Lợi dụng tự do ngôn luận để phá hoại sẽ phải trả giá đắt

Không gian mạng tại Việt Nam đang chứng kiến một thực trạng đáng báo động: Sự gia tăng nhanh chóng của các phát ngôn lệch chuẩn, xuyên tạc, xúc phạm nhân phẩm cá nhân, công kích cơ quan công quyền và gieo rắc tâm lý hoài nghi trong xã hội.

Những hiện tượng như vậy nếu không ngăn chặn sẽ thật sự thành mối đe dọa đối với sự trong lành của môi trường truyền thông, sự nghiêm minh của pháp luật và nền tảng đạo lý của xã hội Việt Nam.

Điều đáng lo ngại là những hành vi phát ngôn lệch chuẩn này lấy danh nghĩa “tự do ngôn luận” - quyền được Hiến pháp và pháp luật bảo vệ - lại đang bị một số người lợi dụng để che đậy bởi toan tính cá nhân, trục lợi hoặc thậm chí là gây nhiễu loạn xã hội.

Công an TP.HCM bắt 2 Tiktoker Trần Như Phước (phải) và Ngô Sơn Hà vì phát tán thông tin xuyên tạc của Nguyễn Phương Hằng

Với sự hỗ trợ của công nghệ và các thế lực, những nội dung xuyên tạc, bịa đặt, vu khống được lan truyền nhanh trên mạng xã hội, được cộng đồng mạng chia sẻ mà không kiểm chứng, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về mặt nhận thức và niềm tin của công chúng.

Khi không gian mạng trở thành công cụ để thao túng nhận thức xã hội lệch chuẩn, thì cái giá phải trả không chỉ là sự suy giảm niềm tin công chúng vào hệ thống công quyền, mà còn là sự rạn vỡ của các giá trị đạo lý truyền thống. Sự nguy hiểm của hiện tượng này nằm ở chỗ, nó được tạo ra bởi sự cả tin của chính người dùng. Khi mạng xã hội trở thành “tòa án ảo” và những phát ngôn mang tính bôi nhọ lại được tung hô, chia sẻ, thậm chí cổ vũ như một thứ “chính nghĩa cá nhân”, thì xã hội ấy đang phải đối diện với khủng hoảng về chuẩn mực truyền thông, khủng hoảng về đạo lý ứng xử, và khủng hoảng về niềm tin vào sự thật.

Không thể nhân danh tự do ngôn luận để ngụy tạo thông tin, xúc phạm danh dự người khác, xâm phạm lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Luật pháp không bao giờ bảo vệ cho sự ngụy biện ấy.

Phải hiểu rằng: Tự do ngôn luận là quyền nhưng hành xử phải theo quy định của pháp luật. Vậy nên mọi hành vi lợi dụng quyền tự do ngôn luận để xuyên tạc, xúc phạm, công kích cá nhân hay tổ chức đều là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý theo Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Thế nhưng có vẻ nhiều người cố tình không biết hoặc vì động cơ khác mà có những phát ngôn lệch chuẩn và cái giá phải trả là không hề nhỏ.

Việc xử lý nghiêm khắc không chỉ là biện pháp trừng phạt mà còn là lời cảnh tỉnh cho cộng đồng mạng, cho những người đang hoặc sẽ sử dụng mạng xã hội như một kênh truyền thông cá nhân.

Tự do không thể tách rời với trách nhiệm. Nói sai, phát tán thông tin giả, công kích người khác, dù là vô tình hay cố ý, đều có thể phải trả giá bằng án tù.

Để ngăn những thông tin lệch chuẩn, bên cạnh việc xử lý bằng pháp luật, chúng ta cũng cần thực hiện đồng bộ các biện pháp khác để ngăn chặn và đẩy lùi hiện tượng này như tăng cường giáo dục pháp luật, giáo dục truyền thông trong trường học, gia đình, và thông qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội, dù trong hay ngoài nước, cũng cần có trách nhiệm phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước để ngăn chặn, gỡ bỏ, xử lý kịp thời các nội dung vi phạm. Đồng thời, cần tôn vinh và phát huy vai trò của báo chí chính thống trong việc dẫn dắt dư luận, cung cấp thông tin xác thực, phản bác những luận điệu sai trái.

Trong thời đại số, nơi mà thông tin lan truyền nhanh khủng khiếp thì việc giữ vững kỷ cương thông tin là nhiệm vụ quan trọng. Không thể chấp nhận việc tồn tại những phát ngôn vô căn cứ, không thể chấp nhận mạng xã hội thành “phiên tòa vô hình”, thành nơi dựng chuyện, quy kết và hủy hoại người khác và việc làm trong sạch môi trường truyền thông và bảo vệ nghiêm minh các chuẩn mực đạo lý - pháp lý cũng là biện pháp.

Phát ngôn là quyền nhưng phát ngôn sai sự thật, phát ngôn để gieo rắc thù hận hay chia rẽ thì không chỉ là sai lầm cá nhân đối với cộng đồng, mà còn là vi phạm pháp luật.

Đã đến lúc mỗi người dân cần nhận thức rõ giới hạn của tự do ngôn luận, và hiểu rằng: Tự do không bao giờ là giấy phép cho sự vô pháp.

CHÍ KIÊN