Lũ dữ cực đoan hoành hành miền Trung - thủy điện có vô can? (Kỳ 2: Bất an bên dòng sông Trường)

Sạt lở nghiêm trọng bên bờ sông Trường, hạ lưu hệ thống thủy điện Đắc Mi.

Nằm sát mép sông Trường, căn nhà của bà Nguyễn Thị Bé (1973, thôn 4, xã Phước Hiệp) hiện chỉ cách dòng nước vài bước chân. Đợt lũ cuối tháng 10 vừa qua khiến nước dâng cao, chảy xiết khiến bà và gia đình nhiều đêm không ngủ được vì lo lắng. "Hiện nay nhà tôi sát bờ sông nên nơm nớp. Nhìn nước chảy xiết mà sợ lắm. Nếu không có biện pháp kịp thời thì nguy cơ mất nhà chỉ là sớm muộn", bà Bé chia sẻ.

Cách đó không xa, căn nhà của ông Hồ Văn Thạnh (1983, trú thôn 5, xã Phước Hiệp) rơi vào tình trạng còn nguy hiểm hơn. Trận lũ dữ đã khiến nền nhà bị sóng đánh vào sâu hơn một mét, móng nhà bị hở và có nguy cơ sụp xuống lòng sông. Công trình phụ và nhà bếp của gia đình ông đã bị cuốn trôi hoàn toàn. Hiện giếng nước trơ trọi những lớp bi xếp chồng lên nhau, chỉ một trận lũ nữa là có thể sập bất cứ lúc nào.

Theo ông Thạnh, những năm trước thiên tai, lũ lụt thường xuyên, nhưng không sạt lở. Từ khi thủy điện hoạt động, sạt lở xảy ra mỗi năm một ít. Riêng đợt lũ vừa qua sạt lở rất nhanh, tới sát móng nhà. "Trước đây đất sau vườn còn khoảng 20 mét mới đến mép sông. Thế nhưng nay đã sạt lở tất cả. Nhà tôi giờ chỉ còn đứng tạm, chênh vênh bên miệng sông. Mỗi trận mưa lớn là cả nhà di dời đi chỗ khác ở, còn nhà cửa lại lo sẽ bị hà bá nuốt luôn. Bao nhiêu năm tích góp để làm nhà, sắm các vật dụng coi như đổ sông, đổ biển. Chúng tôi mong được hỗ trợ để di dời đi nơi khác, có nơi ở an toàn", ông Thạnh nói.

Không chỉ nhà cửa, đất sản xuất ven sông của nhiều hộ dân bị tác động mạnh, những khoảnh đất từng được sử dụng để trồng hoa màu, cây trái nay cũng dần biến mất, cây cối bị cuốn xuống sông. Theo ghi nhận của phóng viên những ngày giữa tháng 11, hàng chục nhà dân có nguy cơ bị ảnh hưởng do sạt lở bờ sông Trường, trong đó nhiều căn nhà chỉ cách mép sông chỉ vài mét. Một số đoạn bờ sông tiếp tục bị khoét sâu thêm sau mỗi đợt mưa lũ, khiến cho người dân thêm phần bất an.

Nhà ông Hồ Văn Thạnh bị "hà bá nuốt" hết 20 mét đất, ngôi nhà nằm chênh vênh bên mép sông Trường.

Theo người dân địa phương, mức độ sạt lở năm nay nặng nề hơn hẳn so với những năm trước. Nhiều đoạn bờ kè vốn được xây dựng để chống sóng bị nước lũ đánh bật, trượt xuống lòng sông. Một số công trình ngăn nước và đường dân sinh dọc bờ sông mới đưa vào sử dụng cũng đã bị xói chân và nứt toác. Tại khu vực cầu sông Trường - nơi đi lại của hàng trăm hộ dân ở địa phương hiện trạng sạt lở đang ở mức đáng lo ngại. Hai bên chân cầu xuất hiện những mảng đất bị khoét sâu, dòng nước tiếp tục tấn công vào bờ. Người dân lo ngại, nếu không sớm gia cố, cầu có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trước tình hình diễn biến phức tạp, chính quyền xã Phước Hiệp đã tổ chức rà soát toàn bộ các khu vực có nguy cơ cao, đồng thời di dời khẩn cấp các hộ dân bị sập nhà hoàn toàn do sạt lở đến nơi ở tạm. Những hộ nằm trong vùng nguy hiểm được thông báo theo dõi sát tình hình nước sông và sẵn sàng di dời khi có lệnh. "Tình trạng sạt lở bờ sông Trường năm nay đã ở mức báo động đỏ. Nếu không sớm có giải pháp căn cơ, nhiều hộ dân sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng nặng nề. Chúng tôi đang tích cực phối hợp để thống kê thiệt hại và kiến nghị các cấp có biện pháp hỗ trợ", ông Trần Thiện Hải - Chủ tịch UBND xã Phước Hiệp cho biết.

Trong khi đó, nói về nguyên nhân cường độ lũ về quá mạnh, ông Vũ Thế Hiệp - Phó Chủ tịch UBND xã Phước Hiệp cho rằng, nguyên nhân xảy ra sạt lở dọc bờ sông Trường là do đợt mưa lũ vừa qua quá lớn, nước từ các khe suối đổ về, cùng với thủy điện xả lũ đã làm mực nước dâng cao, chảy xiết. "Từ khi có thủy điện, nước lớn, sạt lở bờ sông Trường diễn ra nghiêm trọng hơn nhưng công ty thủy điện cho rằng ngoài phạm vi ảnh hưởng hồ đập. Xã sẽ thống kê thiệt hại cụ thể, có buổi làm việc với chủ hồ thủy điện để trao đổi một số nội dung liên quan đến sạt lở dọc bờ sông Trường. Quan điểm của chính quyền xã là thủy điện phải có trách nhiệm với địa phương, với người dân trong việc khắc phục hậu quả trên"- ông Vũ Thế Hiệp nói.

(còn nữa) TRẦN TÂN