Lý do dự thảo liên quan tài sản mã hóa gây 'quan ngại sâu sắc'

Dự thảo nghị quyết về thí điểm thị trường tài sản mã hóa của Bộ Tài chính đang khiến cộng đồng doanh nghiệp công nghệ blockchain tại Việt Nam lo lắng và quan ngại sâu sắc, đặc biệt là nguy cơ cản trở hoạt động đổi mới sáng tạo và gây ra hiện tượng chảy máu chất xám.

Không nên chỉ chấp nhận giao dịch tập trung với tài sản mã hóa

Đầu tháng 6, Endeavor Việt Nam, một tổ chức đại diện cho nhóm sáu công ty công nghệ blockchain, đã gửi kiến nghị đến Thủ tướng Phạm Minh Chính, các Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc và Nguyễn Chí Dũng cùng các bộ, ngành liên quan.

Các doanh nghiệp tham gia kiến nghị bao gồm: Công ty TNHH Athena Studio, Công ty cổ phần Appota, Công ty TNHH ZenX (Ninety Eight), Công ty TNHH Web3 Việt Nam, Công ty cổ phần Oraichain Labs và Công ty TNHH Sky Mavis Việt Nam.

Kiến nghị đề xuất loại trừ các hoạt động phát triển công nghệ và cung cấp dịch vụ kỹ thuật thuần túy trong lĩnh vực tài sản mã hóa khỏi phạm vi áp dụng của dự thảo nghị quyết.

Dự thảo nghị quyết thí điểm thị trường tài sản mã hóa đưa ra quy định về việc chỉ cho phép thực hiện các giao dịch tài sản mã hóa trên cơ sở tập trung thông qua các đơn vị được cấp phép và cấm tất cả giao dịch khác cũng như các dịch vụ khác có liên quan đến tài sản mã hóa và thị trường mã hóa.

Theo các doanh nghiệp gửi kiến nghị chia sẻ với PLO, quy định này đã tạo ra những “lo lắng và quan ngại sâu sắc” từ phía cộng đồng doanh nghiệp công nghệ Việt Nam hiện đang phát triển các công nghệ, cung cấp các dịch vụ kỹ thuật liên quan đến tài sản mã hóa.

Bời nếu chỉ được giao dịch trên cơ sở tập trung, các loại token, NFT được tạo ra trong quá trình thử nghiệm và phát triển công nghệ, trong không gian phi tập trung, hoặc các tài sản mã hóa mà sàn giao dịch không hỗ trợ buộc phải lưu trữ trong ví phi tập trung sẽ có thể bị coi là tài sản bất hợp pháp.

Theo ông Đào Thành Chung – nhà đồng sáng lập & CEO Oraichain Labs, một bất cập lớn hiện tại là dự thảo vẫn chưa làm rõ hoặc chưa đề cập đến các thành phần hạ tầng phi tập trung - đặc biệt là sàn giao dịch phi tập trung (DEX), ví không lưu ký (non-custodial wallet), và các hoạt động kỹ thuật thuần túy trong phát triển công nghệ blockchain.

Ông Đào Thành Chung – nhà đồng sáng lập & CEO, Oraichain Labs. Ảnh: NVCC

Thứ nhất, với sàn DEX, đây là nền tảng không có bên trung gian kiểm soát mà hoạt động thông qua hợp đồng thông minh trên blockchain. Việc yêu cầu DEX phải xin giấy phép như sàn tập trung là không khả thi và không phù hợp về mặt pháp lý. Vì vậy dự thảo nên định nghĩa rõ thế nào là DEX, và tham khảo cách tiếp cận của các nước như Mỹ vốn quy định rằng các nhà phát triển phần mềm, giao thức hoặc hạ tầng DEX không cần xin giấy phép tài chính nếu không kiểm soát tài sản người dùng.

Thứ hai, về ví không lưu ký, đây là loại ví mà chỉ người dùng có quyền truy cập vào khóa riêng. Đây là yếu tố cốt lõi bảo vệ quyền sở hữu tài sản. Dự thảo nên công nhận việc sử dụng ví không lưu ký là hợp pháp và được bảo vệ, thay vì bỏ ngỏ hoặc làm mơ hồ tính pháp lý.

Thứ ba, cần loại trừ các hoạt động kỹ thuật thuần túy như phát triển phần mềm, viết hợp đồng thông minh, cung cấp hạ tầng công nghệ khỏi phạm vi điều chỉnh của dự thảo. Việc này nhằm tránh tạo gánh nặng pháp lý cho đổi mới sáng tạo.

"Cuối cùng, cần phân biệt rõ ràng giữa hoạt động phát triển công nghệ và hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa trực tiếp cho người dùng cuối, để tránh hiểu nhầm và áp dụng sai quy định", ông Đào Thành Chung nhấn mạnh.

Còn theo ông Nguyễn Thành Trung – nhà đồng sáng lập & CEO Sky Mavis, việc chỉ cho phép thực hiện các giao dịch tài sản mã hóa trên cơ sở tập trung thông qua các đơn vị được cấp phép (với nhiều hạn chế) và cấm tất cả giao dịch khác cũng như các dịch vụ khác có liên quan đến tài sản mã hóa có thể ảnh hưởng tiêu cực tới việc sử dụng, nhận thức, và an toàn của tài sản mã hóa.

Dự thảo được đề cập cũng có những điểm chưa rõ ràng và gây lên những rủi ro đáng kể cho các công ty sử dụng hoặc phát triển công nghệ blockchain vì chưa phân biệt rõ ràng giữa các hoạt động phần mềm, công nghệ, kỹ thuật thuần túy và các hoạt động tài chính liên quan đến tài sản mã hóa.

Doanh nghiệp đề xuất về hướng quản lý thị trường tài sản mã hóa

Trên cơ sở này, nhà đồng sáng lập & CEO, Sky Mavis – ông Nguyễn Thành Trung đưa ra ba đề xuất để quản lý thị trường tài sản mã hóa bao gồm: Loại trừ phạm vi điều chỉnh của Dự thảo được đề cập đối với hoạt động phát triển công nghệ, cung cấp dịch vụ kỹ thuật trong lĩnh vực tài sản mã hóa của các doanh nghiệp công nghệ, đội ngũ kỹ sư tin học và lập trình viên tại Việt Nam; bổ sung các quy định để bảo vệ và bảo đảm cho quyền sở hữu tuyệt đối của chủ sở hữu đối với việc tự quản lý, lưu trữ tài sản mã hóa.

Nhà đồng sáng lập & CEO Sky Mavis – ông Nguyễn Thành Trung. Ảnh: NVCC

Cuối cùng, ông Trung cho rằng cần loại trừ phạm vi áp dụng của các quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa đối với các hoạt động phát triển công nghệ, cung cấp dịch vụ kỹ thuật của các công ty công nghệ, đội ngũ kỹ sư tin học và lập trình viên tại Việt Nam.

Nói về hướng bảo vệ người dùng, ông Đào Thành Chung – nhà đồng sáng lập & CEO Oraichain Labs cho rằng chính sách bảo vệ nhà đầu tư nên tập trung vào việc tăng tính minh bạch, phân loại rõ ràng tài sản mã hóa, và thiết kế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) phù hợp để thử nghiệm mô hình mới.

Cũng theo ông Chung, kinh nghiệm quốc tế liên quan việc bảo vệ nhà đầu tư có thể được tham khảo từ rất nhiều vùng lãnh thổ và quốc gia trên thế giới cụ thể như sau:

Minh bạch thông tin: Các dự án cần công khai đầy đủ token, đội ngũ phát triển, mục tiêu sử dụng vốn và các rủi ro tiềm ẩn. Singapore là ví dụ điển hình khi yêu cầu các đợt phát hành token phải có bản cáo bạch.

Phân loại tài sản mã hóa: Hong Kong đã thiết lập khung pháp lý phân biệt giữa token tiện ích, token chứng khoán và stablecoin, qua đó áp dụng các chuẩn mực giám sát phù hợp với từng loại tài sản và nhà đầu tư.

Sandbox pháp lý linh hoạt: Dubai triển khai môi trường thử nghiệm có kiểm soát cho các startup blockchain, tạo điều kiện đổi mới trong khi vẫn bảo vệ người dùng. Việt Nam nên học hỏi các mô hình này để thiết kế chính sách vừa khuyến khích sáng tạo vừa kiểm soát rủi ro hiệu quả.

NGỌC DIỆP