Luật HTX chính thức có hiệu lực, tạo 'cú huých' để kinh tế tập thể vươn tầm

Một trong những điểm mới của Luật HTX 2023 là đã chú trọng đến vấn đề chuyển đổi số, kiểm toán HTX. Đây là những yếu tố quan trọng giúp mô hình HTX thích ứng với thị trường, minh bạch trong quản lý tài chính và vận hành sản xuất.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo

Ông Phan Huy Sự, Giám đốc HTX Vận tải Nhơn Trạch (Đồng Nai) cho biết vấn đề kiểm toán HTX giúp lãnh đạo HTX có kế hoạch điều hành HTX hiệu quả, tạo điều kiện để HTX huy động vốn và vay vốn. Nếu như Luật HTX năm 2012 và Điều 20 Nghị định số 193/2013/NĐ-CP còn quy định chưa cụ thể về vấn đề kiểm toán thì Luật HTX 2023 đã chi tiết hóa, hi vọng khi đi vào thực tiễn sẽ tạo thuận lợi cho các HTX trong quá trình hoạt động.

Hiện nay, để thích ứng với thời đại công nghệ số, tại Điều 24 Luật HTX năm 2023 quy định 03 chính sách đó là: Hỗ trợ THT, HTX, Liên hiệp HTX ứng dụng khoa học công nghệ; Hỗ trợ THT, HTX, Liên hiệp HTX đổi mới sáng tạo; Hỗ trợ THT, HTX, Liên hiệp HTX chuyển đổi số. Như vậy, Luật HTX 2023 đã thể chế hóa đầy đủ các định hướng chính sách về khoa học công nghệ trong Nghị quyết số 20/TW.

Luật HTX 2023 được đánh giá là có hành lang pháp lý thông thoáng hơn Luật HTX năm 2012.

Đặc biệt, điều 20 Luật HTX năm 2023 quy định 3 chính sách hỗ trợ THT, HTX, LHHTX về: Đào tạo về KTTT tại một số cơ sở đại học, chương trình đào tạo lý luận chính trị và quản lý nhà nước, đào tạo nâng cao năng lực cho thành viên, người lao động của THT, HTX, LHHTX; Hỗ trợ lương, thưởng và phúc lợi để thu hút lao động có chất lượng cao về làm việc tại THT, HTX, LHHTX; Hỗ trợ THT, HTX, LHHTX các thông tin pháp lý, tiếp cận các nguồn vốn; Xây dựng mạng lưới cung cấp dịch vụ tư vấn cho THT, HTX, LHHTX; Nhân rộng mô hình HTX, LHHTX hoạt động hiệu quả; Hợp tác quốc tế trong đào tạo chính quy KTTT, HTX.

Như vậy, Luật HTX 2023 đã mở rộng thêm về chính sách hỗ trợ thông tin về tư vấn và chính sách hợp tác quốc tế về đào tạo nhân lực cho KTTT, HTX so với trước.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho biết, hiện nay Việt Nam đã phát triển mô hình HTX thanh niên, HTX phụ nữ nên khi Luật HTX năm 2023 mở rộng chính sách hợp tác quốc tế về đào tạo nhân lực cho KTTT, HTX sẽ là điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao năng lực HTX, hướng đến năm 2045, Việt Nam sẽ có ít nhất một HTX nằm trong số 300 HTX tiêu biểu trên thế giới.

“Mục tiêu này có thể khó đạt được vào năm 2030 nhưng có thể đạt được vào năm 2045 nếu Việt Nam đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế về đào tạo nhân lực HTX”, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh.

Ông Ngô Văn Sinh, Giám đốc HTX Dịch vụ sản xuất và Kinh doanh tổng hợp Hòa Tiến 1 (Đà Nẵng), cho biết theo quy luật thì “Tre già, măng mọc” là lẽ thường, nhưng đối với các HTX, tình trạng nhân sự giá hóa sẽ khiến HTX gặp không ít thách thức. Cụ thể là HTX chủ yếu là các dịch vụ làm nông, cho nên người trẻ thường không mặn mà. Nhưng khi chính sách hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực tại Luật HTX 2023 đi vào thực tiễn có lẽ sẽ giúp HTX giải bài toán về nguồn nhân lực. Nhất là việc hợp tác quốc tế trong đào tạo nguồn nhân lực sẽ giúp HTX có nguồn nhân lực trẻ, có tâm huyết với nghề nông.

Không bị gián đoạn trong thụ hưởng chính sách

Một trong những điểm mà nhiều HTX quan tâm nhất đó là tại chương 2 của Luật HTX 2023 đã cụ thể hóa 8 nhóm chính sách hỗ trợ HTX. Tuy nhiên, không ít HTX băn khoăn là HTX đang hưởng thụ chính sách hỗ trợ từ Luật HTX 2012, thời gian kéo dài đến hết 2025 nhưng Luật HTX 2023 đi vào thực tiễn từ 1/7/2024 thì không biết có phải dừng chính sách hưởng thụ theo Luật HTX 2012 hay không?

Tìm hiểu kỹ Quyết định số 857/QĐ- TTg ngày 18/7/2023 về ban hành danh mục và phân công đơn vị chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành Luật HTX, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã và đang dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật HTX 2023, có thể thấy HTX vẫn có thời gian chuyển tiếp để áp dụng chính sách hỗ trợ.

Nhiều cơ hội trong tiếp cận chính sách hỗ trợ đối với HTX được cụ thể trong Luật HTX năm 2023.

Cụ thể là theo khoản 5 Điều 115 Luật HTX năm 2023 quy định chính sách của Nhà nước đối với HTX, liên hiệp HTX ban hành theo quy định của Luật HTX số 23/2012/QH13 sẽ được tiếp tục thực hiện cho đến khi hết thời gian áp dụng chính sách hoặc có văn bản thay thế, bãi bỏ.

Do đó, bà Lê Thị Xuân Quỳnh, Trưởng Phòng Chính sách và Kinh tế hợp tác quốc tế, Cục Kinh tế hợp tác (Bộ KH&ĐT) cho rằng, trong thời gian từ khi Luật HTX năm 2023 có hiệu lực (từ ngày 01/7/2024) đến khi thực hiện Chương trình mới từ năm 2026, các HTX vẫn tiếp tục áp dụng các chính sách hỗ trợ theo quy định của Luật Hợp tác xã số 23/2012/QH13 và Quyết định số 1804/QĐ-TTg ngày 13/11/2020. Điều này giúp bảo đảm để các HTX không bị gián đoạn trong quá trình tiếp cận chính sách xã hội, tạo điều kiện thông suốt cho việc thực hiện các kế hoạch, dự án kinh tế, đầu tư một cách thông suốt.

Theo đánh giá của các chuyên gia, nhìn chung các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX trong Luật HTX năm 2023 đã được quy định rộng khắp, thiết thực, hi vọng sẽ giúp các HTX phát huy hiệu quả của mô hình kinh tế tập thể.

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy cho biết, khi Luật HTX 2023 có hiệu lực, với cơ chế thông thoáng, phù hợp với đặc trưng của mô hình kinh tế tập thể sẽ giúp tốc độ thành lập HTX mới sẽ tăng ở một số lĩnh vực như tín dụng, tín chỉ carbon, tiêu dùng…

Đặc biệt người dân ở khu vực miền núi, ven biển, bãi ngang, địa bàn hay bị thiên tai... sẽ thay đổi phương thức xây dựng HTX đi từ thấp đến cao, bằng việc thành lập nhóm/tổ hợp tác theo từng khâu, từng việc... khi đủ điều kiện sẽ tập hợp, liên kết thành HTX để có thể liên kết sản xuất một cách bền vững và tiếp cận các chính sách hỗ trợ phù hợp. Bởi hiện nay, Luật HTX 2023 ngoài có các quy định cụ thể về HTX, Liên hiệp HTX thì có có quy định, chính sách cụ thể cho tổ hợp tác.

Một điểm đáng lưu ý khác đó là bộ máy, tổ chức của mô hình HTX sẽ được tinh gọn, cán bộ được trẻ hóa ở 3 chức danh quan trọng: Giám đốc, Phó giám đốc kinh doanh và Kế toán trưởng vì những quy định cụ thể về bộ máy HTX đã được quy định cụ thể, từ đó tạo thuận lợi cho HTX tiếp cận nguồn vốn, chính sách hỗ trợ.

Cùng với sự tác động của công cuộc phòng chống tham nhũng, hệ thống Kiểm toán HTX riêng biệt sẽ thúc đẩy dân chủ tập thể, việc công khai quỹ vốn, tài sản và phân phối lợi ích đối với các bên tham gia. “Đây là điều kiện tốt để ngăn ngừa tệ tham nhũng, lợi ích và tính cục bộ, bản vị trong HTX”, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cho biết.

Huyền Trang