Lựa chọn khó khăn của Ukraine

Vị thế đàm phán ngày càng suy yếu?

Không có gì ngạc nhiên khi một số nhà quan sát chỉ trích các đề xuất gần đây do Tổng thống Donald Trump và Đặc phái viên Steve Witkoff đưa ra. Theo họ, những đề xuất này dường như mang lại nhiều lợi ích cho Nga và rất ít cho Ukraine, ngoại trừ việc chấm dứt giao tranh. Nếu các cuộc đàm phán dẫn tới một kế hoạch không đem lại cho Ukraine bất kỳ hy vọng nào về an ninh hậu chiến thì rõ ràng sẽ không có nhà lãnh đạo Ukraine nào chấp nhận. Nhà quan sát Christopher S Chivvis - học giả cấp cao thuộc Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế cho rằng, an ninh là cốt lõi của chủ quyền và đánh đổi chủ quyền để lấy hòa bình sẽ là hành động tự sát về mặt chính trị.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, theo ông Christopher, vấn đề nằm ở chỗ trong quá khứ, Kiev và các đối tác đã nhiều lần đánh giá quá cao đòn bẩy của mình nhằm kết thúc xung đột theo các điều kiện có lợi, để rồi chứng kiến những bước tiến mới của Nga và vị thế đàm phán của Ukraine suy yếu chỉ vài tháng sau đó. Việc lãnh đạo Ukraine phạm phải những sai lầm này trong bối cảnh chịu sức ép nặng nề và được thúc đẩy bởi các cam kết hỗ trợ dài hạn từ phương Tây là điều đáng tiếc, nhưng không thay đổi thực tế.

Trong nhiều tháng sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt năm 2022, Ukraine kiên định với các yêu cầu tối đa, đôi khi bao gồm việc tái chiếm Crimea hoặc đưa Ukraine trở lại đường biên giới năm 2014. Những yêu cầu này được đánh giá là phi thực tế và việc tập trung vào chúng khiến Kiev bỏ lỡ các đề xuất khiêm tốn hơn vào thời điểm Nga vẫn chưa hoàn toàn chiếm ưu thế trên chiến trường cũng như có thể cân nhắc các phương án khác như đã từng hé lộ tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 4/2022.

Mùa hè năm tiếp theo, khi chiến dịch của Nga tiến công chậm nhưng chắc, yếu tố thực tế bắt đầu xuất hiện. Các mục tiêu tối đa được điều chỉnh nhưng Kiev và nhiều đối tác vẫn khăng khăng đòi Ukraine gia nhập NATO - một yêu cầu mà Nga chắc chắn không chấp nhận. Thêm một năm nữa trôi qua, vị thế của Ukraine lại suy yếu.

Gần đây, Nga tiếp tục tiến công vào Donbass giữa bối cảnh nhiều nước ủng hộ Ukraine cho rằng Kiev không được nhượng lại vùng đất này, dù các diễn biến quân sự trong nhiều tháng qua cho thấy Ukraine rất có khả năng sẽ mất nó.

Trong khi đó, những “cơn gió” chính trị và quân sự tiếp tục thổi ngược chiều với Ukraine. Các bê bối tham nhũng đã lan tới cả vòng thân cận của chính Tổng thống, làm suy yếu uy tín của ông trong nước cũng như trong mắt các nhà tài trợ quốc tế. Dù hiện tại Mỹ vẫn tham gia hỗ trợ Kiev ông Donald Trump Jr., con trai của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ngày 7/12 tuyên bố rằng cha ông có thể sẽ rút khỏi tiến trình hòa đàm nếu Kiev không đạt được một thỏa thuận hòa bình với Moscow, đồng thời công khai chỉ trích tình trạng tham nhũng tại Ukraine.

Nga vẫn duy trì sự ổn định và năng lực quân sự bất chấp sức ép từ cấm vận và tổn thất nhất định trên chiến trường.

Vì thế, nhà phân tích Christopher S Chivvis cho rằng, nếu kết quả đàm phán hiện nay mang lại cho Ukraine khả năng quân sự và một đảm bảo an ninh dù yếu thì Kiev nên chấp nhận. Đây là liều thuốc đắng nhưng có thể là cơ hội cuối cùng để Ukraine kết thúc xung đột mà vẫn giữ được chủ quyền.

Còn nếu Ukraine không làm vậy thì sang năm, họ sẽ ở vào thế còn yếu hơn. Nga sẽ tiếp tục thay đổi “luật chơi” và Moscow có thể yêu cầu không có bất kỳ đảm bảo an ninh nào.

Lựa chọn khó khăn

Trên thực tế, chỉ Ukraine và các nhà lãnh đạo của nước này mới có thể quyết định liệu có chấp nhận một thỏa thuận hay tiếp tục chiến đấu. Cái giá họ đã phải trả trong cuộc xung đột này là quá lớn, đặc biệt là quân đội, lực lượng gần như chắc chắn sẽ chống lại mọi thỏa hiệp, khiến cán cân dân sự - quân sự vốn mong manh của Ukraine càng thêm căng thẳng.

Nhưng nếu Kiev từ chối một đề xuất hòa bình do ông Trump thúc đẩy, nhiều khả năng Washington sẽ chấm dứt chia sẻ thông tin tình báo quan trọng và nguồn cung vũ khí Mỹ hiện đang chảy qua châu Âu vào Ukraine.

Mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky "chưa sẵn sàng" ký kết một thỏa thuận hòa bình do Mỹ đề xuất nhằm chấm dứt xung đột.

"Tôi có một chút thất vọng khi Tổng thống Zelensky vẫn chưa đọc đề xuất, tính đến vài giờ trước. Người dân của ông ấy thì rất ủng hộ, nhưng riêng ông ấy thì không", ông Trump tuyên bố khi trao đổi với các phóng viên tối 7/12.

Các cuộc đàm phán trong nhiều ngày qua giữa các quan chức Mỹ và Ukraine đã kết thúc mà không đạt được đột phá rõ ràng trong khi ông Zelensky mô tả các cuộc thảo luận "mang tính xây dựng dù không dễ dàng".

Theo nhà phân tích Christopher S Chivvis, cuộc xung đột khiến cho một số đối tác của Ukraine xem việc Kiev tiếp tục chiến đấu là lựa chọn tốt nhất cho chính họ, vì điều đó giữ quân đội Nga ở xa và cho họ thêm thời gian tăng cường năng lực quân sự.

Trong suốt thời gian diễn ra xung đột, Ukraine luôn phải lựa chọn giữa những phương án tệ và tệ hơn. Nhà quan sát này nhận định: "Ukraine và các đối tác tìm cách thoát khỏi tình thế đó bằng cách dựa vào những ngôn từ mạnh mẽ và hy vọng. Thuyết phục một quốc gia đã chịu quá nhiều đau thương chấp nhận những nhượng bộ lớn sẽ là nhiệm vụ vô cùng khó khăn. Nhưng cán cân địa - chính trị đang ở thế bất lợi cho Ukraine. Hy vọng không thể thay đổi thực tế, cũng không mang lại cho người dân Ukraine hay châu Âu hòa bình và thịnh vượng mà họ chiến đấu để giành lấy".

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: The Guardian