Logistics xanh - Chiến lược phát triển bền vững cho doanh nghiệp

Chia sẻ tại hội thảo “Logistics xanh - xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu” do Vụ Phát triển Thị trường Nước ngoài - Bộ Công Thương phối hợp cùng IPTC tổ chức ngày 5/9, ông Bùi Tuấn Hải - Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu vực II, cho biết: “Trước áp lực khổng lồ từ lưu lượng giao thương quốc tế, ngành Hải quan đã thực hiện một cuộc cách mạng số hóa toàn diện. Hệ thống VNACCS/VCIS là “xương sống” từ năm 2014, giúp thời gian thông quan hàng hóa luồng xanh chỉ còn từ 1 đến 3 giây. Hệ thống này đã thay đổi hoàn toàn phương thức làm việc từ thủ công sang tự động hóa, giúp DN giảm đáng kể thời gian chờ hàng, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh”.

Toàn cảnh hội thảo

Ví dụ, tại Cảng Tân Cảng Cát Lái nhờ 100% giao dịch qua ePort, thời gian giao nhận hàng hóa được rút ngắn từ vài giờ xuống chỉ còn 15 - 20 phút, tiết kiệm từ 1,5 - 2 triệu USD chi phí nhiên liệu mỗi năm, giảm đáng kể khí thải CO2.

Còn nhiều thách thức

Cũng tại hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng, hiện chi phí logistics vẫn cao, các DN dịch vụ và sản xuất thiếu liên kết, dẫn đến chuỗi cung ứng manh mún, phân mảnh và không đồng bộ. Quy mô và tiềm lực tài chính của DN logistics còn yếu, hạn chế khả năng đầu tư công nghệ hiện đại và nâng cao hiệu quả vận hành. Ô nhiễm không khí, nước thải, chất thải rắn đến tiếng ồn của hoạt động logistics đang trở thành yêu cầu cần có giải pháp khắc phục.

"Đặc biệt, cơ chế điều chỉnh biên giới Carbon (CBAM) sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2026, yêu cầu DN mua và nộp “chứng chỉ CBAM” theo lượng phát thải carbon trong sản phẩm xuất khẩu. Đồng thời, Chỉ thị Thẩm định Bền vững Doanh nghiệp (CSDDD) buộc các công ty phải chịu trách nhiệm về tác động tiêu cực tới môi trường trong toàn bộ chuỗi cung ứng và áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn ESG”, ông Trương Tấn Lộc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics TP.HCM (HLA) chia sẻ.

Cũng theo ông Lộc: "Những quy định như CBAM và CSDDDđang tái định giá carbon trên quy mô toàn cầu. Logistics xanh không còn là trách nhiệm xã hội, mà là “giấy thông hành” thương mại. Tuân thủ là điều kiện cần để không bị phạt hoặc bị cấm xuất khẩu. Đồng thời, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững là điều kiện đủ để các nhà mua hàng quốc tế lựa chọn DN Việt Nam". Bên cạnh đó, ngành logistics còn phụ thuộc quá mức vào đường bộ, trong khi kết nối hạ tầng đa phương thức còn nhiều bất cập. Đây chính là nút thắt cần tháo gỡ để giảm chi phí, tăng hiệu quả vận hành và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh quốc tế.

Chiến lược phát triển logistics xanh

Để khắc phục, Hiệp hội Logistics TP.HCM (HLA) đưa ra nhiều kiến nghị chiến lược. Trước hết, cần xây dựng bộ tiêu chí đo lường logistics xanh trên toàn quốc, giúp DN có công cụ đánh giá hiệu quả và minh bạch trong hoạt động.

Về hạ tầng, HLA kiến nghị đẩy nhanh tiến độ các dự án logistics trọng điểm, ưu tiên vị trí kết nối đa phương thức để giảm tải đường bộ. Việc xây dựng “Hệ sinh thái Dữ liệu Logistics” dùng chung cho Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam sẽ tối ưu hóa vận hành, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch chuỗi cung ứng.

Về tài chính, ông Trương Tấn Lộc cho biết: “Cần chính sách tài chính xanh đột phá, tháo gỡ rào cản chi phí đầu tư ban đầu, đặc biệt cho DN vừa và nhỏ. Các giải pháp bao gồm gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi, giảm thuế nhập khẩu xe tải điện và thiết bị logistics tiết kiệm năng lượng, cùng giảm thuế thu nhập DN cho các công ty đạt chứng nhận logistics xanh. Hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon sẽ tạo nguồn doanh thu mới để tái đầu tư vào công nghệ sạch. Cùng với đó là phát triển nguồn nhân lực theo hướng, cải cách chương trình đào tạo theo mô hình hợp tác ba bên: Nhà nước - Nhà trường - DN, kết hợp hội thảo và diễn đàn nâng cao nhận thức cho lãnh đạo về xu hướng và quy định xanh toàn cầu.

Ông Trần Phú Lữ - Giám đốc ITPC, bổ sung: “Chính phủ cần chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ logistics tại địa phương, phù hợp đặc điểm kinh tế - xã hội, tạo điều kiện cho DN vừa và nhỏ tiếp cận nguồn vốn trong và ngoài nước, phát triển thị trường, đào tạo và tiếp cận thông tin. Ngân sách cũng cần bố trí cho nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, cải thiện hạ tầng và quy hoạch kho bãi để logistics xanh phát triển bền vững”.

Những giải pháp này không chỉ giúp DN thích ứng với tiêu chuẩn quốc tế mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển chuỗi cung ứng bền vững và hiện đại, biến logistics xanh từ xu hướng thành lợi thế chiến lược dài hạn.

Minh Hào