Lực lượng vũ trang Tây Bắc chiến đấu với 'giặc lũ' thời bình - Bài 1: Mệnh lệnh từ trái tim

Sát cánh cùng cấp ủy, chính quyền và đồng bào các dân tộc Tây Bắc trong những ngày tháng gian nguy ấy, cán bộ, chiến sĩ Lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu 2 luôn xông pha nơi “tuyến đầu”, “chiến đấu” trong “trận chiến không tiếng súng” nhưng đầy gian khổ, cam go và sẵn sàng hy sinh vì cuộc sống của nhân dân.

Trước thực trạng thiên tai, thảm họa trên địa bàn, các cơ quan, đơn vị thuộc Quân khu 2 xác định nhiệm vụ phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn là nhiệm vụ “chiến đấu” trong thời bình, sẵn sàng lực lượng, phương tiện, cơ động thực hiện nhiệm vụ khi có lệnh. Trong mọi tình huống, cán bộ, chiến sĩ luôn coi tính mạng, tài sản của nhân dân là trên hết, trước hết.

Hiểm họa từ thiên nhiên

Địa bàn Quân khu 2 gồm các tỉnh: Phú Thọ, Tuyên Quang, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La và Điện Biên, tổng diện tích trên 69.000 km2. Trong đó, khoảng 80% diện tích là đồi, núi cao, với hệ thống sông suối dày đặc đan xen, làm địa hình bị chia cắt mạnh, đất đá dễ bị trượt, lở.

Cùng với đó, hệ thống hơn 1.800 hồ thủy lợi và hồ đập thủy điện lớn, nhỏ với tổng dung tích chứa lớn; các con sông lớn có lưu tốc nhanh, nhiều khu vực dòng chảy quanh co, dễ ùn ứ, tiềm ẩn nguy cơ tràn, vỡ đập và xảy ra ngập lụt mỗi khi mùa mưa lũ về. Các tuyến đường giao thông tại các tỉnh Tây Bắc cơ bản có ta luy cao, chất đất không ổn định, khi xảy ra mưa lớn, lũ lụt kéo dài dễ sạt lở, chia cắt giao thông, gây cô lập cục bộ.

Những vết trượt lớn trên núi phía sau bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, tỉnh Điện Biên năm 2025.

Chẳng thế mà, từ lâu nay, trên địa bàn phía Bắc, Tây Bắc, nhiều bản, làng, xã, phường trở thành tâm điểm hứng chịu thiệt hại từ những trận đại hồng thủy, bởi thảm họa thiên nhiên như: Du Tiến, Du Già (Tuyên Quang); Chu Va (Lai Châu) hay gần đây là cầu Phong Châu, Mường Pồn, Bắc Mê, Làng Nủ, Háng Pu Xi (Điện Biên)...

Các cấp, các ngành sẵn sàng nhận lệnh

Theo Trung tướng Phạm Đức Duyên, Chính ủy Quân khu 2, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ “chiến đấu” khi có tình huống thiên tai, thảm họa, Bộ tư lệnh Quân khu 2 đã lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng, Nhà nước, các chương trình, kế hoạch của Chính phủ, Ủy ban quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; Luật Phòng thủ dân sự và các thông tư, hướng dẫn của các Bộ, ngành Trung ương; Nghị quyết số 689 của Quân ủy Trung ương về công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Ban chỉ huy Phòng thủ dân sự - Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp được tổ chức đúng thành phần, đủ số lượng, thường xuyên được kiện toàn, bảo đảm chất lượng. Các cơ quan, đơn vị, địa phương thường xuyên tổ chức huấn luyện, luyện tập, diễn tập cứu hộ, cứu nạn các cấp, tập trung tập huấn nâng cao kỹ năng tìm kiếm cứu nạn khi có tình huống sập đổ công trình, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất.

Thiếu tướng Tô Quang Hanh, Phó tham mưu trưởng Quân khu 2 nhấn mạnh: 10 năm trở lại đây, Quân khu 2 phối hợp chỉ đạo tổ chức 1.123 cuộc diễn tập phòng, chống cháy nổ, cháy rừng, ứng phó bão lụt, hóa chất, hồ đập các cấp. Cùng với đó, các loại hình đơn vị, địa phương triển khai thực hiện các nội dung, biện pháp linh hoạt, phù hợp, có hiệu quả. Quân khu 2 chỉ đạo xây dựng lực lượng phòng thủ dân sự, phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn kiêm nhiệm bảo đảm cho thực hiện nhiệm vụ. Trong đó, Quân khu thường xuyên bảo đảm 1 trung đoàn bộ binh và 2 Tiểu đoàn binh chủng; Bộ CHQS các tỉnh thành lập từ 1 trung đội đến 1 đại đội thường trực; 1 đến 2 trung đội dân quân cơ động; tham mưu cho UBND tỉnh sẵn sàng huy động đơn vị dự bị động viên phù hợp; thành lập đội xung kích cấp xã gần 96.000 người sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ, theo phương châm “Ba sẵn sàng” và “Bốn tại chỗ”. Tất cả các lực lượng, chủ lực hay địa phương đều sẵn sàng nhận lệnh khi có tình huống thiên tai, thảm họa.

Cùng với điều động lực lượng, phương tiện khi có tình huống khẩn cấp, công tác bảo đảm hậu cần cũng luôn đặt ra yêu cầu “đi trước một bước”. Thượng tá Vũ Minh Ngọc, Phó trưởng phòng Quân nhu (Cục Hậu cần - Kỹ thuật Quân khu 2) chia sẻ: Cơ quan tham mưu, chỉ đạo, kiểm tra toàn diện, đồng bộ các mặt bảo đảm, duy trì nghiêm chế độ dự trữ 3 cấp (cấp chiến dịch, cấp sư đoàn và cấp đơn vị cơ sở), với các mặt hàng thiết yếu được dự trữ, bảo quản theo quy chuẩn, sẵn sàng cấp phát nhanh khi có lệnh cơ động. Ngành Quân nhu chú trọng xây dựng lực lượng quân nhu cơ động, thành lập các tổ, đội hậu cần xung kích đủ khả năng mang theo trang bị nấu ăn dã ngoại, cấp dưỡng tại chỗ cho bộ đội làm nhiệm vụ dài ngày, trong điều kiện mất điện, thiếu nước, đường giao thông bị chia cắt.

Vượt hiểm nguy để cứu hộ, tìm kiếm nạn nhân

Cho đến bây giờ, cái tên Làng Nủ còn thổn thức, ám ảnh dài lâu trong tâm khảm người Việt. Hình ảnh cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 98 cùng các lực lượng khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa tại Làng Nủ để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng nhân dân.

Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 98 trở lại thăm bà con Làng Nủ.

Dịp gần Tết Ất Tỵ 2025, các chiến sĩ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ ở Làng Nủ được đơn vị tổ chức cho thăm lại khu tái định cư. Ông Hoàng Văn Diệp, Trưởng thôn Làng Nủ chia sẻ: Ngày trở lại của bộ đội 316 thật ý nghĩa. Bộ đội đến từng gia đình thăm hỏi, cùng bà con dọn dẹp nhà cửa, vườn tược, gói và nấu bánh chuẩn bị cho Tết đầu tiên trong nhà mới. Ngày trở về ngập tràn niềm vui, tiếng cười và những giọt nước mắt hạnh phúc, biết ơn của bà con Làng Nủ. Nhiều chiến sĩ trẻ cũng nghẹn ngào trong vòng tay bà con, họ rưng rưng nước mắt tự hào vì được là Bộ đội Cụ Hồ, là con của nhân dân.

Tại Đại hội Thi đua Quyết thắng toàn quân lần thứ XI diễn ra cuối tháng 9-2025, Trung tá Nguyễn Ngọc Ba, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 98 vinh dự báo cáo điển hình về trận “chiến đấu” tại Làng Nủ một năm về trước, ký ức Làng Nủ lại ùa về trong cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 316, cái tên “Anh Ba chiến trường” lại sống dậy.

Theo Thiếu tá Trần Văn Nguyên, Phó chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn 98, những chiến sĩ tuổi mười tám, đôi mươi của Trung đoàn 98 khi thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn đã gặp thử thách cực kỳ lớn. Các chiến sĩ “chiến đấu” trong “3 chiến trường”: Đối mặt với thiên nhiên hung dữ, nguy hiểm rình rập; chạy đua với thời gian, tìm kiếm nạn nhân bị vùi lấp và phải vượt qua những giới hạn về thể chất và tinh thần. Đó là tinh thần gan dạ của nhóm 10 chiến sĩ xung phong vào “Tổ cơ động”, trực tiếp làm nhiệm vụ khiêng thi thể và mai táng các nạn nhân đã qua nhiều ngày ngâm dưới bùn đất.

Cùng với “Làng Nủ”, ở tất thảy các đơn vị thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, thảm họa, tìm kiếm cứu nạn nhiều năm trở lại đây, có rất nhiều câu chuyện về tinh thần “chiến đấu 3 chiến trường” chống thiên tai, thảm họa, vì nhân dân của cán bộ, chiến sĩ.

Tập nội san “Ký ức Làng Nủ” của Trung đoàn 98 được chính cán bộ, chiến sĩ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ viết lại, phản ánh chân thực, sinh động nhất cuộc “chiến đấu” ở đó. Dưới đây là vài đoạn ký ức ấy.

Đại úy Nguyễn Hữu Mạnh, Đại đội trưởng Đại đội 6, Tiểu đoàn 8: “Dọc hai bên bờ suối, những ánh mắt mòn mỏi của người dân như thôi thúc chúng tôi tiến về phía “dòng sông bùn” quánh đặc, nỗ lực hết sức trong “trận chiến đấu” vô cùng gian nan. Chúng tôi tập trung tìm kỹ ở vùng nước trũng, nơi cây cối, xác động vật mắc lại. Những khu vực này cũng có nhiều mảnh tôn, kính vỡ khiến găng tay bị cứa rách, nhiều đồng chí cũng sứt sát tay, chân”.

Chiến sĩ Nguyễn Ngọc Đức, Đại đội 6, Tiểu đoàn 8: “Cho đến tận bây giờ, nhớ lại cảnh “chạy lũ”, tim tôi lại đập thình thịch. Đang thực hiện nhiệm vụ, đột nhiên từ trên đỉnh đồi, tiếng kẻng của lực lượng cảnh giới vang lên liên tục và tiếng bà con nhân dân “Chạy đi, lũ lại về!”. Dòng nước xiết ào ào cuộn qua chỗ chúng tôi vừa tìm kiếm, thật may mắn, mọi người đều an toàn. Có hai lần, chúng tôi đã thoát khỏi “lưỡi hái tử thần” trong gang tấc”.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Ngân, Phó chủ nhiệm Chính trị Quân khu 2: “Chứng kiến tận mắt sự tàn khốc của thiên tai, mới thấy sức mạnh phi thường, ý chí, tinh thần vượt khó của người lính Quân khu 2. Chính trong lúc khó khăn nhất, nguy hiểm nhất, cán bộ, chiến sĩ đã thể hiện rõ bản lĩnh, phẩm chất cao quý Bộ đội Cụ Hồ, đoàn kết, vượt qua mọi khó khăn, giúp đỡ Nhân dân vô điều kiện”.

(Còn nữa)