Lợi ích kép từ xen canh lúa nương

Người dân xã Nhất Hòa thu hoạch lúa nếp nương

Là một trong những hộ dân có thu nhập tăng thêm cao nhờ trồng xen canh lúa nương, bà Bàn Thị Tâm, thôn Dộc Máy cho biết: Từ năm 2022, gia đình tôi bắt đầu trồng xen canh lúa nương trên đất rừng trồng mới. Mỗi năm, gia đình tôi trồng khoảng 0,7 - 0,8 ha lúa nương, chủ yếu là giống nếp nương, đem lại thu nhập từ 30 - 40 triệu đồng/năm. Năm 2025, gia đình tôi trồng hơn 1 ha lúa nương. Hiện, gia đình đang tiến hành thu hoạch, dự kiến sản lượng năm nay đạt hơn 1,5 tấn thóc, sau khi xay xát ước đạt hơn 1,2 tấn gạo. Tôi dự kiến bán ra thị trường khoảng 1 tấn gạo, với giá bán từ 35.000 - 40.000 đồng/kg, đem lại thu nhập trên 40 triệu đồng.

Giống như gia đình bà Tâm, gia đình anh Triệu Tiến Thọ, thôn Bình An cũng tận dụng diện tích đất rừng trồng mới để trồng xen canh lúa nương. Anh Thọ cho biết: Từ năm 2018 đến nay, mỗi năm, gia đình tôi khai thác và trồng mới khoảng 1 ha cây bạch đàn, cây keo, tôi tận dụng diện tích này để trồng xen lúa nương. Vụ lúa nương năm 2025, gia đình tôi trồng xen canh 1 ha lúa nếp. Thời điểm nay, gia đình tôi đang thu hoạch. Năm nay, sản lượng ước dạt gần 2 tấn thóc, với giá bán dao dộng từ 20.000 – 25.000 đồng/kg, thu nhập đem lại ước đạt gần 50 triệu đồng. Việc trồng xen canh lúa nương trên đất rừng trồng mới vừa giúp tăng thu nhập cho gia đình, vừa tạo điều kiện thuận lợi trong việc chăm sóc, bón phân cho cây lâm nghiệp.

Không chỉ hai gia đình trên, toàn xã Nhất Hòa hiện có khoảng 400/2.416 hộ đã tận dụng diện tích rừng trồng mới để xen canh cây lúa nếp nương. Theo tìm hiểu, hằng năm, các hộ trồng lúa nương từ tháng 3 - 4 âm lịch, đến tháng 9 - 10 âm lịch sẽ cho thu hoạch, năng suất bình quân từ 1,5 - 1,8 tấn thóc/ha. Việc trồng lúa nương đem lại lợi ích kép, vừa tận dụng được diện tích đất “lấy ngắn nuôi dài”, tăng thu nhập cho gia đình, vừa hạn chế được xói mòn, cỏ cây dại mọc, sau khi thu hoạch, phần gốc cây lúa sẽ phân hủy và tạo ra nguồn dinh dưỡng cho cây lâm nghiệp phát triển.

Theo thống kê của UBND xã Nhất Hòa, toàn xã hiện có hơn 4.200 ha rừng trồng, trung bình mỗi năm, người dân trong xã trồng mới khoảng 200 ha rừng. Từ diện tích rừng trồng mới ở những năm đầu, bà con tận dụng trồng xen canh từ 45 - 50 ha lúa nương/năm, chủ yếu là giống lúa nếp nương, tập trung tại các thôn: Bình An, Dộc Máy, Nà Gá…

Do nếp nương được trồng trên đồi cao, việc thu hoạch sẽ kéo dài và mất nhiều công sức hơn so với lúa cấy ở ruộng. Khi thu hoạch bà con thường hái từng bông lúa và bó thành từng bó nhỏ để vận chuyển về nhà.

Dù việc thu hoạch khá vất vả và năng suất thấp hơn so với lúa trồng ở ruộng, thế nhưng do chất lượng gạo ngon, dẻo và thơm hơn nên giá bán cao, thị trường tiêu thụ cũng luôn ổn định hơn, mang lại thu nhập tăng thêm cho các hộ dân từ 30 - 50 triệu đồng/ha/năm.

Ông Vy Văn Huyến, Trưởng Phòng Kinh tế xã Nhất Hòa cho biết: Thay vì đốt rừng để trồng lúa nương như ngày xưa, những năm gần đây, người dân trên địa bàn xã đã tận dụng diện tích đất rừng trồng mới để trồng xen canh lúa nếp nương. Đây là phương thức “lấy ngắn nuôi dài” phù hợp với thực tế của xã. Đồng thời, việc trồng xen canh này không những góp phần tăng thu nhập cho người dân mà còn hạn chế được xói mòn, tạo nguồn phân hữu cơ tốt cho cây lâm nghiệp phát triển. Thời gian tới, phòng sẽ tiếp tục tuyên truyền bà con tận dụng diện tích đất rừng trồng mới để trồng xen canh lúa nương. Cùng với đó, phòng sẽ nghiên cứu, tham mưu UBND xã hướng tới xây dựng sản phẩm lúa nếp nương thành sản phẩm OCOP để nâng cao giá trị cho nông sản của địa phương.

Có thể thấy, việc trồng xen canh lúa nương trên đất rừng trồng mới đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân trên địa bàn xã Nhất Hòa. Qua đó, không chỉ giúp người dân khai thác tối đa tiềm năng đất đai và nâng hiệu quả kinh tế trên cùng đơn vị diện tích.

KIM CHI - HIỂU LAM