Lời giải cho bài toán nông nghiệp của The PAN Group

Đầu tháng 4, khi còn đang lo đối phó dịch bệnh tôm nuôi trên diện rộng, khiến nguồn cung tôm thương phẩm sụt giảm nghiêm trọng và đẩy giá thành tăng cao, Thực phẩm Sao Ta – thành viên của Tập đoàn PAN Group tiếp tục phải đối phó với cú sốc từ bên ngoài khi Hoa Kỳ bất ngờ công bố mức thuế nhập khẩu mới lên tới 46% cho Việt Nam.

Thông báo tạm hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày sau đó tiếp tục đẩy Sao Ta vào cuộc đua nước rút: Tăng công suất lên tối đa để kịp thời gian giao hàng trước khi chính sách thuế mới có hiệu lực.

Phải đẩy mạnh công suất trong thời gian ngắn bất chấp nguồn cung bị hạn chế là bài toán nhiều thử thách cho Sao Ta. Mặc dù vậy, khi nhìn lại kết quả kinh doanh quý II/2025, có thể thấy doanh nghiệp đã giải quyết bài toán khá tốt.

Công ty ghi nhận doanh thu bán hàng hơn 1.800 tỷ đồng, tăng trưởng hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù biên lợi nhuận có bị giảm nhẹ, lợi nhuận sau thuế vẫn đạt hơn 100 tỷ đồng, tăng trưởng 20%.

Phải đẩy mạnh công suất trong thời gian ngắn bất chấp nguồn cung bị hạn chế là bài toán nhiều thử thách cho Thực phẩm Sao Ta. Ảnh: The PAN Group

Theo ban lãnh đạo Sao Ta, trước tình hình phức tạp, doanh nghiệp đã kích hoạt hệ thống giải pháp toàn diện, hoạt động như một lá chắn phòng thủ. Bộ giải pháp của Sao Ta gồm các hoạt động đa dạng hóa thị trường; tăng cường các dòng sản phẩm giá trị cao, biên lãi tốt; tối ưu hóa chi phí; mở rộng vùng nuôi để tự chủ nguồn cung; xây dựng hệ thống truy xuất minh bạch và cuối cùng là tái cấu trúc hệ thống, trẻ hóa đội ngũ vận hành.

Phản ứng nhanh chóng của Sao Ta trước những biến động tức thời là kết quả của một chiến lược đã được xây dựng và vun đắp trong nhiều năm.

“Sao Ta không chờ ‘nước tới chân mới nhảy’, mà luôn nỗ lực chủ động mọi mặt”, ông Phạm Hoàng Việt, Tổng giám đốc Sao Ta chia sẻ.

Cũng hoạt động trong lĩnh vực thủy sản, một thành viên khác của PAN là Aquatex Bentre thậm chí còn ghi nhận quý kinh doanh lãi kỷ lục khi lợi nhuận quý II/2025 tăng tới 80% so với cùng kỳ, đạt hơn 61 tỷ đồng.

Có sản phẩm chủ lực là cá tra, song Aquatex Bentre gần như không chịu ảnh hưởng gì từ chính sách thuế quan từ Mỹ khi đã sớm rời khỏi thị trường này, tập trung vào những thị trường mà công ty có nhiều lợi thế là Nhật Bản và châu Âu.

Thậm chí, doanh nghiệp còn gián tiếp hưởng lợi từ chính sách thuế quan khi các nhà nhập khẩu tranh thủ đẩy mạnh hàng tồn kho trước giai đoạn áp thuế, đẩy giá bán cá tra toàn cầu tăng cao.

“Lợi nhuận đột biến trong quý II đến từ doanh thu tăng trưởng và hiệu quả của việc tối ưu hóa quy trình nuôi trồng, sản xuất, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chi phí hoạt động”, Tổng giám đốc Aquatex Bentre Phan Hữu Tài chia sẻ.

Kết quả tích cực từ hai thành viên trong lĩnh vực thủy sản trở thành đầu tàu tích cực kéo PAN tiến lên phía trước, trong bối cảnh mảng nông nghiệp và mảng thực phẩm đóng gói chững lại.

Quý II/2025, mảng thủy sản ghi nhận doanh thu hơn 2.000 tỷ đồng, tăng trưởng ấn tượng 46% so với cùng kỳ, đóng góp hơn một nửa doanh thu tập đoàn. Ở khía cạnh lợi nhuận, cá tra và tôm cũng chiếm tỷ trọng đáng kể trong số hơn 300 tỷ đồng lợi nhuận tập đoàn thu về trong quý vừa qua.

Cơ hội trong thách thức

Câu chuyện của Sao Ta và Aquatex Bentre là những minh chứng cụ thể cho chiến lược phát triển của PAN trong những năm qua – sẵn sàng đối mặt và giải quyết những thách thức trong nông nghiệp.

Bên cạnh thủy sản, PAN hiện còn hai lĩnh vực trọng tâm khác là nông nghiệp với các đại diện là Vinaseed (giống cây trồng) và VFC (thuốc bảo vệ thực vật); kế tiếp là mảng thực phẩm đóng gói với đại diện là Bibica (bánh kẹo) và Lafooco (các loại hạt sấy)...

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc tài chính của Tập đoàn PAN nhìn nhận, cơ cấu ngành nghề đa dạng, độ phủ thị trường rộng cả ở trong nước và xuất khẩu, cũng như diện tích vùng nguyên liệu kéo dài từ Bắc vào Nam buộc tập đoàn phải luôn sẵn sàng đương đầu các bài toán lớn.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc tài chính của PAN Group.

Chẳng hạn, mảng nông nghiệp của PAN hoàn toàn đối lập mảng thủy sản khi thị trường chủ yếu là nội địa, song cũng phải đối diện với thách thức từ sự thay đổi trong chính sách bỏ thuế khoán.

Việc chuyển đổi từ thuế khoán sang thu thuế dựa trên doanh thu đã tác động mạnh tới hệ thống đại lý – kênh phân phối huyết mạch của ngành vật tư nông nghiệp.

“Ước tính chi phí thuế mới cho các đại lý có thể tăng lên từ ba đến bốn lần, từ mức bình quân 0,4% lên tới 1,5% trên doanh số. Việc chưa hiểu rõ hết tác độngthiếu củathông tin về chính sách thuế mới khiến các đại lý nhập hàng chậm lại”, ông Tuấn lý giải.

Sự chững lại này là phản ứng tự nhiên nhưng đã tác động trực tiếp đến các sản phẩm của VFC và Vinaseed ra thị trường trong ngắn hạn.

Thách thức thứ hai đến từ thị trường nông sản. Giá các mặt hàng nông sản chủ lực như lúa gạo hay sầu riêng đã giảm mạnh so với mức đỉnh năm ngoái. Khi lợi nhuận giảm sâu, người nông dân có xu hướng giảm canh tác, tạo ra áp lực không nhỏ lên doanh số của các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật.

Đối mặt tình thế khó khăn, PAN không chọn cách ngồi chờ. Thay vào đó, tập đoàn triển khai chiến lược can thiệp sâu rộng và bài bản, xem đây là cơ hội để thanh lọc và củng cố hệ thống.

Đầu tiên, tập đoàn chủ động “xắn tay áo” cùng các đại lý. Các buổi đào tạo chuyên sâu được tổ chức, các chuyên gia thuế và tài chính sẽ hướng dẫn các đối tác vận hành theo quy định mới.

Song song đó, một cuộc tái cấu trúc hệ thống phân phối đang được tiến hành quyết liệt. Thay vì dàn trải nguồn lực trên hàng ngàn đại lý lớn nhỏ, Tập đoàn PAN tập trung vào việc xây dựng và củng cố mối quan hệ với các đại lý lớn, có năng lực tài chính, hệ thống quản trị tốt và sẵn sàng tuân thủ sân chơi minh bạch.

“Ví dụ hiện nay Vinaseed có khoảng 2.000 đại lý, số lượng này sẽ có thể được quy hoạch giảm dần trong thời gian tới. Công ty sẽ định hướng tập trung vào những đại lý lớn, có năng lực đáp ứng các yêu cầu mới của hệ thống về thuế và minh bạch. Trong dài hạn, điều này sẽ tạo ra một kênh phân phối tinh gọn, mạnh mẽ và hiệu quả hơn”, Giám đốc tài chính của PAN nhìn nhận.

Điều thú vị là PAN luôn nhìn nhận các thách thức trong ngắn hạn sẽ đồng thời mở ra những cơ hội mới. Động thái từ Chính phủ về quản lý thuế hay siết chặt hàng giả là cơ hội cho thị trường thanh lọc, minh bạch hơn, từ đó loại bỏ các đối thủ cạnh tranh không lành mạnh, tạo điều kiện cho những sản phẩm chất lượng cao, có nguồn gốc rõ ràng của VFC và Vinaseed khẳng định vị thế.

Tương tự trong mảng thực phẩm đóng gói, PAN cũng đang thực hiện cuộc cải tổ quyết liệt, với mục tiêu tái định vị hoàn toàn hình ảnh và vị thế trên thị trường. Thương hiệu bánh kẹo Bibica, vốn quen thuộc ở các vùng nông thôn với các sản phẩm ngọt và giá cả phải chăng, đang chuyển hướng tập trung vào thị trường xuất khẩu.

Thành công đã nhen nhóm khi Bibica dần chen chân vào được những thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, giúp doanh số tăng trưởng 50% so với cùng kỳ. Mặt khác, hướng đi của Bibica đang thay đổi để phù hợp xu hướng thời đại.

“Trước đây Bibica tập trung nhiều vào các sản phẩm ngọt, phù hợp thị trường trung bình thấp, có thời gian bảo quản lâu (long shelf-life). Tuy nhiên, cùng sự thay đổi của thị hiếu người dùng, sản phẩm của Bibica trở nên ‘tươi’ hơn, ‘tốt cho sức khỏe’ hơn”, ông Tuấn cho biết.

Sự thay đổi này được thể hiện qua việc ra mắt các dòng sản phẩm mới, giảm độ ngọt, sử dụng nguyên liệu tự nhiên và rút ngắn hạn sử dụng để đảm bảo độ tươi ngon. Đây là bước đi chiến lược để thâm nhập sâu hơn vào các kênh bán hàng hiện đại và các thành phố lớn, nơi Bibica từng có phần lép vế.

Lafooco – doanh nghiệp từng nổi danh nhờ sản phẩm hạt điều cũng không còn tự giới hạn mình trong vai trò công ty chuyên về hạt điều. Thay vào đó, doanh nghiệp đang tái định vị thành một "công ty snack và các loại hạt".

Lafooco tái định vị thành một "công ty snack và các loại hạt".

Chiến lược đa dạng hóa sản phẩm đang được đẩy mạnh, kết hợp hạt điều cùng các loại hạt dinh dưỡng khác và đặc biệt là phát triển mạnh mảng hoa quả sấy, tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào từ Đồng bằng sông Cửu Long.

“Bước đi này không chỉ mở ra thị trường mới mà còn giúp tối ưu hóa chuỗi giá trị, mang lại biên lợi nhuận ổn định hơn”, ông Tuấn chia sẻ.

Tối ưu sức mạnh cộng hưởng

Kết quả kinh doanh khả quan nửa đầu năm giúp PAN mang về doanh thu hơn 8.000 tỷ đồng và gần 460 tỷ đồng lợi nhuận, tạo đà cho việc hoàn thành kế hoạch năm.

Thông thường, tại PAN, 6 tháng đầu năm là giai đoạn thấp điểm, còn 6 tháng cuối năm sẽ là mùa kinh doanh chính của hầu hết lĩnh vực kinh doanh. Dự kiến từ quý III, lĩnh vực nông nghiệp sẽ tăng trưởng tốt trở lại khi bước vào mùa vụ kinh doanh và nhu cầu phục hồi, lĩnh vực thực phẩm đóng gói cũng dự báo sẽ có nhiều cơ hội và thuận lợi trong vụ kinh doanh Trung thu và cuối năm.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ. Nếu nửa đầu năm 2025 như bài kiểm tra khả năng phản ứng nhanh của PAN trước những biến động bất ngờ thì trong nửa cuối năm, khi yếu tố đột biến dần được kiểm soát, câu chuyện sẽ dần chuyển sang những thách thức theo chiều sâu.

Trong lĩnh vực thủy sản, sau giai đoạn thăng hoa trong quý II khi các nhà nhập khẩu đẩy mạnh nhập hàng, nhu cầu cá tra sẽ trở lại bình thường, do vậy việc giá cá tra giảm xuống là điều có thể dự báo trước.

Mặc dù vậy, ban điều hành PAN không quá lo lắng. Ông Tuấn chia sẻ, khi giá bán giảm và nhu cầu yếu đi, những doanh nghiệp thủy sản hoạt động kém hiệu quả, phụ thuộc vào vốn vay và không tự chủ được nguồn cung sẽ là những người đầu tiên gặp khó.

“Việc Aquatex Bentre tự chủ 100% vùng nuôi áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, tận dụng mọi phụ phẩm – như xương và đầu cá làm thức ăn chăn nuôi, bùn thải làm phân bón hữu cơ có thể giúp doanh nghiệp vận hành tối ưu nhất, duy trì được biên lợi nhuận an toàn”, ông Tuấn nhấn mạnh cơ hội khi thị trường thanh lọc sẽ dành cho những doanh nghiệp phát huy được lợi thế cốt lõi.

Với PAN, ưu thế lớn nhất của tập đoàn đến từ hoạt động R&D (nghiên cứu và phát triển) và sức mạnh liên kết giữa các thành viên trong hệ sinh thái.

Trong đó R&D được coi là “xương sống” của tập đoàn. Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch của Sao Ta từng chia sẻ, “Tất cả mô hình nuôi tôm mới, có tiếng tăm, sao ta đều có thử nghiệm ngay trong hơn chục năm qua, chưa hề ‘ngán ngại chi phí đầu tư’, nếu thấy cần thiết, hợp lý”.

Những khoản đầu tư mạnh mẽ vào R&D giúp tỷ lệ nuôi tôm thành công tại trại Sao Ta trên 85%, thậm chí có mùa còn cao hơn, thể hiện qua việc ao bị thiệt hại thấp, hệ số thu hồi đầu con giống cao và tốc độ phát triển nhỉnh hơn.

Nhờ ứng dụng công nghệ vào sản xuất, năm 2024, Sao Ta thu về sản lượng 12 ngàn tấn tôm thương phẩm trên diện tích gần 550 héc ta, tính bình quân đạt khoảng 20 tấn/héc ta/ hai vụ, trong nhóm cao nhất cả nước.

Vinaseed - thành viên của The PAN Group - tiên phong trong đề án “1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp”.

Tương tự, trong lĩnh vực nông nghiệp, nửa cuối năm Vinaseed dự kiến sẽ chính thức thương mại hóa một số giống cây trồng mới, thành quả của nhiều năm nghiên cứu. Giống lúa mới được kỳ vọng cho năng suất cao hơn, chống chịu tốt hơn trước hạn hán và xâm nhập mặn.

Việc Vinaseed tiên phong trong đề án “ Phát triển bền vững 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp” cũng là bước chiến lược. “Chúng tôi không chỉ tạo ra giống mới, mà đưa ra giải pháp toàn diện cho người nông dân hướng đến nền nông nghiệp bền vững. Gạo phát thải thấp không chỉ tốt cho môi trường, mà còn là ‘giấy thông hành’ để sản phẩm của Tập đàn PAN vươn ra các thị trường cao cấp nhất,” ông Tuấn khẳng định.

Quan trọng hơn, Vinaseed không đi một mình. Là thành viên của PAN, doanh nghiệp nhận được sức mạnh cộng hưởng từ các thành viên trong hệ sinh thái mang lại. Hiện tại, Vinaseed và VFC đang cùng nhau nghiên cứu và đưa ra các bộ giải pháp trọn gói, từ giống, thuốc bảo vệ thực vật đến quy trình canh tác, được “may đo” riêng cho từng vùng đất, từng loại cây trồng.

“Khi nông dân mua giống của chúng tôi, họ không chỉ nhận được hạt giống. Họ nhận được cả một quy trình được tư vấn kỹ lưỡng, từ việc dùng loại thuốc nào để đạt hiệu quả cao nhất,” ông Tuấn cho biết, đồng thời khẳng định hoạt động của PAN trong thời gian tới đều sẽ tập trung vào phát huy tối đa sức mạnh của hệ sinh thái. Kể cả với M&A – hoạt động từng được PAN đẩy rất mạnh trong giai đoạn trước, cũng sẽ hướng tới phục vụ việc tạo ra các giá trị cộng hưởng.

Trần Anh