Lý giải nguyên nhân mưa kỷ lục tại Huế, chưa từng ghi nhận ở Việt Nam

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, hai ngày qua, nhiều khu vực tại TP Huế và TP Đà Nẵng xuất hiện mưa lớn, lũ trên nhiều sông vượt báo động 3, gây ngập lụt trên diện rộng.

Mực nước trên sông Bồ tại trạm Phú Ốc (TP Huế) đạt mức 5,25m, vượt giá trị lịch sử năm 2020 (5,24m).

Tại trạm quan trắc ở Nam Đông (TP Huế), lượng mưa từ 19h ngày 26/10 đến 19h ngày 27/10 lên tới 1.085,8mm. Đây là lượng mưa vượt giá trị lịch sử và chưa từng ghi nhận tại Việt Nam.

Bạch Mã (TP Huế) cũng là một trong những điểm ghi nhận lượng mưa rất lớn. Trong vòng chưa đến 24 giờ, từ 7h ngày 27/10 đến 3h ngày 28/10, lượng mưa tại trạm đỉnh Bạch Mã đạt 994,2mm. Ông Khiêm cho biết, không chỉ trong đợt mưa lớn này ở Bạch Mã có mưa đột biến mà trong các đợt mưa lớn khác, Bạch Mã luôn là một trong những vùng tâm mưa của TP Huế cũng như cả nước.

"Theo quan sát của tôi thì lượng mưa của Bạch Mã rất nhiều lần cao gấp tới 4-5 lần so với các khu vực lân cận. Lượng mưa ở Bạch Mã luôn đạt cực trị cao hơn các điểm đo mưa ở TP Huế hay TP Đà Nẵng", ông Khiêm nói.

Nguyên nhân chính là do yếu tố địa hình, điểm Bạch Mã nằm ở dãy Trường Sơn, ngay rìa giáp Biển Đông, độ cao trên 1.400m. Khi khối không khí ẩm từ biển thổi vào (đặc biệt là khi có tổ hợp thời tiết gồm không khí lạnh tầng thấp, dải hội nhiệt đới và đới gió Đông ẩm ở trên cao hoạt động mạnh), tạo ra vùng hội tụ ẩm sau đó có hoạt động “nâng cưỡng bức địa hình”, tức là ẩm hội tụ và bốc lên cao làm hơi ẩm ngưng tụ mạnh, tạo ra mưa rất lớn tại chỗ.

Bia Quốc học ngập trong nước lũ. (Ảnh: VGP/Lê Hoàng)

Ông Mai Văn Khiêm cho biết, nguyên nhân của đợt mưa lũ này là do tổ hợp không khí lạnh tầng thấp, dải hội tụ nhiệt đới dâng trục từ phía Nam lên, cùng với gió đông ẩm hoạt động mạnh ở độ cao 1.500-5.000m. Đây là hình thế điển hình gây mưa rất lớn ở miền Trung, và hầu hết các đợt mưa kéo dài, đặc biệt lớn trong khu vực đều do tổ hợp thời tiết này gây ra.

Dự báo trong 2 ngày tới, tổ hợp không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới, gió đông vẫn còn hoạt động mạnh. Vì thế từ nay đến hết ngày 29/10, Nam Quảng Trị đến TP Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến ở Nam Quảng Trị và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi 150-300mm, cục bộ trên 500mm, TP Huế và TP Đà Nẵng dao động 200-400mm, có nơi trên 600mm.

Hà Tĩnh đến Bắc Quảng Trị mưa vừa, mưa to và dông, lượng mưa phổ biến 80-150mm, cục bộ mưa rất to trên 300mm.

Nguy cơ mưa cường độ lớn, lượng mưa vượt ngưỡng 200mm chỉ trong 3 giờ.

Từ đêm 29 và ngày 30/10, khi gió đông xu hướng giảm dần, Hà Tĩnh đến TP Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Quảng Ngãi mưa vừa, mưa to và dông, lượng mưa dao động 50-100mm, có nơi mưa rất to trên 200mm.

Từ đêm 30/10, mưa lớn xu hướng giảm dần ở phía Nam và dịch chuyển dần lên phía Bắc của Trung Bộ.

Cũng theo ông Khiêm, từ nay đến hết năm 2025, bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên khu vực Biển Đông còn khoảng 2-3 cơn và ảnh hưởng đến nước ta khả năng còn khoảng 1-2 cơn.

Từ nay đến khoảng nửa đầu tháng 12/2025, các đợt mưa vừa, mưa to có thể tiếp tục xuất hiện ở Trung Bộ, tập trung tại khu vực từ Hà Tĩnh đến Đà Nẵng, Khánh Hòa và phía Đông các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk.

Tháng 11/2025, tổng lượng mưa ở hầu khắp các khu vực trên cả nước phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm 10-30%, có nơi cao hơn, trong đó, Bắc Bộ ở mức xấp xỉ, ngoại trừ vùng núi phía Bắc có xu hướng thiếu hụt khoảng 10-20%.

Tháng 12/2025, so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ, tổng lượng mưa tại các tỉnh từ Quảng Trị đến Đà Nẵng và phía Đông khu vực từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk phổ biến từ 250-580mm, ở mức cao hơn 50-150mm; Bắc Bộ và các tỉnh Thanh Hóa - Hà Tĩnh phổ biến 15-40mm, trong đó Hà Tĩnh 80-150mm, thiếu hụt 5-10mm. Các khu vực khác, tổng lượng mưa phổ biến 40-80mm, cao hơn 10-40mm.

Huệ Nguyễn