Luật Báo chí sửa đổi: Quy định 8 nguồn thu cho cơ quan báo chí

Thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, liên kết của cơ quan báo chí

Trình bày báo cáo tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết có ý kiến đề nghị bổ sung cụ thể nguồn thu từ hoạt động liên kết báo chí, tránh lợi dụng cơ chế liên kết để thương mại hóa nội dung báo chí; đề nghị giữ lại cụm từ "nguồn thu hợp pháp khác" tạo cơ sở pháp lý cho cơ quan báo chí đa dạng hóa nguồn thu.

Tiếp thu ý kiến, Luật Báo chí (sửa đổi) đã quy định 8 nguồn thu của cơ quan báo chí, trong đó có nguồn thu từ hoạt động liên kết báo chí.

Việc xác định cụ thể các nguồn thu sẽ căn cứ vào tính chất và phạm vi từng hoạt động liên kết. Đồng thời, người đứng đầu cơ quan báo chí phải chịu trách nhiệm toàn diện về nội dung và hoạt động liên kết, nhằm bảo đảm đúng tôn chỉ, mục đích và tránh thương mại hóa báo chí. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ như dự thảo Luật.

Theo đó, 8 nguồn thu của cơ quan báo chí gồm: nguồn thu do cơ quan chủ quản báo chí cấp; thu từ bán báo chí in, bán quyền đọc, nghe, xem tác phẩm báo chí, các sản phẩm báo chí, quảng cáo, trao đổi, mua bán bản quyền nội dung, cho phép khai thác, sử dụng tác phẩm báo chí; thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, liên kết của cơ quan báo chí, các đơn vị trực thuộc cơ quan báo chí; thu từ hoạt động tài chính và phần vốn góp vào doanh nghiệp (nếu có).

Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi).

Ngoài ra còn có nguồn thu từ: cung cấp dịch vụ sự nghiệp công do cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; thực hiện nhiệm vụ, chương trình, đề án, dự án do cấp có thẩm quyền giao, phê duyệt; từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học để có kinh phí phản biện, hoàn thiện, nâng cao chất lượng bài viết; từ tài trợ, viện trợ hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước (nếu có) và nguồn thu hợp pháp khác.

Một số ý kiến cho rằng cần có chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ tài chính cho báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, công ích và cho việc đầu tư công nghệ số trong hoạt động báo chí hiện đại.

Tiếp thu ý kiến, Luật Báo chí (sửa đổi) cũng bổ sung quy định nhà nước có chính sách ưu đãi thuế theo quy định của pháp luật. Ưu đãi về thuế cho báo chí được quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp với mức thuế suất 10%.

Về hỗ trợ tài chính cho báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, công ích, Luật bổ sung quy định chính sách nhà nước về giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu và hỗ trợ cước vận chuyển, chi phí đăng tải, truyền dẫn, phát sóng để báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc phòng, văn hóa, thông tin tuyên truyền về tình trạng khẩn cấp, thông tin đối ngoại; Truyền thông chính sách, phục vụ thiếu niên, nhi đồng, người khiếm thính, khiếm thị, đồng bào vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới, hải đảo và các nhiệm vụ trọng yếu khác.

Quy định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện

Luật Báo chí (sửa đổi) nhận diện rõ "Báo" và "Tạp chí" để chống tình trạng "Báo hóa tạp chí". Luật quy định "Tạp chí" là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động, lĩnh vực hoạt động của cơ quan chủ quản. Quy định này nhằm khắc phục sự chồng lấn, bảo đảm tính minh bạch, ngăn chặn tình trạng "báo hóa" tạp chí và "báo hóa" tạp chí khoa học.

Bên cạnh đó, Luật cũng tách bạch khái niệm "Tạp chí khoa học" (công bố kết quả nghiên cứu) với các loại hình báo chí khác và nhân sự tại đây không thuộc đối tượng xét cấp thẻ nhà báo.

Luật cũng có các quy định quản lý chặt chẽ hoạt động báo chí trên không gian mạng và trí tuệ nhân tạo (AI). Theo đó, Luật bổ sung nhiều quy định thích ứng với chuyển đổi số như quản lý kênh nội dung trên mạng xã hội, chính thức định danh "Kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng" là một loại sản phẩm báo chí. Người đứng đầu cơ quan báo chí phải chịu trách nhiệm về nội dung đăng tải trên các kênh này.

Lần đầu tiên, việc sử dụng AI trong báo chí được luật hóa. Điều 39 quy định cơ quan báo chí, tác giả sử dụng AI để hỗ trợ hoạt động báo chí phải tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo và đạo đức nghề nghiệp. Nhà nước đầu tư phát triển nền tảng số báo chí quốc gia và công cụ số để giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Về thẻ nhà báo, Luật quy định người được xét cấp thẻ lần đầu phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí và đạo đức nghề nghiệp (quy định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2027). Thời hạn sử dụng thẻ nhà báo được ấn định là 5 năm. Ngoài ra, Luật mở rộng đối tượng cấp thẻ cho quay phim, đạo diễn chương trình phát thanh, truyền hình (trừ phim truyện).

Đặc biệt, Luật quy định về "Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện". Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Luật bổ sung Điều 35 quy định rõ, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí có quyền yêu cầu cơ quan báo chí gỡ bỏ ngay thông tin trên sản phẩm báo chí có nội dung vi phạm đối với báo chí điện tử, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng, nền tảng số báo chí quốc gia hoặc ra quyết định thu hồi sản phẩm báo chí in.

Hải Nam