 17%. Thương mại hàng hóa giữa Mỹ và Mexico đang trên đà đạt mức kỷ lục gần 900 tỷ USD trong năm nay.

Ngân hàng Trung ương Mexico dự báo nền kinh tế nước này sẽ tăng trưởng 0,3% trong năm 2025, một con số khiêm tốn nhưng vẫn tốt hơn nhiều so với mức suy giảm 1% mà nhiều người đã dự đoán trước đó.

Câu chuyện của công ty Nearshore Co. là một minh chứng rõ nét cho việc Mexico đã tránh được một cú sốc trong cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump. Công ty này giúp các doanh nghiệp nước ngoài sản xuất hàng hóa để xuất khẩu sang Mỹ thông qua một mạng lưới gồm 18 nhà máy công nghiệp, chủ yếu nằm dọc biên giới Mexico-Mỹ.

Ông Jorge Gonzalez Henrichsen, đồng Giám đốc điều hành của công ty, cho biết nhiều kế hoạch đầu tư sản xuất đã bị tạm dừng vào đầu năm nay vì các doanh nghiệp muốn chờ cho tới khi có một cái nhìn rõ ràng hơn về mức thuế đối với Mexico và các quốc gia khác. Sau đó, khi ông Trump công bố kế hoạch thuế quan đối ứng vào hôm 2/4, mọi thứ đã thay đổi.

Hôm đó, tại Vườn Hồng ở Nhà Trắng, ông Trump đưa ra bảng thông báo về mức thuế quan mới đối với hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ, ngoại trừ Mexico. Ông Gonzalez Henrichsen cho biết ông đã nhanh chóng nhận được hàng loạt cuộc gọi từ những người muốn khởi động lại các dự án sản xuất tại Mexico mà họ đã tạm dừng vì lo ngại về thuế quan. Khách hàng của ông kết luận rằng Mexico có lợi thế hơn nhiều so với nhiều đối tác thương mại của Mỹ, bao gồm cả các nhà sản xuất đối thủ ở châu Á.

Mexico cũng đã vượt qua những lo ngại về một Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) "xác sống” - cách gọi dùng để mô tả kịch bản trong đó thỏa thuận thương mại tự do Bắc Mỹ vẫn tồn tại nhưng bị làm suy yếu bởi các mức thuế áp đơn phương. Hiện nay, gần 85% tổng xuất khẩu của Mexico vẫn không bị áp thuế quan do thuộc diện của USMCA.

LỢI THẾ KHÔNG CHỈ NẰM Ở CHÊNH LỆCH THUẾ QUAN

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã có nhiều nỗ lực để duy trì mối quan hệ với ông Trump và quản lý việc ông sử dụng thương mại như một đòn bẩy cho các vấn đề không liên quan đến kinh tế. Bà đã thắt chặt việc thực thi luật chống ma túy dọc biên giới, trục xuất các trùm băng đảng bị Mỹ truy nã và áp đặt mức thuế 50% đối với xe cộ và hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc. Những nỗ lực này đã xoa dịu ông Trump và qua đó giúp giảm bớt nguy cơ Mexico bị Mỹ áp mức thuế khắc nghiệt hơn.

Mexico vẫn phải đối mặt với mức thuế quan cao nhất trong một thế hệ khi bán hàng hóa sang Mỹ: 25% đối với hàm lượng không phải của Mỹ trong ô tô, lên đến 50% đối với nhôm và thép, và 25% đối với các mặt hàng xuất khẩu không thuộc diện USMCA, do Mỹ cho rằng Mexico chưa hành động đủ để hạn chế dòng chảy chất cấm xâm nhập vào Mỹ.

Song các đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc đang bị áp các mức thuế cao hơn. Theo Mô hình Ngân sách Penn Wharton, mức thuế quan hiệu dụng đối với hàng hóa Mexico khi vào Mỹ là 4,7%, so với mức 37,1% đối với hàng Trung Quốc. Mức thuế hiệu dụng tổng thể cho toàn thế giới là khoảng 10%, sau khi tính đến tất cả các lớp thuế, khấu trừ, tín dụng và miễn trừ - theo mô hình này.

Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết Mexico đã chiếm lĩnh được khoảng 25% sự giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Sự chuyển dịch này cho thấy "vai trò quan trọng của Mexico trong nỗ lực củng cố chuỗi cung ứng của Mỹ" - ông Greer nói với các nhà lập pháp Mỹ vào giữa tháng 12.

Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nhà cung cấp hàng hóa nước ngoài lớn nhất cho Mỹ vào năm 2023 và cũng đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Mỹ, nhờ vào sự liên kết chặt chẽ của hoạt động sản xuất trong khu vực và lực lượng lao động trẻ, chi phí thấp của nước này. Nhiều mặt hàng mà Mexico nhập khẩu từ Mỹ là hàng hóa trung gian được sử dụng để sản xuất hàng xuất khẩu trở lại Mỹ.

Các yếu tố khác cũng góp phần củng cố vị thế của Mexico trong quan hệ thương mại với Mỹ. Vị trí gần kề thị trường Mỹ giúp giảm chi phí vận chuyển cho các mặt hàng như ô tô. "Mức độ tích hợp là rất cao, nên tổn thất của việc xóa bỏ thỏa thuận USMCA sẽ rất lớn" - ông Luis de la Calle, người từng tham gia đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) hơn 3 thập kỷ trước, nhận định.

Theo ông Antonio Ortiz-Mena, giám đốc điều hành của AOM Advisors, một công ty tư vấn thương mại và đầu tư, nhiều công ty dự báo bất ổn thương mại toàn cầu sẽ kéo dài. Trong bối cảnh đó, Mexico và Canada có khả năng tiếp tục được hưởng mức thuế quan trung bình thấp hơn so với phần còn lại của thế giới. Điều đó sẽ giúp giảm bớt sự bất định đối với hai nước này khi hiệp định USMCA được rà soát lại vào năm 2026.

An Huy