Mài dao kéo - nghề xưa năm cũ

Người thợ mài dao bên hè phố. Ảnh: ĐĂNG LÂN

Cũng như bao nghề khác, sáng sớm người thợ cũng tất bật dọn lỉnh kỉnh các dụng cụ hành nghề, chủ yếu là đá mài các loại, búa, đe, giũa… Cái đắt giá nhất là chiếc mô tơ điện có gắn đá mài, giúp cho công việc đỡ vất vả và tiết kiệm thời gian. Ghé lại tiệm ông Bảy, phường Long Xuyên tôi gửi mài chiếc kìm cắt móng tay, dụng cụ nhỏ, mài chẳng bao nhiêu tiền nhưng ông rất ân cần, vui vẻ nhận, hẹn một chút lại lấy.

Đang kẹt mài và sửa lại cây kéo cắt vải, ông nói: “Tôi mài cây kéo mấy hôm trước, mài xong cắt thử vải thun, đứt ngọt lịm. Kéo cắt vải phải có độ hở, khi cắt người thợ phải dùng ngón tay điều chỉnh cho 2 lưỡi kéo áp sát vào nhau. Nhưng khách hàng này không chịu, chiều ý khách hàng tôi phải sửa cho khít lại”.

Hiện tại, nghề mài dao kéo đang gặp khó khăn, phải nói là “ế”, ngày nào khá thì kiếm được 300.000 đồng, có ngày chỉ hơn 100.000 đồng. Mài đắt nhất là mấy dụng cụ làm móng, nhỏ nhưng vẫn có tiền khá hơn. Thợ làm móng mỗi lần đem lại mài vài chục cây, ngày nhận được vài đơn của thợ làm móng là xem như thu nhập khá. Nhưng thợ dạo này cũng ế khách, chuyển nghề khác, làm những người mài dao kéo cũng mất mối, mất thu nhập.

Quanh khu vực này có hàng chục tiệm làm nghề, nhưng khách thì thưa dần. Những ngày qua, đường sá thấy vắng, phần lớn cán bộ đã chuyển về trung tâm mới. “Chú thấy vậy chứ cũng ảnh hưởng đến người thợ mài kéo như tôi, người đông, nhu cầu ăn uống cao, người kinh doanh thực phẩm sử dụng dao, kéo cắt, gọt, xẻ nhiều mau lụt thì đem lại tụi tôi mài, nhờ đó mà kiếm sống được. Ngoài ra, còn có một số thợ di chuyển bằng xe, đi cùng đường cuối hẻm, mài tận nhà, rất tiện cho những bà nội trợ. Bên cạnh các loại dao kéo thủ công còn có loại công nghiệp đa dạng và rẻ tiền. Có khi tiền công mài gần bằng với con dao mua mới, mẫu mã lại đẹp nên mấy bà nội trợ rất thích, sử dụng đến khi lục họ bỏ luôn rồi mua mới cho tiện”, ông Bảy buồn hiu bộc bạch.

Nghề không nặng nhọc nhưng đòi hỏi người thợ phải có kinh nghiệm, kiên nhẫn, tùy vào từng loại mà có kỹ thuật mài khác nhau. Mài dao thái, cắt gọt thì cần phải bén, mài lưỡi dao cho mỏng như vậy mới đạt được độ bén đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Đối với mấy loại dao chặt vật cứng như xương, cây cối thì lưỡi không được quá mỏng để giữ độ cứng của dao nhưng phải bén nếu không khách hàng sử dụng sẽ bị mẻ. Mài những con dao lớn như vậy cũng được 20.000 đồng, nhỏ hơn thì từ 10.000 - 15.000 đồng.

Hơn 30 năm trong nghề, ông Bảy nhớ lại thời trước nghề này cũng cho thu nhập khá. Ngoài những khách hàng tại địa phương còn có những khách hàng ngoài tỉnh như: Đồng Tháp, Kiên Giang cũ… Bận đó, đường sá còn khó khăn, họ đi tàu đem lại. Sáng sớm, tàu cập bến họ gửi vài chục cây đủ loại, nào là kìm cắt móng, dao cùn, kéo lục… Lúc đó chỉ kịp ăn sáng rồi vùi đầu vô mài tranh thủ đến trưa phải xong cho họ kịp chuyến tàu trở về. Mài cây kìm cắt móng tiền công 1.500 đồng, nhưng thời trước đủ cho ăn bữa sáng, uống ly cà phê vẫn còn thừa tiền.

Gặp tôi, ông Ba Phước, ngụ phường Long Xuyên nói: “Buổi sáng trời đổ mưa, ngồi đọc tin tức đến hơn 10 giờ vẫn chưa có khách nào. Trời mưa là khách ở nhà mà nắng quá cũng không có khách vì không cần thiết lắm, hôm khác họ làm cũng được, do vậy mà thợ mài ngồi không”. Bỗng có chị khách ghé mài con dao thái. Lưỡi dao không còn thẳng, bị mòn không đều, chứng tỏ dao này có mài ở nhà. Bật mô tơ, ông tì miết cho mòn những chỗ nhô ra, chỉnh sửa lại cho thẳng đều, tạo hình dáng con dao lại như ban đầu. Sau đó, ông mài thủ công trên đá mài có độ nhám mịn để cho lưỡi dao bóng và sắc bén hơn. “Thấy đơn giản vậy nhưng người thợ phải có kỹ thuật, kinh nghiệm mài dao mới bén, thái thịt hay cắt rau củ quả đứt ngọt sớt, mấy bà nội trợ rất ưng ý”, ông Ba Phước cười tươi.

Chị Trần Lan Hương, ngụ phường Long Xuyên cho biết: “Làm nội trợ, cây dao là công cụ chính, mỗi lần cắt gọt nếu cây dao bị lục cắt không đứt rất bực mình. Nhà tôi có trang bị đá mài, nhưng chỉ liếc qua liếc lại vài cái cho bén, nhưng cắt vài lần là hết bén. Lâu lâu, tôi cũng phải đem ra thợ mài, tốn chưa tới 10.000 đồng nhưng giúp việc nội trợ được suôn sẻ, nhanh chóng, cắt gọt thực phẩm nhìn bắt mắt hơn”.

Nghề mài dao kéo vẫn mang một nét đẹp đời thường. Cơn mưa tạnh dần, tiếng xe cộ, dòng người qua lại đông hơn. Những người thợ mài dao cùn, kéo lục vẫn ngồi bên hè phố mong ngóng khách.

ĐĂNG LÂN