Mấu chốt cần được giải quyết cho hòa bình tại Gaza

Người dân Palestine phải di dời chờ nhận thực phẩm miễn phí từ một trung tâm phân phối thực phẩm ở thành phố Gaza, ngày 14/7/2025.(Ảnh: THX)

Ngày 7/10/2023, cách đây hai năm trở thành cột mốc đau thương của nhân loại yêu hòa bình, khi phong trào Hamas bất ngờ tấn công Israel, khiến hơn 1.200 người thiệt mạng và hàng trăm con tin bị bắt giữ. Phản ứng quân sự của Israel sau đó với mục tiêu “xóa sổ Hamas” đã tàn phá Dải Gaza.

Cơ quan y tế Gaza vừa công bố, chiến dịch quân sự của Israel trong hai năm qua đã khiến hơn 67.000 người Palestine thiệt mạng, trong đó hơn 20.000 trẻ em, hơn 10.000 phụ nữ và gần 5.000 người cao tuổi. Trước xung đột, dân số Gaza ước tính khoảng 2,3 triệu người. Nghĩa là, cứ khoảng 33 người thì 1 người đã thiệt mạng. Trung bình, có 28 trẻ em tử vong mỗi ngày trong 2 năm qua.

Thống kê cũng chỉ ra, hơn 169.000 người Palestine đã bị thương trong 2 năm qua, tương đương khoảng 1/14 dân số. Gần 42.000 người ở Gaza vẫn phải vật lộn với các vết thương. Trong khi đó, các cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở y tế đã buộc 25 trong số 38 bệnh viện ở Gaza phải ngừng hoạt động. Hơn 500.000 người đối mặt với nạn đói, và ít nhất 1,9 triệu người trên khắp Gaza phải di dời do chiến tranh.

Số liệu thống kê có thể chưa lột tả hết nỗi đau mà người dân phải gánh chịu, nhưng phần nào cho thấy quy mô thảm họa ở dải đất Trung Đông. Suốt hai năm qua, chiến dịch quân sự toàn diện của Tel Aviv cũng tác động, làm đảo lộn tình hình an ninh, chính trị, xã hội, kinh tế của chính Israel. Trên chiến trường, ngoài Hamas, Israel còn đối mặt Hezbollah ở Liban, lực lượng Houthi từ Yemen và “căng thẳng trực tiếp” với Iran.

Ngoài tổn thất về người, Israel cũng chịu ảnh hưởng sâu rộng cả về xã hội và kinh tế, khi chi tiêu quốc phòng tăng cao. Đời sống người dân bị ảnh hưởng nặng nề, với cảm giác bất an thường trực. Về chính trị, trong nước, các đảng đổ lỗi lẫn nhau về gánh nặng chiến tranh, biểu tình kêu gọi chấm dứt xung đột. Trên trường quốc tế, một số nước châu Âu, kể cả đồng minh truyền thống của Israel cũng kêu gọi Tel Aviv tuân thủ luật quốc tế…

Hai năm qua là quãng thời gian quá dài, với đau thương vượt xa khỏi sức chịu đựng của nhiều gia đình tại Gaza. Các nỗ lực trung gian hòa giải của Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ hay cả Liên hợp quốc đã nhiều lần gieo hy vọng, nhưng rồi lại gặp bế tắc. Khi xung đột bước sang năm thứ 3, hy vọng một lần nữa được thắp sáng, khi kế hoạch hòa bình Gaza 20 điểm do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất vào cuối tháng 9/2025 nhận được phản hồi tích cực từ các bên liên quan.

Bày tỏ biết ơn sâu sắc đối với nỗ lực của cộng đồng quốc tế và Mỹ nhằm chấm dứt cuộc chiến, phong trào Hamas tuyên bố sẵn sàng ký thỏa thuận ngừng bắn và trao trả toàn bộ con tin Israel, với điều kiện nhận được cam kết chấm dứt vĩnh viễn xung đột ở Dải Gaza. Tại Ai Cập, bên lề đàm phán gián tiếp giữa Hamas và Israel do Ai Cập và Qatar làm trung gian, Hamas nhấn mạnh sự có mặt tại đàm phán với mục tiêu chấm dứt xung đột, đồng thời mang theo cả khát vọng về ổn định, tự do, quyền tự quyết và thành lập một nhà nước độc lập của người dân Palestine.

Đề xuất 20 điểm của Mỹ như “tia hy vọng lóe lên trong đổ nát”. Cộng đồng quốc tế bày tỏ quyết tâm lớn để “nắm bắt cơ hội quý giá” lần này nhằm chấm dứt xung đột tại Gaza. Bộ Ngoại giao Qatar xác nhận, Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Qatar tham gia đàm phán. Thổ Nhĩ Kỳ cũng cử phái đoàn do lãnh đạo cơ quan tình báo có mặt. Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông và cố vấn thân cận của Tổng thống Mỹ tiếp tục ở lại Ai Cập cho tới khi các bên đạt được thỏa thuận. Trong khi đó, lãnh đạo nhiều nước liên tục hội đàm, trao đổi, thúc đẩy đàm phán ngừng bắn tại Gaza.

Khẳng định có “cơ hội thật sự” cho thỏa thuận hòa bình, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ làm mọi điều có thể để bảo đảm tất cả các bên tuân thủ thỏa thuận nếu được ký kết. Dù vậy, khó khăn vẫn được lường trước, khi Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh, vẫn còn rất nhiều việc phải làm trước khi có thể kết thúc chiến tranh tại Gaza.

Việc quan trọng nhất là đáp ứng được điều kiện từ phía Hamas, khi phong trào này yêu cầu những cam kết thật sự từ cộng đồng quốc tế, nhất là Mỹ và các quốc gia bảo trợ, để bảo đảm Israel rút quân hoàn toàn và không nối lại xung đột sau khi các con tin được thả.

Điểm mấu chốt đó, nếu không được giải quyết, thì triển vọng hòa bình tại Gaza vẫn mong manh.

THỂ TRẦN