Lựa chọn sách giáo khoa: Giáo viên cần được chủ động

Vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Nghị quyết xác định rõ vai trò then chốt của khu vực kinh tế tư nhân trong thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới sáng tạo, đồng thời đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp cụ thể để hỗ trợ khu vực này phát triển bền vững.

Đa dạng hóa trong lựa chọn sách giáo khoa

Từ góc độ giáo dục, tinh thần đổi mới và linh hoạt cũng được thể hiện rõ nét qua việc triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Một trong những điểm mới đáng chú ý là việc cho phép sử dụng đa dạng các bộ sách giáo khoa trong giảng dạy.

Ảnh tại nhà sách Cánh Diều, số 468 Lạc Long Quân, Tây Hồ, Hà Nội.

Trao đổi với phóng viên, cô Nguyễn Thị Thúy Minh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chu Văn An (quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội) cho biết, thay vì chỉ có một bộ sách duy nhất, việc đa dạng hóa sách giáo khoa không chỉ tăng tính linh hoạt trong giảng dạy mà còn là bước tiến mạnh mẽ nhằm thúc đẩy sự minh bạch và công bằng trong lĩnh vực giáo dục.

“Trên thực tế, trong quá trình giảng dạy tại nhà trường, nhiều giáo viên bày tỏ sự hào hứng khi được chủ động lựa chọn tài liệu giảng dạy, thay vì bị ràng buộc vào một bộ sách duy nhất. Với cùng một bài học, họ có thể tham khảo, đối chiếu cách trình bày kiến thức và phương pháp tổ chức hoạt động trong các bộ sách giáo khoa khác nhau. Từ đó, giáo viên linh hoạt lựa chọn ngữ liệu, ví dụ minh họa và phương pháp phù hợp nhất với đặc điểm, trình độ và nhu cầu học tập của học sinh.

Quan trọng hơn, việc cho phép nhiều tổ chức tham gia biên soạn sách giáo khoa đã góp phần phá bỏ thế độc quyền trước đây. Khi không còn một đơn vị duy nhất nắm toàn bộ quyền phát hành sách, thị trường sách giáo khoa trở nên cạnh tranh hơn, buộc các nhà xuất bản phải cải tiến nội dung, đầu tư chất lượng và tối ưu chi phí. Nhờ đó, người học, đặc biệt là học sinh và phụ huynh ở vùng sâu, vùng xa có thể tiếp cận được các tài liệu học tập với chi phí hợp lý và chất lượng ngày càng cao”, cô Minh cho hay.

Bên cạnh ý nghĩa chuyên môn, chính sách cho phép nhiều đơn vị tham gia biên soạn và phát hành sách giáo khoa còn phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Việc tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia vào lĩnh vực xuất bản sách giáo khoa không chỉ góp phần huy động thêm nguồn lực xã hội, mà quan trọng hơn là hình thành cơ chế cạnh tranh lành mạnh, kiểm tra và giám sát lẫn nhau giữa các chủ thể tham gia.

Ngoài ra, cơ hội lựa chọn sách giáo khoa khi được trao về tay giáo viên và nhà trường cũng chính là trao cho học sinh quyền được học những gì phù hợp nhất với mình.

Cô Nguyễn Thị Thúy Minh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chu Văn An (quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội). Ảnh: website nhà trường.

Sách Cánh Diều mang kiến thức vào đời sống qua các hoạt động trực quan

“Công ty cổ phần Đầu tư Xuất bản - Thiết bị Giáo dục Việt Nam (VEPIC) đã in 95% kế hoạch in năm 2025, nhập kho trên 80% và sẵn sàng cung ứng cho các cơ sở giáo dục phổ thông trên toàn quốc. Như mọi năm, kế hoạch in năm nay dự kiến lượng tồn kho đáp ứng kịp thời trong trường hợp phát sinh đột xuất, thiên tai, bão lụt,…”, ông Đoàn Văn Ninh, Phó Tổng Giám đốc Công ty VEPIC chia sẻ.

Hiện nay, Trường Tiểu học Chu Văn An đang sử dụng chủ yếu bộ sách giáo khoa Cánh Diều, bên cạnh đó có xen kẽ một vài bộ sách khác. Theo cô Nguyễn Thị Thúy Minh, bộ sách Cánh Diều nhìn chung đáp ứng tốt yêu cầu về nội dung và hình thức.

“Ưu điểm nổi bật của bộ sách Cánh Diều là khả năng lồng ghép một cách khéo léo các kỹ năng mềm cùng với kiến thức mang tính ứng dụng cao trong thực tiễn cuộc sống. Không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức lý thuyết, các bài học trong bộ sách còn hướng tới việc giúp học sinh rèn luyện tư duy, phát triển năng lực giải quyết vấn đề và biết cách áp dụng điều đã học vào các tình huống cụ thể trong đời sống hằng ngày.

Điển hình như ở môn Toán, các bài học về hình học như hình tròn, hình vuông, hình tam giác được thiết kế với hình ảnh minh họa trực quan, màu sắc sinh động, dễ gây hứng thú cho học sinh.

Bên cạnh đó, sách còn đưa vào các hoạt động mang tính tương tác như điền vào chỗ trống, ghép hình, nối kiến thức với vật thể thực tế… Những hình thức này không chỉ giúp học sinh dễ hiểu, dễ nhớ mà còn khơi gợi sự tò mò, chủ động khám phá và ghi nhớ kiến thức một cách tự nhiên, nhẹ nhàng,” cô Minh chia sẻ.

Các bài toán về hình học trong bộ sách Cánh Diều được lồng ghép khéo léo vào những bài tập thực hành sinh động như lắp ghép, cắt dán, vẽ hình. Ảnh: Website Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.

Bàn về vấn đề này, thầy Đinh Công Thắng - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Yên Thành cho biết, chủ yếu sử dụng bộ sách Cánh Diều cho các khối lớp từ lớp 1 đến lớp 5, đặc biệt là đối với các môn học chính như Toán và Tiếng Việt. Bên cạnh đó, một số môn học đặc thù như Mỹ thuật, Âm nhạc được lựa chọn từ các bộ sách khác để thêm phần phong phú trong nội dung và phương pháp giảng dạy.

Đánh giá chung trong quá trình triển khai bộ sách Cánh Diều, thầy Thắng nhận xét rằng, các bài học trong môn Toán của bộ sách được thiết kế theo hướng cơ bản, chú trọng vào việc xây dựng nền tảng kiến thức lý thuyết cho học sinh. Nội dung được trình bày rõ ràng, dễ hiểu, đi từ đơn giản đến phức tạp giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách nhẹ nhàng, không tạo cảm giác quá nặng nề.

Các khái niệm toán học được lồng ghép vào hoạt động thực hành trực quan như lắp ghép hình khối, cắt dán, giải quyết tình huống thực tế,… khiến học sinh hứng thú hơn trong quá trình học tập. Ngoài ra, hình thức sách cũng được đánh giá cao nhờ bố cục mạch lạc, minh họa sinh động, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên khi tổ chức dạy học.

Bên cạnh phần kiến thức cơ bản, nhà trường mong rằng sẽ có thêm một số dạng bài nâng cao nhằm tạo điều kiện phát triển tư duy toán học cho học sinh khá, giỏi, đồng thời giúp giáo viên có cơ sở đánh giá năng lực học sinh một cách toàn diện.

Sách giáo khoa Cánh Diều môn Tiếng Việt lồng ghép văn học nước ngoài, giúp học sinh mở rộng hiểu biết và tiếp cận với các nền văn hóa khác. Ảnh: Website Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, với môn Tiếng Việt, các bài học được sắp xếp theo trình tự logic, phù hợp với sự phát triển năng lực ngôn ngữ của học sinh tiểu học qua từng khối lớp. Sách lồng ghép đa dạng thể loại văn bản, từ truyện kể, văn miêu tả, văn bản thông tin cho đến thơ ca, giúp học sinh phát triển toàn diện các kỹ năng nghe - nói - đọc - viết.

Đặc biệt, nhiều bài thơ trong sách được lựa chọn công phu, gần gũi với lứa tuổi học sinh, có giá trị giáo dục nhẹ nhàng mà sâu sắc. Bên cạnh đó, việc đưa vào một số tác phẩm văn học nước ngoài cũng góp phần mở rộng vốn hiểu biết, giúp học sinh bước đầu làm quen với văn hóa, ngôn ngữ và tư duy của các nền văn học khác, từ đó khơi dậy sự hứng thú, tò mò trong quá trình học tập.

Sơn Minh