Lý do TP.HCM và Nam bộ sắp đón đợt mưa lớn

Người dân di chuyển trên tuyến đường mưa ngập chiều 28/10 tại TP.HCM. Ảnh: Khương Nguyễn.

Theo Đài Khí tượng Thủy văn Nam bộ, ngày 15/11, khu vực Nam bộ có thể có mưa do chịu ảnh hưởng bởi rìa phía nam của áp cao lạnh lục địa với cường độ ổn định, kết hợp rìa phía bắc rãnh áp thấp xích đạo có xu hướng nâng trục lên phía bắc.

Nhiễu động gió đông trên cao cũng được dự báo mạnh lên, gây hình thành và tăng cường hội tụ gió trên khu vực.

Trong dự báo, áp cao lạnh lục địa sẽ tăng cường mạnh vào ngày 17-18/11 rồi duy trì ổn định. Rãnh áp thấp xích đạo tiếp tục giữ trục ở khoảng 5-8 độ Vĩ Bắc. Ở tầng cao, áp cao cận nhiệt đới mở rộng về phía tây trước khi suy yếu và rút dần ra phía đông từ ngày 17-18/11.

Tổ hợp các hình thế gây mưa tại Nam Bộ có khả năng duy trì đến ngày 18/11 rồi giảm dần. Thời tiết khu vực trong giai đoạn này chủ yếu có mây thay đổi, ngày nắng; chiều và tối có mưa rào, dông rải rác, cục bộ mưa vừa, mưa to.

Riêng ngày 17-18/11, trời nhiều mây hơn, nắng gián đoạn và mưa tăng về chiều tối. Trong mưa dông tiếp tục đề phòng lốc, sét và gió giật mạnh.

Theo Britannica, sự chênh lệch lớn giữa quá trình nóng lên vào mùa hè và lạnh đi mạnh vào mùa đông trên lục địa châu Á tạo ra những biến đổi mạnh trong hoàn lưu khí quyển.

Vào mùa đông, không khí lạnh bao phủ Siberia, Mông Cổ và cao nguyên Thanh Tạng, hình thành áp cao lạnh lục địa - một trong những hệ thống khí áp mạnh nhất ở bán cầu Bắc, thường nằm về phía tây nam hồ Baikal.

Khối áp cao này được duy trì bởi không khí khô lạnh từ tầng cao chìm xuống, lan rộng xuống phía đông và phía nam châu Á. Khi tràn ra biển, khối không khí lạnh được làm ấm và hút thêm hơi ẩm, gây mưa hoặc tuyết ở các vùng đón gió của Nhật Bản.

Ở Nam và Đông Nam Á, mùa đông đặc trưng bởi gió mùa Đông Bắc, thổi từ các trung tâm áp cao phía bắc xuống vùng áp thấp gần xích đạo. Dòng gió này thường khô và mát, nhưng có thể gây mưa ở những khu vực ven biển đón gió, trong đó có miền Nam Việt Nam.

Trong khi đó, rãnh thấp xích đạo cũng giữ vai trò quan trọng. Đây là khu vực hội tụ của các dòng khí quy mô lớn quanh xích đạo, nơi không khí ẩm bốc lên mạnh, tạo thành dải hội tụ nhiệt đới - một trong những vùng gây mưa chủ đạo của vành đai nhiệt đới.

Rãnh thấp xích đạo thay đổi vị trí theo mùa, dịch chuyển theo sự chuyển động của Mặt Trời. Vào mùa hè bán cầu Bắc, áp cao cận nhiệt đới lấn xuống phía nam, kéo theo rãnh thấp xích đạo nâng trục lên phía bắc.

Gắn liền với rãnh thấp xích đạo là tín phong (hay còn gọi là gió mậu dịch), hệ thống gió thổi thường xuyên giữa áp cao cận nhiệt đới và rãnh thấp gần xích đạo.

Trong tầng đối lưu, tín phong gồm ba lớp rõ rệt: Lớp dưới chứa không khí ẩm ấm dần về phía xích đạo; lớp nghịch nhiệt phía trên tạo ra sự ổn định nhiệt mạnh nhất vào mùa đông, nhất là trên đại dương; và lớp tín phong phía trên, yếu hơn nhưng mở rộng đến độ cao 6-10 km.

Sự kết hợp của các yếu tố này giải thích vì sao Nam Bộ có thể có mưa trong hôm nay và những ngày tới. Khi áp cao lạnh lục địa tăng cường, khối không khí lạnh được đẩy sâu xuống phía nam, làm thay đổi cấu trúc hoàn lưu trên toàn khu vực Đông Nam Á.

Trong khi đó, rãnh thấp xích đạo ở phía nam có xu hướng nâng trục lên và hoạt động mạnh hơn. Trên cao, gió đông và gió đông bắc tăng cường, trong khi nhiễu động gió đông phát triển.

Sự hội tụ giữa gió mùa Đông Bắc, tín phong và nhiễu động gió đông khiến đối lưu phát triển mạnh, tạo nên mưa rào và dông diện rộng tại Nam bộ.

Thái An