Loạt doanh nghiệp báo lãi đột biến - bút toán hay thực lực?

Hoàng Huy lãi nghìn tỷ nhờ đánh giá lại khoản đầu tư

Trường hợp nổi bật trong mùa báo cáo tài chính quý II năm nay là Công ty CP Đầu tư Dịch vụ Hoàng Huy (HoSE: HHS). Quý này, HHS chỉ có doanh thu thuần 186 tỷ đồng, lợi nhuận gộp 20 tỷ đồng, nhưng lãi sau thuế tới 3.505 tỷ đồng, tăng gấp 32 lần so với cùng kỳ năm trước.

Nguồn cơn của khoản lãi khổng lồ này là doanh thu tài chính, đạt tới 3.504 tỷ đồng, tăng 403 lần so với cùng kỳ. Tuyệt đại đa số của nguồn thu này là khoản lãi đánh giá lại khoản đầu tư (3.491 tỷ đồng).

Dù HHS không thuyết minh chi tiết, nhưng trong thời gian qua, công ty này đã tiến hành mua lại 99,99% Công ty Cổ phần HHS Capital – đơn vị sở hữu 7,45% Công ty Cổ phần Tập đoàn bất động sản CRV.

Phối cảnh dự án Dự án Hoàng Huy Commerce.

Tại Công ty Cổ phần Tập đoàn bất động sản CRV, HHS cũng nắm 43,56% vốn điều lệ, vừa bằng sở hữu trực tiếp, vừa thông qua công ty con là Công ty CP Phát triển dịch vụ Hoàng Giang.

Như vậy, với việc thâu tóm HHS Capital, Công ty CP Đầu tư Dịch vụ Hoàng Huy đã trở thành công ty mẹ của Công ty CP Tập đoàn bất động sản CRV với tỷ lệ sở hữu 51,01%. Qua đó, Hoàng Huy hợp nhất toàn bộ nhóm công ty trên vào báo cáo tài chính và tiến hành đánh giá lại các khoản đầu tư này, để ghi nhận doanh thu tài chính. Đây là "chiêu thức" kinh điển, được rất nhiều doanh nghiệp sử dụng để làm đẹp số liệu mỗi mùa báo cáo tài chính.

Thương vụ với doanh nghiệp 1 ngày tuổi của Phát Đạt

Ở một sắc thái khác, khoản lãi của Phát Đạt (HoSE: PDR) cũng là một trường hợp đáng chú ý của mùa báo cáo quý II/2025. Cụ thể, trong quý II/2025, doanh thu thuần của PDR chỉ là 20 tỷ đồng, lợi nhuận gộp vỏn vẹn 5 tỷ đồng, nhưng lãi sau thuế lên tới 65 tỷ đồng, tăng 30% so với cùng kỳ năm trước.

Động lực của khoản lãi này là doanh thu tài chính, lên tới 226 tỷ đồng. Trong đó, phần lớn giá trị là từ việc thanh lý khoản đầu tư (139 tỷ đồng). Phát Đạt không giải trình cụ thể việc thanh lý khoản đầu tư nào, song ngày 26/6/2025, công ty đã tiến hành chuyển nhượng toàn bộ cổ phần trong Công ty Cổ phần Đầu tư Bất động sản Ngô Mây – chủ đầu tư dự án số 1 Ngô Mây với giá trị 435 tỷ đồng.

Đáng chú ý, bên nhận chuyển nhượng là Công ty TNHH Đầu tư Quy Nhơn 68 vừa được thành lập trước đó đúng 1 ngày (25/6/2025). Theo dõi diễn biến, có người cho rằng đây là thương vụ được sắp xếp để tránh cho PDR bị lỗ.

Phối cảnh dự án số 1 Ngô Mây của Phát Đạt. Ảnh: PDR

Hòa Bình bán tài sản để thoát lỗ

Cũng trong tình trạng thanh lý để có lợi nhuận nhưng với Công ty CP Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (UPCoM: HBC), tình hình có phần khó khăn hơn khi doanh nghiệp này phải bán tài sản cố định.

Trong quý II năm 2025, HBC chỉ ghi nhận 935 tỷ đồng doanh thu thuần, giảm 56% so với cùng kỳ năm trước. Lợi nhuận gộp vì vậy cũng giảm 40%, chỉ 60 tỷ đồng.

Với việc chi phí hoạt động tiếp tục neo cao (chi phí tài chính 95 tỷ đồng, chi phí quản lý 93 tỷ đồng), trong khi doanh thu tài chính chỉ ở mức trung bình (62 tỷ đồng), Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh 74 tỷ đồng – đánh dấu quý lỗ thuần thứ 2 liên tiếp.

Để tránh lỗ, HBC tiến hành thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, thu về 138 tỷ đồng. Khoản thu nhập này giúp công ty kết lại quý II/2025 với khoản lãi sau thuế 42 tỷ đồng.

Trên thực tế, đây không phải là lần đầu tiên HBC rơi vào tình cảnh này. Tập đoàn xây dựng từng đứng số 1 Việt Nam xét theo doanh thu, từ cuối năm 2022 đã lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng, phải liên tục tái cơ cấu tài sản để duy trì hoạt động. Tới nay, dù đã đạt được những thành tựu nhất định, song về cơ bản, HBC vẫn chưa thể rút chân khỏi vũng bùn.

Ai được lợi khi lợi nhuận chỉ trên sổ sách?

Có thể thấy, dù khác biệt nhau về nguồn gốc của lợi nhuận, song các doanh nghiệp nêu trên đều giống nhau ở một điểm đó là lợi nhuận không đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi. Bởi vậy, chất lượng lợi nhuận của các doanh nghiệp đều ở mức thấp, bất chấp con số ghi nhận ở mức cao.

Trong phân tích tài chính, những trường hợp bị xếp vào loại chất lượng lợi nhuận thấp có thể kể đến như: lợi nhuận đến từ việc thanh lý tài sản, lợi nhuận có được nhờ đánh giá lại giá trị hợp lý của khoản đầu tư hay lợi nhuận nằm ở các khoản phải thu…

Không ít doanh nghiệp dù báo cáo con số lợi nhuận rất lớn, nhưng dòng tiền kinh doanh lại âm rất nặng, biểu hiện cho việc lợi nhuận chỉ nằm trên sổ sách chứ không thu được tiền về. Trong khi đó, dòng tiền "khỏe" mới là nền tảng của một doanh nghiệp “mạnh”.

Con số lợi nhuận trên bảng kết quả kinh doanh có thể làm vui lòng, xoa dịu cổ đông, nhưng về thực chất, cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư đều không được hưởng lợi từ những con số này. Thậm chí, ở một khía cạnh khác, việc "làm đẹp" con số còn tạo ra hiệu ứng ngược, khi doanh nghiệp trở thành chủ đề cho những thảo luận trên các diễn đàn, khiến giá cổ phiếu chịu sức ép không nhỏ.

Hải Thu