Mắc ca Lâm Đồng hướng tới ngành hàng tỷ đô

Với tổng diện tích tự nhiên hơn 24.233 km² cùng khí hậu, thổ nhưỡng lý tưởng, Lâm Đồng trở thành vùng đất đầy tiềm năng cho cây mắc ca phát triển, tạo thu nhập ổn định cho người dân và góp phần đưa Việt Nam ghi dấu trên bản đồ xuất khẩu nông sản cao cấp.

Nằm ở độ cao trung bình 800-1.500 mét so với mực nước biển, Lâm Đồng được thiên nhiên ưu ái ban tặng đất đỏ bazan màu mỡ và khí hậu ôn hòa, mát mẻ quanh năm - điều kiện hoàn hảo để cây mắc ca sinh trưởng và phát triển. Hiện tại, toàn tỉnh có 16.000 ha mắc ca, trong đó 80% diện tích được trồng xen canh với cà phê và chè. Mô hình xen canh này không chỉ tối ưu hóa quỹ đất mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm xói mòn đất và duy trì độ che phủ rừng, tạo nên một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững.

Cây mắc ca phát triển khỏe mạnh trên vùng đất đỏ bazan Lâm Đồng – điều kiện lý tưởng để tạo ra hạt chất lượng cao.

Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng, năm 2025, sản lượng mắc ca toàn tỉnh đạt 13.700 tấn, tăng gần 50% so với năm trước, nhờ áp dụng các giống chất lượng cao như OC, QN1, 246, 816 và các chính sách hỗ trợ khác... Nhìn xa hơn, Lâm Đồng đặt mục tiêu đầy tham vọng: đến năm 2030, diện tích mắc ca sẽ mở rộng lên 37.000 ha với sản lượng 48.000 tấn, và đến năm 2050 đạt 50.000 ha, sản lượng 90.000 tấn. Với giá trị kinh tế cao, mắc ca hứa hẹn trở thành ngành hàng “tỷ đô”, giúp hàng ngàn hộ dân vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương.

Sản phẩm mắc ca nhân – một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Lâm Đồng.

Để đảm bảo chất lượng và tăng sức cạnh tranh trên thị trường, Lâm Đồng khuyến khích nông dân áp dụng tiêu chuẩn VietGAP – một mô hình sản xuất sạch, an toàn và bền vững. Dự án “Thâm canh mắc ca theo VietGAP” đã được triển khai trên 70 ha tại các xã Lâm Hà, Di Linh và Đức Trọng, hỗ trợ 140 hộ dân với giống cây chất lượng, kỹ thuật canh tác hiện đại, chứng nhận VietGAP và tem truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, năng suất vườn mắc ca đạt 2,6 tấn/ha, cao hơn 15% so với phương pháp trồng truyền thống, trong khi giá bán nhân mắc ca VietGAP dao động từ 120.000-150.000 đồng/kg, tăng 10-20% so với loại thường (khoảng 100.000 đồng/kg).

Bà Nguyễn Thị Lan, một nông dân tại xã Lâm Hà, Lâm Đồng chia sẻ: “Trước đây, chúng tôi trồng mắc ca theo kiểu truyền thống, giá bán bấp bênh và khó cạnh tranh. Từ khi tham gia dự án VietGAP, được hướng dẫn kỹ thuật và cấp chứng nhận, sản phẩm của gia đình tôi không chỉ bán được giá cao hơn mà còn được các siêu thị lớn đặt hàng đều đặn.” Sản phẩm mắc ca VietGAP của Lâm Đồng hiện đã có mặt tại các siêu thị, sân bay trong nước và xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu, nhận được đánh giá cao về chất lượng và hương vị.

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia thăm mô hình trồng mắc ca đạt chuẩn VietGAP tại Lâm Đồng

Trước đây, nông dân Lâm Đồng thường đối mặt với tình trạng “được mùa, mất giá” do thiếu đầu ra ổn định. Để giải quyết vấn đề này, tỉnh đã xây dựng 9 chuỗi liên kết với tổng diện tích 1.300 ha, hỗ trợ 1.168 hộ dân và đạt sản lượng hơn 1.000 tấn/năm.

Ông Trần Văn Hùng, một nông dân ở xã Đức Trọng, Lâm Đồng hồ hởi kể: “Nhờ hợp đồng bao tiêu với các Doanh nghiệp lớn trên địa bàn tỉnh, tôi không còn lo lắng về giá cả hay đầu ra. Mỗi năm, vườn mắc ca xen canh cà phê của gia đình mang lại thu nhập ổn định hơn 200 triệu đồng.”

Chuỗi liên kết mắc ca giữa doanh nghiệp - hợp tác xã - người dân giúp đảm bảo đầu ra ổn định và giá trị bền vững.

Thời gian gần đây, tỉnh cũng đẩy mạnh hỗ trợ nông dân hợp tác với các sàn thương mại điện tử và hệ thống siêu thị toàn cầu để đưa mắc ca vào kênh bán hàng hiện đại. Các hợp đồng bao tiêu được ký trước vụ, dựa trên dự báo sản lượng, giúp nông dân tránh tình trạng tồn kho và đảm bảo giá trị kinh tế.

Hạt mắc ca sau thu hoạch được phơi khô tự nhiên để giữ trọn hương vị béo ngậy đặc trưng.

Năm 2024, Lâm Đồng sở hữu 34 cơ sở chế biến mắc ca, sản xuất các sản phẩm đa dạng như nhân mắc ca, kẹo, tinh dầu, bánh ăn kiêng và các sản phẩm dinh dưỡng cao cấp. Các cơ sở này đóng góp tới 70% lượng mắc ca tách vỏ xuất khẩu toàn cầu, với thị trường trọng điểm là Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, Đức. Đặc biệt, việc tận dụng phụ phẩm như vỏ mắc ca để sản xuất phân hữu cơ, tinh dầu và than sinh học đã mở ra hướng đi mới, phù hợp với mô hình nông nghiệp tuần hoàn.

Các sản phẩm chế biến từ mắc ca: nhân rang, kẹo, tinh dầu và bánh ăn kiêng.

Chị Nguyễn Thị Thùy Dung, Giám đốc HTX Dịch vụ Long Việt tại xã Quảng Trực, chia sẻ: “Khi thành lập HTX vào năm 2019, chúng tôi chỉ tập trung vào trồng và bán hạt thô. Giờ đây, nhờ liên kết với doanh nghiệp và áp dụng công nghệ chế biến, phụ phẩm như vỏ mắc ca được biến thành tinh dầu và bánh ăn kiêng, giúp tăng thêm 20% thu nhập.” Sản phẩm của HTX Long Việt, với tiêu chuẩn OCOP 3 sao, đã trở thành lựa chọn yêu thích của người tiêu dùng trong và ngoài nước.

HTX Long Việt trưng bày các sản phẩm mắc ca OCOP 3 sao – niềm tự hào của nông dân địa phương.

Công ty TNHH TM & DV Sagri Bazan, do chị Ngọc Dung điều hành, là một ví dụ điển hình về sự sáng tạo trong chế biến mắc ca. Chị chia sẻ: “Vùng đất bazan trên cao nguyên M’Nông mang đến những hạt mắc ca to, tròn, béo bùi, đậm đà hương vị. Chúng tôi kết hợp kỹ thuật chế biến hiện đại để giữ trọn độ giòn và vị ngọt tự nhiên, tạo nên sản phẩm thượng hạng mang thương hiệu M’Nông.” Sản phẩm của Sagri Bazan không chỉ chinh phục thị trường khách hàng khó tính mà còn trở thành biểu tượng nông sản chất lượng cao của Lâm Đồng.

Doanh nghiệp Sagri Bazan giới thiệu sản phẩm mắc ca đến với người tiêu dùng.

Sản phẩm mắc ca cao cấp mang thương hiệu M’Nông, được chế biến bằng công nghệ hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Cơ sở chế biến mắc ca hiện đại tại Lâm Đồng, nơi sản phẩm được phân loại, đóng gói và gắn tem truy xuất nguồn gốc.

HTX Long Việt trưng bày các sản phẩm mắc ca OCOP 3 sao

Doanh nghiệp Sagri Bazan giới thiệu sản phẩm mắc ca cao cấp mang thương hiệu M’Nông tại hội chợ xúc tiến thương mại.

Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm trồng mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP, thu hút đông đảo các nhà khoa học, doanh nghiệp và bà con nông dân tham dự.

Sự đồng hành của “4 nhà” - Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông - đang tạo ra một mô hình chuỗi giá trị khép kín. Từ chọn giống - trồng trọt - chăm sóc - chế biến - tiêu thụ, tất cả được tổ chức bài bản, đồng bộ, hướng tới mục tiêu nông nghiệp tuần hoàn, thông minh và phát thải thấp.

Mắc ca không chỉ là cây làm giàu mà còn là biểu tượng của sự chuyển đổi tư duy trong nông nghiệp hiện đại. Việc tận dụng phụ phẩm để sản xuất phân hữu cơ, tinh dầu, và than sinh học phù hợp với xu hướng nông nghiệp tuần hoàn, giảm phát thải và gia tăng giá trị. Hơn thế, mắc ca đang trở thành biểu tượng cho nông nghiệp hiện đại, mở ra cánh cửa tương lai thịnh vượng cho Lâm Đồng và nông nghiệp Việt Nam.

Các sản phẩm chế biến đa dạng từ mắc ca Lâm Đồng như nhân nguyên chất, bánh ăn kiêng, tinh dầu, sữa thực vật, bột mắc ca và mỹ phẩm thiên nhiên… không chỉ gia tăng giá trị cho nông sản mà còn khẳng định vị thế mắc ca Việt trên thị trường tiêu dùng cao cấp trong và ngoài nước.

Nội dung, ảnh: Ánh Nguyệt
Trình bày: Thế Huy

Phan Thị Ánh Nguyệt