Luật Quốc tịch sửa đổi: Tín hiệu đón chào hồi hương

Thanh thiếu niên kiều bào về nước tham dự chương trình Trại hè Việt Nam 2025. (Ảnh: Thành Long)

Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, nhằm tiếp tục thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho bà con về nước đầu tư, sản xuất, kinh doanh, cũng như thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Theo ông Nguyễn Trung Kiên, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về NVNONN, Bộ Ngoại giao, Luật đã “nới lỏng” các quy định cho nhập và trở lại quốc tịch Việt Nam, đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài. Ông tin rằng những chính sách mới này sẽ thu hút đồng bào ta ở nước ngoài hướng về quê hương, đóng góp tài năng, trí tuệ cho phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Cộng đồng NVNONN hiện có khoảng 6 triệu người, sinh sống tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Nhiều bà con có quốc tịch nước ngoài, trong đó nhiều người có hai quốc tịch do cư trú tại các nước theo chế độ đa quốc tịch luôn quan tâm và mong đợi các chính sách mới được đưa ra tại lần sửa đổi Luật Quốc tịch lần này.

Minh chứng luật pháp Việt Nam đang đổi mới

Như nhiều kiều bào, TS. Phan Bích Thiện, Chủ tịch Diễn đàn Phụ nữ Việt Nam tại châu Âu, đang sinh sống tại Hungary rất phấn khởi được biết tin Luật Quốc tịch sửa đổi vừa được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV với nhiều điều khoản thuận lợi cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong việc xin lại quốc tịch hoặc nhập tịch Việt Nam.

TS. Phan Bích Thiện, Chủ tịch Diễn đàn Phụ nữ Việt Nam tại châu Âu. (Ảnh: NVCC)

Điều này làm cho những người người gốc Việt xa xứ như chị đều cảm thấy mình được quê hương quan tâm, đóng góp nhiều hơn cho đất nước với vai trò là một công dân Việt Nam. Đặc biệt, Luật cho phép những người nước ngoài có vợ, chồng, bố, mẹ là công dân Việt Nam xin quốc tịch Việt Nam miễn trừ những điều kiện đặc biệt.

Hiện nay, cộng đồng NVNONN ngày càng có nhiều cuộc hôn nhân đa văn hóa, các thế hệ con lai rất phổ biến. Trước đây, chị Thiện từng đề nghị đến vấn đề vợ, chồng người nước ngoài và các con lai được dễ dàng xin quốc tịch Việt Nam trong một lần họp với Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội (trước thời điểm sáp nhập). Bởi vậy, chị rất mừng vì những kiến nghị của bà con đã được Đảng, Chính phủ, Quốc hội, các cơ quan bộ ngành quan tâm.

Theo chị Thiện, Luật sửa đổi khích lệ những người nước ngoài có vợ, chồng, bố, mẹ là công dân Việt Nam gắn kết hơn với đất nước Việt Nam; coi Việt Nam là Tổ quốc thứ hai của mình, giúp khơi dậy tiềm năng đóng góp cho quê hương của cộng đồng này, đặc biệt là các thế hệ con lai.

Việc sửa đổi luật cũng thể hiện xu hướng hội nhập pháp lý quốc tế của Việt Nam. Chị bày tỏ mong muốn các quy định hướng dẫn sớm được ban hành cụ thể, rõ ràng để việc xin, nhập lại quốc tịch được thuận lợi.

Hình thức thu hút vốn đầu tư

Anh Đỗ Quang Ba. (Ảnh: NVCC)

Sinh sống ở Nhật Bản, anh Đỗ Quang Ba, Chủ tịch Tổ chức giao lưu quốc tế Việt Nam - Nhật Bản đặc biệt quan tâm việc cho phép công dân Việt Nam đã thôi quốc tịch Việt Nam được phép xin nhập lại quốc tịch Việt Nam.

Anh rất tán thành sửa đổi này, bởi nhiều người trước đây buộc phải thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch nước sở tại vì lý do làm ăn, kinh doanh.

Tuy nhiên, việc không còn quốc tịch Việt Nam lại gây trở ngại cho họ khi muốn đầu tư hoặc hoạt động kinh doanh trong nước.

Anh nói: “Tôi tin rằng việc cho phép quay trở lại quốc tịch Việt Nam sẽ là một hình thức thu hút vốn đầu tư vào Việt Nam cũng như thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ lực lượng kiều bào”.

Cánh cửa đã rộng mở hơn

Chị Nguyễn Thị Thanh, kiều bào tại Vương quốc Bỉ, đánh giá cao những điểm đổi mới trong Luật Quốc tịch sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua. Với góc nhìn sâu sắc của một người luôn hướng về cội nguồn, chị cho rằng những thay đổi này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước tới kiều bào, tạo điều kiện thuận lợi hơn để cộng đồng gắn bó và đóng góp cho quê hương.

Trước hết, đó là cơ hội lớn với quy định song tịch linh hoạt (Điều 11) - điểm gây phấn khởi nhất cho nhiều kiều bào. Luật mới cho phép người Việt Nam định cư ở nước ngoài được giữ quốc tịch Việt Nam ngay cả khi nhập quốc tịch nước ngoài, miễn là đáp ứng một số điều kiện nhất định (thay vì phải xin phép giữ như trước và việc cấp phép rất hạn chế).

Như vậy, những người như chị Thanh có thể cân nhắc nhập quốc tịch Bỉ để thuận tiện sinh sống, làm việc, đi lại tại châu Âu mà không sợ mất quốc tịch gốc Việt Nam, nếu đáp ứng các điều kiện như chứng minh việc nhập tịch nước ngoài là cần thiết, cam kết bảo đảm quyền lợi của Nhà nước, công dân Việt Nam….

Chị Nguyễn Thị Thanh. (Ảnh: NVCC)

Ở Điều 13, Luật quy định cụ thể hơn các trường hợp được thôi quốc tịch Việt Nam, bao gồm cả việc đã nhập quốc tịch nước ngoài nhưng không thuộc diện được giữ quốc tịch Việt Nam theo khoản 2 Điều 11. Nếu trong tương lai, vì lý do cá nhân, kiều bào muốn thôi quốc tịch Việt Nam, thủ tục sẽ minh bạch và rõ ràng hơn.

Tiếp đến Điều 19, Luật bổ sung trường hợp người gốc Việt nhưng chưa có quốc tịch Việt Nam, đang thường trú ở Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có thể được nhập quốc tịch Việt Nam mà không phải thôi quốc tịch nước ngoài (nếu được Chủ tịch nước cho phép).

Theo chị Thanh, đây là tín hiệu đón chào hồi hương. Nếu kiều bào có người thân, như con cháu sinh ra ở Bỉ, mang quốc tịch Bỉ nhưng có gốc Việt, muốn về Việt Nam sinh sống lâu dài và nhập quốc tịch Việt Nam, cánh cửa đã rộng mở hơn, không bắt buộc phải từ bỏ quốc tịch Bỉ.

Luật sửa đổi mang lại cơ hội lớn để giữ gìn bản sắc và gắn bó với quê hương một cách hợp pháp và thuận lợi hơn trước. Quy định về song tịch linh hoạt là bước tiến quan trọng, đáp ứng nguyện vọng lâu nay của hàng triệu kiều bào.

Tuy nhiên, sự thành công của luật phụ thuộc rất lớn vào văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết và cách thức thực thi trong thực tế sao cho thật sự thông thoáng, minh bạch và tạo điều kiện tối đa cho kiều bào, đồng thời vẫn bảo vệ được lợi ích quốc gia chính đáng.

“Mong rằng người Việt toàn cầu cùng hân hoan chào đón những giá trị tích cực mà Đảng và Nhà nước đang nỗ lực phấn đấu vì sự thay đổi và phát triển của quê hương trong kỷ nguyên mới”, chị Thanh vui mừng nói.

Có thể thấy, để chuẩn bị cho quá trình xây dựng Luật Quốc tịch sửa đổi, từ nhiều năm qua, Bộ Ngoại giao và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đóng vai trò là cầu nối lắng nghe, tổng hợp những nguyện vọng, vướng mắc về quốc tịch của NVNONN, từ đó đề xuất với Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tư pháp nghiên cứu sửa đổi quy định cho phù hợp.

Ông Phạm Hoàng Tùng, Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự cho biết, trong quá trình triển khai thi hành pháp luật về quốc tịch, Bộ Ngoại giao tiếp tục tổng hợp các ý kiến, nguyện vọng của bà con cũng như theo dõi, cập nhật thường xuyên pháp luật nước ngoài về quốc tịch để kiến nghị các chính sách phù hợp với tình hình thực tiễn.

TRỌNG VŨ