Mẹ cho con bú có cần uống sữa công thức không?

Cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời là khuyến nghị quan trọng từ giới chuyên môn nhằm đảm bảo cho trẻ sơ sinh sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn miễn dịch. Tuy nhiên, trong thực tế, không ít bà mẹ – đặc biệt là những người lần đầu làm mẹ – gặp khó khăn và băn khoăn về việc: liệu có cần bổ sung thêm sữa công thức khi đang cho con bú mẹ hay không?

Bạn Mai Linh (27 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: "Con mình nay được 2 tháng tuổi, mình cho con bú mẹ hoàn toàn nhưng dạo này bé hay quấy khóc, ngủ ít, bú liên tục mà vẫn chậm tăng cân. Mình rất hoang mang không biết có nên cho con dùng thêm sữa công thức hay không?"

Câu hỏi của Mai Linh cũng là nỗi lo chung của nhiều phụ huynh. Để giải đáp rõ ràng, chúng tôi đã trao đổi với Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thùy – Phó trưởng khoa Sản – Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc Phúc Trường Minh:

Theo bác sĩ Thùy, sữa mẹ luôn là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời nhất cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trong 6 tháng đầu đời. Trong sữa mẹ có đầy đủ các chất cần thiết như protein, chất béo, vitamin, khoáng chất, men tiêu hóa và kháng thể giúp trẻ tăng trưởng và tăng cường miễn dịch. Ngoài ra, việc cho con bú mẹ còn giúp bé phát triển tình cảm, cảm giác an toàn và gắn kết với mẹ.

"Về bản chất, trẻ sơ sinh hoàn toàn có thể phát triển tốt nếu được bú mẹ đầy đủ và đúng cách. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, mẹ có thể cần bổ sung sữa công thức để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng," bác sĩ Thùy nhấn mạnh.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu trong những tháng đầu đời của trẻ

Vậy khi nào nên cân nhắc bổ sung sữa công thức?

Dưới đây là những trường hợp cụ thể mà theo bác sĩ Thùy, việc sử dụng sữa công thức có thể cần thiết:

1. Mẹ không đủ sữa hoặc trẻ bú không hiệu quả: Có một số dấu hiệu cảnh báo trẻ không nhận đủ sữa mẹ, bao gồm:

Trẻ giảm cân hoặc chậm tăng cân rõ rệt. Trẻ bú liên tục nhưng vẫn không no, quấy khóc, ngủ ít. Khoảng cách giữa các cữ bú quá ngắn hoặc trẻ bú rất lâu mà vẫn không dứt. Trẻ đi tiểu ít hơn bình thường, nước tiểu sẫm màu hoặc có mùi khai mạnh. Trẻ có biểu hiện nôn trớ nhiều, nôn ra máu, bỏ bú…

Trong các tình huống này, nếu mẹ đã cố gắng cải thiện chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và cách cho bú nhưng không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung một lượng sữa công thức phù hợp cho bé để đảm bảo tăng trưởng.

2. Mẹ có vấn đề về sức khỏe không thể cho con bú:

Một số bà mẹ sau sinh bị mắc các bệnh lý như:

Viêm tuyến vú nặng, áp-xe vú cần điều trị bằng thuốc đặc trị. Phải dùng thuốc chống trầm cảm, hóa trị ung thư hoặc thuốc chống chỉ định cho con bú. Mắc các bệnh truyền nhiễm như HIV, HTLV…

Trong những trường hợp này, mẹ không thể tiếp tục cho con bú, hoặc cần tạm ngưng, và khi đó sữa công thức là giải pháp thay thế cần thiết.

3. Trẻ có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt:

Với những bé sinh non, nhẹ cân, rối loạn chuyển hóa hoặc gặp vấn đề tiêu hóa… đôi khi cần dùng sữa công thức chuyên biệt dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

4. Khi mẹ cần nghỉ ngơi, đi làm hoặc muốn chia sẻ việc chăm con:

Nhiều mẹ hiện đại vừa chăm con vừa quay lại công việc sớm. Trong hoàn cảnh đó, việc kết hợp bú mẹ và sữa công thức có thể giúp giảm áp lực, cho mẹ thời gian nghỉ ngơi hoặc chủ động hơn về lịch sinh hoạt. Tuy nhiên, cần duy trì việc hút sữa thường xuyên nếu muốn tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ song song.

Cho con bú là khoảnh khắc thiêng liêng, nhưng chế độ dinh dưỡng của mẹ cũng rất quan trọng

Lưu ý khi dùng kết hợp sữa mẹ và sữa công thức

Việc kết hợp sữa mẹ và sữa công thức cần được thực hiện khoa học để không ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa của mẹ hoặc gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ.

Bác sĩ Thùy khuyến nghị:

Không nên thay thế hoàn toàn sữa mẹ nếu chưa có chỉ định. Nếu cần bổ sung, hãy bắt đầu bằng một lượng nhỏ, theo dõi phản ứng của trẻ.

Chọn sữa công thức phù hợp với độ tuổi, nhu cầu dinh dưỡng và thể trạng của bé. Ưu tiên giữ các cữ bú mẹ vào ban đêm và sáng sớm – thời điểm cơ thể mẹ tiết nhiều sữa nhất. Nếu mẹ muốn duy trì sữa mẹ trong thời gian dài, nên hút sữa đều đặn nếu bé không bú trực tiếp.

Việc cho trẻ bú mẹ hoàn toàn là lý tưởng, nhưng không phải lúc nào cũng khả thi với tất cả các gia đình. Điều quan trọng nhất là lắng nghe nhu cầu của bé, khả năng của mẹ và nhận được sự tư vấn từ bác sĩ khi cần thiết.

Không nên vì áp lực "phải bú mẹ hoàn toàn" mà bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo trẻ đang thiếu dưỡng chất.

Bác sĩ Nguyễn Thị Thùy chia sẻ: "Nuôi con bằng sữa mẹ là hành trình yêu thương và kiên nhẫn, nhưng cũng cần sự linh hoạt và hỗ trợ đúng lúc. Nếu biết cách kết hợp hợp lý, cả sữa mẹ và sữa công thức đều có thể giúp con phát triển khỏe mạnh."

Minh Diễm