Lưu giữ lịch sử qua phim tài liệu

Đạo diễn Huỳnh Hùng và ê-kíp làm phim tài liệu. (Ảnh nhân vật cung cấp)

Dấu ấn phim tài liệu

Nghệ sĩ Nhân dân Huỳnh Hùng sinh năm 1960, quê huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (cũ), hiện ông sinh sống tại thành phố Đà Nẵng. Ông tốt nghiệp Khoa Ngữ văn, Trường đại học Tổng hợp Huế năm 1982.

Gắn bó với lĩnh vực văn hóa, báo chí, từng trải qua nhiều vị trí khác nhau như cán bộ văn phòng huyện Điện Bàn (cũ), Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin-Thể thao huyện Điện Bàn; Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại Đà Nẵng; Giám đốc Đài Phát thanh-Truyền hình Đà Nẵng (cũ); Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao thành phố Đà Nẵng (cũ). Với hành trình hơn 20 năm làm báo, ở nhiều cương vị khác nhau, nhưng ông là một đạo diễn phim tài liệu thành công, để lại nhiều dấu ấn trong lòng khán giả.

Là người xứ Quảng, mạch chảy văn hóa đã thấm đẫm trong ông, nuôi dưỡng chất liệu cảm xúc bất tận để không ngừng sáng tạo. Với ông, tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào về lịch sử dân tộc Việt Nam qua những nhân vật lịch sử, luôn thôi thúc ông tìm hiểu và “nuôi đề tài”.

Tên tuổi ông gắn với các bộ phim tài liệu nổi tiếng như “Sông núi khắc tên” kể về danh tướng Nguyễn Văn Thoại, “Người giữ thành Hà Nội” nói về Tổng đốc Hoàng Diệu; “Trang đời huyền thoại” về chân dung Mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Thứ (Mẹ Thứ); “Con mắt còn có đuôi” về học giả, nhà báo Phan Khôi; Một tấm gương, “Một tấm lòng” về chân dung ông Hồ Nghinh, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam- Đà Nẵng…

Năm 1997, bộ phim “Người giữ thành Hà Nội” - một tác phẩm xuất sắc của ông về Tổng đốc Hoàng Diệu, được trao đến 8 giải thưởng và huy chương các loại. Chính tác phẩm này đã đánh dấu đậm nét con đường của ông khi chọn phim tài liệu để gửi gắm giấc mơ điện ảnh. Phim “Trang đời huyền thoại” đạt Huy chương vàng Liên hoan truyền hình toàn quốc; Giải B Hội Nhà báo Việt Nam; Giải B (không có giải A), Giải thưởng văn học nghệ thuật Đà Nẵng lần thứ nhất, giai đoạn 1997-2005.

Năm 2017, ông và ê-kíp công chiếu phim tài liệu “Sóng cửa Hàn” đúng dịp chào mừng kỷ niệm 160 năm Ngày Đà Nẵng kháng Pháp (1858- 2018). Đây không chỉ là bộ phim tài liệu lịch sử đơn thuần, mà còn gợi mở, khai thông rất nhiều vấn đề còn bỏ ngỏ của lịch sử. Bằng sự sáng tạo, kết nối và xâu chuỗi các sự kiện lịch sử qua từng thước phim minh chứng cụ thể cho một thời quân và dân Đà Nẵng sẵn sàng xả thân vì nghĩa lớn. Trong phim, có nhiều ý kiến của các nhà khoa học lịch sử lần đầu tiên công bố, khẳng định về thời điểm lịch sử của Đà Nẵng lúc bấy giờ.

Đạo diễn Huỳnh Hùng đúc kết: "Tôi khá thú vị với mảng phim tài liệu, đây là một thể loại vừa có giá trị tư tưởng, vừa có giá trị nghệ thuật. Phim tài liệu là phim có dấu ấn cá nhân, dấu ấn tác giả khá rõ, không như các thể loại khác. Phim tài liệu là phim mà nếu biết đầu tư, công sức tâm huyết thì giá trị của phim sẽ sống với thời gian. Một bộ phim tài liệu hay, sản xuất 1 lần nhưng có thể phát đi phát lại nhiều lần, thậm chí 10 đến 20 năm sau. Đây là nơi lưu giữ ký ức một cách sống động...".

Ông dẫn chứng, phim “Trang đời huyền thoại” do ông và các đồng nghiệp sản xuất năm 1997 về Mẹ Thứ - biểu tượng của Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, trung dũng, tận hiến, hy sinh; đến nay sau gần 30 năm phát lại vẫn còn nguyên cảm xúc, nguyên giá trị.

Nghệ sĩ Nhân dân, đạo diễn Huỳnh Văn Hùng. (Ảnh: Anh đào)

Người kết nối, gìn giữ và bảo vệ các di sản văn hóa

Đối với ngành văn hóa Đà Nẵng, thời điểm làm Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao Đà Nẵng, ông là người theo đuổi đến cùng để giữ lại, bảo vệ Di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải và Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia Hải Vân quan.

Lý giải về điều này, ông cho rằng, di sản văn hóa là giá trị, là những trầm tích của các lớp tiền nhân đã đổ mồ hôi, công sức, máu xương để tạo ra. Hiện nay, những giá trị đó còn đọng lại trong các di sản. Dưới góc nhìn của một người làm công tác văn hóa, lịch sử, làm phim, nếu biết khai thác quá khứ, phát huy giá trị thì đây là một nguồn lực rất lớn, có giá trị đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội.

Đối với đất và người xứ Quảng, ông nhận ra những giá trị cốt lõi, nhiều con người đất Quảng có tư tưởng, tầm nhìn vượt khỏi ranh giới quê hương, mang tầm quốc gia, dân tộc, như Hoàng Diệu, Trần Quý Cáp, Phạm Phú Thứ, Trần Cao Vân, Phan Châu Trinh; hay thời nay có nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình, ông Hồ Nghinh… Họ là người con của quê hương xứ Quảng nhưng có đóng góp lớn cho sự nghiệp yêu nước và cách mạng của dân tộc và ông là người may mắn, khi được thực hiện những bộ phim về họ.

Là chủ nhân của hàng chục giải thưởng nhưng đạo diễn Huỳnh Hùng vẫn khiêm tốn khi trải lòng: “Hơn 20 năm làm báo, tôi đã có một số phim tài liệu mà bây giờ ngồi xem lại, tôi vẫn khẳng định rằng, lựa chọn, theo đuổi và đam mê làm phim của mình là đúng. Đời một người làm báo, có một vài tác phẩm khiến mọi người nhớ đến, đó đã là hạnh phúc lắm rồi”.

NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO