Luật Quy hoạch (sửa đổi): Hướng tới tinh giản thủ tục, phân cấp rõ thẩm quyền phê duyệt quy hoạch

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) đề xuất phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia, thay vì thuộc thẩm quyền của Quốc hội như quy định hiện hành. Đồng thời, Chính phủ sẽ được giao quyền quy định chi tiết thẩm quyền phê duyệt các quy hoạch ngành, bảo đảm tính linh hoạt trong công tác chỉ đạo, điều hành.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng phân cấp cho bộ trưởng phê duyệt quy hoạch chi tiết ngành, và Chủ tịch UBND cấp tỉnh được phê duyệt quy hoạch tỉnh, phù hợp với xu hướng phân quyền mạnh cho địa phương. Việc phân cấp này nhằm rút ngắn quy trình, giảm bớt thủ tục, đồng thời nâng cao tính chủ động và trách nhiệm của các cấp trong thực thi nhiệm vụ.

Dự thảo cũng bổ sung các quy định về hậu kiểm, bao gồm giám sát, kiểm tra và rà soát quy hoạch, nhằm bảo đảm quá trình triển khai đúng định hướng, hạn chế tối đa tình trạng điều chỉnh quy hoạch tùy tiện.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: GIA HÂN

Một nội dung quan trọng khác được đề cập trong dự thảo là việc rà soát và thu gọn danh mục quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành, từ 78 xuống còn 49 loại, tương đương giảm 37% so với hiện hành. Theo Bộ Tài chính, đây là bước cải cách nhằm tinh giản hệ thống quy hoạch, loại bỏ sự chồng chéo, trùng lặp và giúp tiết kiệm chi phí xã hội trong công tác lập và thẩm định quy hoạch.

Bên cạnh đó, dự thảo xác định quy hoạch cấp quốc gia, vùng và tỉnh sẽ được xây dựng theo hướng định hướng chiến lược dài hạn, mang tính bao quát thay vì đi sâu vào chi tiết. Phần danh mục dự án cụ thể được loại bỏ khỏi nội dung quy hoạch, bảo đảm quy hoạch mang tính tổng thể, tránh ràng buộc cứng nhắc với từng dự án cụ thể.

Theo đó, quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn sẽ tập trung thể hiện tính cụ thể về không gian phát triển, phù hợp với quy định tại các luật chuyên ngành, bảo đảm sự thống nhất và đồng bộ trong toàn hệ thống pháp luật.

Dự thảo luật lần này cũng hướng đến khắc phục những khó khăn tồn tại trong công tác thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư. Cụ thể, dự thảo quy định rõ loại quy hoạch được sử dụng làm căn cứ đánh giá sự phù hợp của dự án đầu tư tại hai giai đoạn: thẩm định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư dự án.

Theo đó, dự án thuộc lĩnh vực nào sẽ căn cứ vào quy hoạch của chính ngành, lĩnh vực đó để xem xét và đánh giá, bảo đảm tính nhất quán, tránh tình trạng mỗi cơ quan hiểu và áp dụng khác nhau. Quy định này kỳ vọng sẽ giảm thiểu vướng mắc trong công tác cấp phép đầu tư, đồng thời đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án kinh tế - xã hội.

Trình bày báo cáo thẩm tra tóm tắt, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết việc phân cấp thẩm quyền phê duyệt quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch không gian biển quốc gia cho Thủ tướng Chính phủ là bước điều chỉnh lớn, cần được làm rõ cơ sở pháp lý và tính hợp lý.

Theo ông Mãi, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có ý kiến yêu cầu Chính phủ giải trình cụ thể về khó khăn, vướng mắc trong việc trình Quốc hội phê duyệt các quy hoạch này theo quy định hiện hành. Đồng thời, cần đánh giá kỹ việc phân cấp thẩm quyền cho Thủ tướng liệu có bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống quy hoạch khác hay không.

Báo cáo thẩm tra cũng lưu ý, quy hoạch vùng do Thủ tướng phê duyệt phải bảo đảm phù hợp với các quy hoạch ngành, trong khi một số quy hoạch ngành lại do bộ trưởng phê duyệt. Nếu không quy định rõ cơ chế phối hợp, sẽ có nguy cơ chồng chéo về thẩm quyền và xung đột trong định hướng phát triển.

Ủy ban thẩm tra đề nghị tiếp tục nghiên cứu khả năng hợp nhất các loại quy hoạch có tính chất không gian phát triển, hướng tới hệ thống quy hoạch tinh gọn, giảm bớt số lượng quy hoạch phải lập, thẩm định và phê duyệt.

Một số ý kiến đề xuất không lập riêng quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, mà tích hợp các chỉ tiêu đất chủ yếu - như đất lúa, đất rừng, đất quốc phòng và đất an ninh vào quy hoạch tỉnh, giúp tránh trùng lặp và giảm chi phí quản lý.

Bên cạnh đó, có đại biểu đề nghị xây dựng quy hoạch tổng thể chung cho các thành phố trực thuộc Trung ương, hợp nhất giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch đô thị, nhằm bảo đảm đồng bộ, thống nhất trong phát triển không gian và hạ tầng.

Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về các dự án luật. Ảnh: GIA HÂN

Theo cơ quan thẩm tra, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật Quy hoạch (sửa đổi) để bao gồm cả các quy hoạch kỹ thuật, chuyên ngành là cần thiết, song cần quy định rõ thứ bậc và tiêu chí đánh giá sự phù hợp giữa các quy hoạch. Nếu thiếu hướng dẫn cụ thể, việc sửa đổi này có thể chưa giải quyết được căn cơ các vướng mắc hiện nay, thậm chí phát sinh thêm điểm nghẽn mới trong quá trình thực thi.

Dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ, minh bạch và linh hoạt hơn trong quản lý phát triển không gian quốc gia, góp phần đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường hiệu quả quản trị nhà nước và nâng cao chất lượng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Văn Sơn