[Loạt Megastory] 'Tam nông' Đồng Nai trong hành trình xanh, bền vững (Kỳ 4)

Nhờ triển khai đồng bộ, hiệu quả các chính sách phát triển “tam nông”, xây dựng nông thôn mới (NTM), Đồng Nai đạt những thành quả ấn tượng, trở thành lá cờ đầu của cả nước trong phát triển nông nghiệp cũng như xây dựng NTM. Đồng thời, tỉnh Đồng Nai hình thành những miền quê đáng sống, trở thành điểm du lịch sinh thái.

Tuyến đường nông thôn mới khang trang, sạch đẹp tại xã Phú Lý, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: B.Nguyên

Sau sáp nhập, tỉnh Đồng Nai có 72 xã nông thôn. Hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về NTM giai đoạn 2026-2030 với nhiều thay đổi so với những giai đoạn trước. Trong đó, xã NTM hiện đại sẽ thay thế xã NTM nâng cao, kiểu mẫu và có sự nâng chất hơn so với mô hình cũ. Mô hình mới này sẽ hoàn thiện hơn về các nhóm tiêu chí, đặc biệt chú trọng phát triển hài hòa, đồng bộ cả về kinh tế và văn hóa.

Xuyên suốt quá trình xây dựng NTM, tỉnh Đồng Nai luôn tập trung đầu tư phát triển hạ tầng nông thôn đồng bộ, hiện đại. Trong đó, các địa phương luôn ưu tiên đầu tư vào hệ thống hạ tầng giao thông nông thôn, điện, nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất. Ngoài ra, cơ sở giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao... cũng được quan tâm đầu tư nâng cấp, không chỉ nâng cao đời sống vật chất mà đời sống tinh thần của người dân cũng được cải thiện rõ nét.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam tham quan tuyến đường kiểu mẫu tại xã Xuân Lộc. Ảnh: B.Nguyên

Đảng bộ, chính quyền tỉnh đến cấp cơ sở đã tập trung chỉ đạo điều chỉnh, bổ sung kịp thời các cơ chế chính sách đang thực hiện, cũng như ban hành mới nhiều chính sách thuộc thẩm quyền của tỉnh để triển khai hiệu quả Chương trình xây dựng NTM trên địa bàn, phù hợp điều kiện, tình hình thực tế của từng địa phương. Đặc biệt, tỉnh luôn quan tâm đầu tư phát triển cho vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số khó khăn, kéo dần khoảng cách giữa thành thị và nông thôn.

Người dân tại khu dân cư kiểu mẫu tại xã Bình Lợi (cũ), nay là phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai thực hiện phân loại rác tại nguồn. Ảnh: B.Nguyên

Hành trình xây dựng NTM của tỉnh đã góp phần thay đổi toàn diện nông thôn, cải thiện rõ rệt đời sống người dân. Năm 2024, thu nhập bình quân trên đầu người ở khu vực nông thôn của tỉnh đạt trên 72 triệu đồng, cao hơn trung bình quốc gia. Đặc biệt, nhiều xã NTM nâng cao, kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh đạt thu nhập trên 90 triệu đồng/người/năm, có xã cá biệt đạt trên 100 triệu đồng/người/năm.

Đồ họa thể hiện quá trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2010-2025. (Thông tin: Bình Nguyên - Đồ họa: Hải Quân)

Toàn tỉnh Đồng Nai đã xây dựng được 100 khu dân cư kiểu mẫu. Các khu dân cư kiểu mẫu gắn với đường kiểu mẫu sáng, xanh, sạch, đẹp; có hệ thống chiếu sáng, camera an ninh. Các khu dân cư kiểu mẫu cũng chú trọng xây dựng nội quy, quy ước với mục tiêu xây dựng cộng đồng dân cư sống đoàn kết, có lối sống văn hóa, văn minh.

Một trong những nét đáng quý của tỉnh trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM là chú trọng phát triển hài hòa, bền vững cả về đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn. Theo đó, nông thôn không chỉ giàu đẹp mà còn phải giàu bản sắc, dân trí và chất lượng đời sống tinh thần cho người dân không ngừng được nâng cao. Bám sát mục tiêu trên, Đồng Nai chú trọng khai thác, bảo tồn những giá trị văn hóa bản địa đa dạng, đặc sắc, xem đó là tài sản quý cần bảo vệ và phát huy để nông thôn không chỉ giàu, đẹp mà còn đậm đà bản sắc văn hóa.

Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai tìm hiểu về nghề dệt thổ cẩm của người dân tộc thiểu số tại xã Bù Gia Mập. Ảnh: B.Nguyên

Theo đó, ngoài những tiêu chí cứng, các địa phương trên địa bàn tỉnh rất chú trọng đến các tiêu chí văn hóa, nhất là trong xây dựng và phát huy công năng của các thiết chế văn hóa. Tiêu biểu, tại các xã, ấp, các mô hình câu lạc bộ, đội, nhóm sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao… không ngừng được nhân rộng.

Tiêu biểu, mô hình “Ngôi nhà trí tuệ”, sử dụng một phần diện tích của nhà văn hóa, trung tâm văn hóa - thể thao, hội trường cộng đồng để bố trí thư viện đọc sách. Nơi đây được bố trí thêm các hoạt động vui chơi giải trí khác như: bóng bàn, cờ vua, cờ tướng, trò chơi dân gian, duy trì phát triển các loại hình văn hóa dân gian phù hợp với đặc trưng của từng địa phương… Qua đó, nhiều câu lạc bộ đã thành lập như: câu lạc bộ đọc sách, tiếng Anh, bóng đá, yoga, võ thuật, thể dục dưỡng sinh, đàn ca tài tử, dân ca… góp phần rèn luyện kỹ năng sống, tạo sân chơi lành mạnh cho thanh, thiếu nhi và người dân.

Các địa phương cũng rất sáng tạo trong triển khai các mô hình văn hóa vào thực tế nhằm giữ gìn, phát huy những nét đặc sắc về văn hóa bản địa chứ không “mặc đồng phục” cho tất cả. Những địa phương có đông đồng bào dân tộc, nhà văn hóa cộng đồng thường thành lập các đội cồng chiêng, các câu lạc bộ văn hóa dân gian... nhằm phát huy văn hóa bản địa đặc sắc.

Sau sáp nhập, Bù Gia Mập, tỉnh Đồng Nai là xã vùng sâu, biên giới với 75% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống còn rất nhiều khó khăn. Trong cơ cấu kinh tế của xã, nông - lâm nghiệp chiếm 85%, thương mại - dịch vụ 15%.

Ông Lê Hoàng Nam, Bí thư Đảng ủy xã Bù Gia Mập cho biết: Xã xác định du lịch, dịch vụ là ngành kinh tế quan trọng, có tính đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới. Xã chú trọng khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp gắn với sản phẩm OCOP và lợi thế vùng biên. Xã không chỉ tập trung phát triển kinh tế mà còn gắn với mục tiêu bảo tồn tài nguyên rừng cũng như giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc bản địa.

Từ những kết quả trong công tác xây dựng NTM, tỉnh Đồng Nai không ngừng nhân rộng những vùng quê đáng sống. Nhiều địa phương đã tận dụng lợi thế vùng nông sản và hạ tầng nông thôn đồng bộ để phát triển thành những điểm đến du lịch sinh thái vườn gắn với những vùng trồng đặc trưng như: vùng lúa Phú Điền, vùng trồng cây ca cao (xã Phú Hòa), Làng du lịch sinh thái vườn Bình Lộc (phường Bình Lộc), Làng du lịch cộng đồng Xuân Bắc (xã Xuân Bắc), du lịch canh nông (xã Xuân Lộc), du lịch cộng đồng (xã Bù Gia Mập)…

Thu hoạch hoa và trái bưởi tại Làng du lịch sinh thái bưởi Tân Triều, phường Tân Triều. Ảnh: Ngọc Liên

Với những kết quả nổi bật, đến nay, Đồng Nai đã có 4 sản phẩm du lịch OCOP đạt chuẩn 3 sao do cộng đồng người dân địa phương, các đơn vị xây dựng với những đặc trưng riêng của từng sản phẩm gồm: Du lịch trải nghiệm ca cao Xuân Lộc của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp ca cao Suối Cát, xã Xuân Lộc; Làng du lịch trải nghiệm cộng đồng Xuân Bắc của Tổ hợp tác Du lịch sinh thái vườn cây ăn trái xã Xuân Bắc; sản phẩm Khám phá Gia Canh “Vùng đất an lành” của Công ty TNHH Dịch vụ du lịch Meerkat Travel, tại xã Định Quán; sản phẩm Khu du lịch sinh thái Vườn quốc gia Bù Gia Mập của Trung tâm Tuyên truyền, Du lịch và Cứu hộ bảo tồn tại xã Bù Gia Mập. Đặc biệt, UBND tỉnh đang chỉ đạo ngành du lịch tỉnh Đồng Nai xây dựng sản phẩm du lịch tiêu biểu “Làng Văn hóa - Du lịch Tân Triều”. Đây là mô hình du lịch cộng đồng tiêu biểu của tỉnh, gắn với sự tham gia trực tiếp của người dân nhằm phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử, cảnh quan thiên nhiên tại phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai. Đây là cơ hội để tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân.

Mô hình du lịch trải nghiệm cộng đồng của Tổ hợp tác Du lịch sinh thái vườn cây ăn trái xã Xuân Bắc, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Ngọc Liên

Những chiến lược phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn thời gian qua cho thấy, Đồng Nai đang từng bước xây dựng hạ tầng phục vụ du lịch, phát triển du lịch văn hóa, du lịch sinh thái có sự tham gia của cộng đồng gắn với xây dựng NTM; kết hợp chặt chẽ việc khai thác hợp lý các nguồn tài nguyên du lịch; giữ gìn an ninh trật tự và vệ sinh môi trường. Nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ du lịch, xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù thể hiện bản sắc địa phương, mang tính cạnh tranh và góp phần thu hút du khách đến với Đồng Nai.

Một góc cánh đồng Phú Điền tại xã Phú Hòa, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Ngọc Liên

Chia sẻ về những nỗ lực thúc đẩy phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn tỉnh, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh (VHTT-DL) Lê Thị Ngọc Loan cho biết: Thực hiện các Nghị quyết của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển du lịch thành ngành kinh tế quan trọng; các Kế hoạch của UBND tỉnh phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh, thời gian qua, Sở VHTT-DL tỉnh đã tập trung các nguồn lực, đồng hành cùng nông dân, các địa phương phát triển các sản phẩm du lịch với mục tiêu tạo sinh kế, việc làm, tăng thu nhập cho cư dân nông thôn thông qua phát triển dịch vụ du lịch; hỗ trợ giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống của cư dân nông thôn, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM.

Nhiều điểm đến du lịch sinh thái vườn tại Đồng Nai hút khách vào mùa trái cây với các loại đặc sản: chôm chôm, bưởi, măng cụt... Ảnh: Ngọc Liên

Thông qua du lịch thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng cung cấp dịch vụ. Tăng cường liên kết ngành du lịch và nông nghiệp, hình thành chuỗi dịch vụ du lịch có giá trị gia tăng cao, khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch, phát huy lợi thế tiềm năng nông nghiệp của tỉnh, đáp ứng nhu cầu phát triển. Đến nay, tỉnh đạt được những kết quả nổi bật, góp phần xây dựng nếp sống văn hóa vùng nông thôn. Trong đó, nhiều vùng nông thôn của Đồng Nai trở thành những nơi đáng sống, thu hút lượng lớn du khách vào các thời gian cao điểm du lịch trong năm.