[Loạt Megastory] Từ Cách mạng tháng Tám đến cách mạng tinh gọn bộ máy (Kỳ 3)

Mùa thu tháng Tám năm 1945, từ đêm trường nô lệ trong vòng áp bức một cổ hai tròng của đế quốc thực dân và quân chủ phong kiến, 25 triệu đồng bào dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã “rũ bùn đứng dậy sáng lòa” làm nên nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. 30 năm sau đó, chiến thắng 30-4-1975 cũng trở thành một cột mốc bằng vàng đánh dấu thắng lợi trọn vẹn, mở ra trang sử mới: kỷ nguyên độc lập dân tộc, cả nước quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân dân Đồng Nai - miền Đông “gian lao mà anh dũng” - luôn đặt mình trong mối quan hệ máu thịt với đồng bào cả nước, làm nên chiến công vang dội, góp phần đưa miền Nam trở thành “Thành đồng của Tổ quốc”, cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân cả nước đấu tranh đến ngày toàn thắng, Bắc - Nam sum họp một nhà.

Trong kháng chiến chống Mỹ, miền Đông - trong đó đa phần là vùng đất của tỉnh Đồng Nai (cũ), Bình Phước (cũ), là địa bàn có vị trí chiến lược, nơi đứng chân của đơn vị chủ lực, là hành lang chiến lược của lực lượng cách mạng, địa điểm tiếp nhận bộ đội, vũ khí, lương thực từ miền Bắc chuyển vào trong hành trình “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Theo từng giai đoạn của lịch sử, miền Đông trải qua nhiều lần nhập, tách tỉnh, với những tên gọi khác nhau, nhưng những địa danh như: Phước Long, Biên Hòa, Xuân Lộc, Lộc Ninh - Hớn Quản, Chơn Thành… đã đi vào lịch sử dân tộc, mãi là niềm tự hào đầy kiêu hãnh về truyền thống anh hùng cách mạng.

Đặc biệt, Trung ương Cục miền Nam chọn Chiến khu Đ - rừng núi Mã Đà - vùng đất giao thoa giữa tỉnh Đồng Nai (cũ) và tỉnh Bình Phước (cũ) - là căn cứ địa cách mạng giai đoạn 1961-1962. Đây cũng là căn cứ Khu ủy miền Đông Nam Bộ giai đoạn 1962-1967.

Đứng chân trên địa bàn có vị thế chiến lược, quân dân miền Đông đã can trường hứng chịu rất nhiều cuộc oanh tạc ác liệt từ phía địch; anh dũng bám đất, bám rừng chiến đấu, giữ vững trận địa và không ngừng mở rộng vùng giải phóng. Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Lê Duy Chín (ở xã Trị An, tỉnh Đồng Nai) năm nay đã 95 tuổi, vẹn nguyên niềm tự hào: “Chiến đấu với quân địch mạnh hơn ta gấp nhiều lần, bị đánh phá, càn quét ác liệt nhưng bộ đội ta không hề nao núng. Lúc ấy, chỉ có lòng yêu nước, ý chí, quyết tâm “đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” giúp bộ đội ta vượt qua mọi gian khổ. Ra chiến trường miền Đông khốc liệt là thế, chúng tôi luôn nhớ lời Bác dạy: “…Vì độc lập, vì tự do/Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào/Tiến lên, chiến sĩ, đồng bào/Bắc - Nam sum họp, xuân nào vui hơn!...”.

Trong rất nhiều chiến công anh dũng của quân dân Đồng Nai, có những chiến công tiêu biểu, thể hiện rõ khí phách anh hùng. Bằng sự anh dũng, táo bạo, lực lượng cách mạng ở Đồng Nai đã “nổ phát pháo đầu tiên”, mở màn bằng trận đánh Mỹ của quân và dân ta vào đêm 7-7-1959, ở khu biệt thự Nhà Xanh, Biên Hòa, làm 2 cố vấn quân sự Mỹ đầu tiên thiệt mạng trên chiến trường miền Nam.

Hòa vào cuộc đồng khởi vĩ đại ở Nam Bộ những năm 1960 là thắng lợi nức lòng ở Phước Long (nay thuộc tỉnh Đồng Nai). Theo đó, tháng 6-1960, Xứ ủy Nam Bộ quyết định thành lập tỉnh Phước Long. Trong 2 tháng 6 và 7-1960, bằng tiến công và nổi dậy, quân dân Phước Long đã phá hàng loạt khu dinh diền, đồn bót đóng trên trục đường 14, giải phóng thêm 3 ngàn dân thuộc tỉnh Phước Long mới thành lập.

Tượng đài chiến thắng Sân bay Biên Hòa - địa chỉ đỏ nhắc nhớ sự kiện Trận pháo kích đầu tiên vào sân bay quân sự của địch ở Biên Hòa (đêm 31-10-1964). Ảnh: Lâm Viên

Trận pháo kích đầu tiên vào sân bay quân sự của địch ở Biên Hòa (đêm 31-10-1964) táo bạo, bất ngờ nhấn chìm Sân bay Biên Hòa trong biển lửa, chấn động quốc tế, làm nức lòng quân dân cả nước, được Chủ tịch Hồ Chí Minh ca ngợi: “Uy danh lừng lẫy khắp năm châu/ Đạn cối tuôn cho Mỹ bể đầu”.

Một miền Đông anh dũng thể hiện rõ chí khí oanh liệt trong chiến dịch Phước Long - Đồng Xoài diễn ra từ ngày 10-6 đến 22-7-1965. Chiến dịch này như một “cú đấm” rất mạnh khiến quân chủ lực Sài Gòn thiệt hại nặng nề và ngày càng hoang mang, sa sút tinh thần chiến đấu, đồng thời chứng tỏ sự trưởng thành về mọi mặt của bộ đội chủ lực cách mạng, có thể vô hiệu hóa hỏa lực rất mạnh của quân Mỹ.

Với chiến dịch Nguyễn Huệ vào tháng 4-1972, hướng tiến công chủ yếu của ta là Đường 13, khu vực quyết chiến là Lộc Ninh - Hớn Quản, là chiến dịch với quy mô lớn nhất cấp quân đoàn tính đến thời điểm đó. Quân đội chế độ Sài Gòn vô cùng hoảng hốt trước hỏa lực mạnh mẽ của ta và sự xuất hiện lần đầu tiên xe tăng của quân Giải phóng trên chiến trường Nam Bộ.

Tinh thần cách mạng “tiến công như vũ bão”, “chớp lấy thời cơ” của Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã được kế thừa và phát triển thành “Thần tốc, thần tốc hơn nữa - Táo bạo, táo bạo hơn nữa”, “Một ngày bằng hai mươi năm” trong Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Nhìn lại bài học lịch sử, mỗi người dân đều khắc ghi sâu sắc công ơn của Đảng - Người lãnh đạo, tổ chức mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng ta. Xuyên suốt bản trường ca bất diệt về lòng tự hào dân tộc, mỗi người dân đều thấy sáng rõ hơn giá trị của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là cội nguồn sức mạnh đưa đất nước vươn lên những tầm cao mới.

Sau năm 1975, đất nước sạch bóng quân thù nhưng không lâu sau đó đã lâm vào khủng hoảng kinh tế - xã hội trầm trọng.

Ở tỉnh Bình Phước cũ, nền kinh tế cũng như trình độ dân trí vô cùng thấp, công nghiệp hầu như không có, sản xuất tiểu thủ công nghiệp manh mún; kết cấu hạ tầng thấp kém; sản xuất nông nghiệp và phát triển chăn nuôi phân tán. Trong khi đang phải bắt tay vào xây dựng, kiến tạo đất nước sau chiến tranh, trên địa bàn tỉnh vẫn còn tàn quân ngụy; lực lượng fulro hoạt động ráo riết âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân còn non trẻ. Đại tá Nguyễn Chí Cường, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nguyên Giám đốc Công an tỉnh Bình Phước cũ nhớ lại: Thời gian sau giải phóng, ở Bình Phước nổi lên 3 tổ chức ảnh hưởng đến an ninh chính trị rất lớn. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, chính quyền các cấp, lực lượng công an đã phát huy tinh thần đoàn kết, phối hợp với quân sự và các lực lượng liên quan cùng nhân dân nêu cao cảnh giác, liên tục tấn công, truy quét, phá vỡ nhiều tổ chức chính trị vũ trang phản động.

Nhà máy Thủy điện Trị An - công trình đầu tiên của cả nước với phương thức Nhà nước và nhân dân cùng làm. Ảnh: tư liệu

Nhắc lại bài học cách mạng cho thời kỳ sau năm 1975 trên miền đất lửa Đồng Nai, người cán bộ lão thành cách mạng tuổi 90 - ông Huỳnh Văn Bình, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai trong 2 nhiệm kỳ từ năm 1984-1994, khẳng định: Sau năm 1975 vấn đề lớn nhất của cả nước và Đồng Nai là tập trung giải quyết lương thực, thực phẩm. Bấy giờ, với trách nhiệm Trưởng ty nông nghiệp, tôi mạnh tham mưu, đề xuất sáng kiến cải tạo giống, xây dựng các công trình thủy lợi, đồng thời vận động, tập hợp lực lượng có trình độ trong nông nghiệp để sớm tạo ra lương thực bảo đảm đủ ăn cho dân. Chỉ trong 2 năm (1976-1977), toàn tỉnh đã có gần 45.000 ha đất được khai hoang, phục hóa, thâm canh tăng năng suất. Đồng Nai đầu tư xây dựng 9 trạm bơm điện, 15 đập chứa nước và 3 đê ngăn mặn phục vụ sản xuất nông nghiệp. Trong công nghiệp, trên địa bàn Đồng Nai có 40 nhà máy do Trung ương quản lý đã nhanh chóng đưa vào sản xuất; 29 xí nghiệp quốc doanh cùng hàng trăm cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp của hợp tác xã và tư nhân. Mạng lưới thương nghiệp quốc doanh, hợp tác xã cũng được mở rộng. Nhờ vậy, tổng sản phẩm bình quân trên địa bàn đã tăng được 9,9%/năm.

Khi Trung ương Đảng “Đổi mới, mở cửa, chuyển mạnh từ cơ chế tập trung bao cấp sang cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”, lãnh đạo tỉnh Đồng Nai bấy giờ đã xác định khu công nghiệp để quy hoạch chi tiết về đường, điện, nước và xử lý chất thải, xây dựng cơ sở hạ tầng tạo điều kiện để mời gọi các nhà đầu tư nước ngoài. Chớp thời cơ, Đồng Nai đã thực hiện thành công những chuyến “xuất ngoại” đầu tiên sang Đài Loan, sau đó là Thái Lan, Trung Quốc rồi đến Nhật Bản, Hàn Quốc… Từ đó, mở ra con đường thu hút đầu tư nước ngoài, ngoại giao mà Đồng Nai đã chủ động nắm bắt thời cơ để định hình phát triển vững mạnh.

Năm tháng trôi qua, nhưng tinh thần “gian lao mà anh dũng” của miền Đông càng được khẳng định và phát huy trong công cuộc kiến thiết quê hương, thúc đẩy Đồng Nai trở thành điểm sáng trên bản đồ kinh tế của cả nước và giờ đây sẽ càng được hiện diện rõ trong công cuộc “sắp xếp lại giang sơn” cùng đoàn kết bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc…