'Loạn' mác, sao OCOP

OCOP: Niềm vui chưa trọn khi hàng giả vẫn "lộng hành"

Mới đây, Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp Trung ương vừa quyết định công nhận thêm 28 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 5 sao cấp Quốc gia.

Một tin vui từ thị trấn SaPa (Lào Cai) vừa có thêm 13 sản phẩm đạt 3 sao, nâng tổng số sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP trên địa bàn lên 53 sản phẩm. Trong đó, có 2 sản phẩm đạt OCOP 5 sao cấp Trung ương.

Những tin vui này đều mang lại nhiều niềm vui cho người làm nông nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, xét tình trạng "loạn" nhãn mác, gắn sao OCOP hiện nay, còn nhiều tâm tư khó nói.

Thực tế, chương trình "Mỗi xã, phường một sản phẩm" (OCOP) không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo tồn văn hóa và tạo động lực cho các sản phẩm nông sản chủ lực vươn ra thị trường quốc tế.

Nhiều sản phẩm nông sản Việt đã khẳng định được thương hiệu, nhưng nguy cơ bị làm giả, làm nhái vẫn còn (Ảnh minh họa).

Ra đời từ năm 2018, OCOP không chỉ là một sáng kiến kinh tế mà còn là chiến lược tổng hợp, tích hợp giữa kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường. Tính đến hết năm 2024, cả nước đã có hơn 13.000 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 4.000 sản phẩm so với năm 2022.

Hơn 5.600 chủ thể OCOP, bao gồm hợp tác xã, doanh nghiệp và cơ sở sản xuất, đã tham gia chương trình, tạo nên mạng lưới sản xuất và tiêu thụ rộng khắp.

Đáng chú ý, giá bán các sản phẩm OCOP tăng bình quân 17%, với hơn 50% sản phẩm có giá cao hơn trước khi được chứng nhận, phản ánh sự cải thiện về chất lượng và giá trị thị trường.

Việc gắn mác OCOP là cơ hội để gia tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp, nhưng chưa kể chặng đường chi phí, thủ tục gắt gao, các chi phí liên quan đến đóng gói, bao bì chuẩn mác khiến giá thành, chi phí đội lên khiến nhiều chủ thể chùn bước.

Xét về phương diện nỗ lực của nhiều địa phương, việc cố gắng lựa chọn và xây dựng sản phẩm thế mạnh địa phương theo tiêu chuẩn để được gắn thương hiệu OCOP là một hành trình gian nan và có phần tốn kém, tuy nhiên, thực tế nhiều sản phẩm sau khi được xếp hạng, gắn sao lại không được tiêu thụ vì tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn làn, khiến người tiêu dùng càng hoang mang khi lựa chọn các sản phẩm được cho là "OCOP".

Tăng cường chống hàng giả, hàng nhái sản phẩm OCOP

Một trong những biện pháp để OCOP phát huy hiệu quả là cách tiếp cận đồng bộ, từ thủ tục, bao bì, giá, kênh phân phối, hỗ trợ kết nối thương mại điện tử. Truyền thông để người dân hiểu và đúng giá trị của thương hiệu OCOP.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề "nóng" hiện nay là công tác chống hàng giả, hàng nhái các sản phẩm OCOP phải được đặt lên hàng đầu, tuyệt đối xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Cần siết chặt quản lý, chống hàng giả OCOP triệt để. (Ảnh minh họa).

Kể từ khi chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường, được nhiều người dân tin tưởng thì nguy cơ bị làm giả, làm nhái, lợi dụng thương hiệu để trục lợi cũng theo đó mà gia tăng.

Thực tế cho thấy, không ít sản phẩm kém chất lượng, không qua đánh giá nhưng lại tự gắn mác OCOP 3 sao, 4 sao để đánh lừa người tiêu dùng.

Trên các sàn thương mại điện tử, thậm chí cả chợ dân sinh, nhiều mặt hàng được gắn mác OCOP một cách vô tội vạ: từ mật ong, nước mắm, gạo, đến các loại trà thảo dược, miến, bánh kẹo. Khi bị kiểm tra, các cơ sở này không xuất trình được giấy chứng nhận hay hồ sơ minh bạch. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của chương trình, làm mất niềm tin của người tiêu dùng đối với những sản phẩm OCOP “chính danh”.

Đáng báo động, một số sản phẩm OCOP đạt sao thật nhưng bị các đối tượng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, sao chép bao bì, kiểu dáng gần như nguyên vẹn. Chủ cơ sở sản xuất thì kêu cứu, nhưng việc xử lý còn chậm, thiếu chế tài răn đe.

Trong khi đó, người tiêu dùng rất khó phân biệt đâu là thật, đâu là giả nếu không có kênh tra cứu rõ ràng, đặc biệt ở khu vực nông thôn – nơi kiến thức về OCOP còn hạn chế.

Vì vậy, công tác chống hàng giả, hàng nhái OCOP cần được đặt lên hàng đầu, không chỉ là hành động bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp, mà còn là bảo vệ niềm tin xã hội đối với nông sản Việt.

Cần sớm thiết lập cơ sở dữ liệu số hóa sản phẩm OCOP toàn quốc, kèm mã QR định danh để truy xuất rõ ràng. Các sàn thương mại điện tử phải có cơ chế rà soát, gỡ bỏ ngay những sản phẩm giả mạo danh hiệu OCOP.

Song song đó, cần xử lý nghiêm, xử lý công khai các trường hợp giả mạo OCOP – kể cả phạt nặng và đình chỉ kinh doanh nếu tái phạm. Các địa phương cần tăng cường thanh tra đột xuất, kết hợp tuyên truyền nâng cao nhận thức người tiêu dùng về cách nhận diện sản phẩm OCOP thật.

OCOP là niềm tự hào của địa phương, là thương hiệu quốc gia từ gốc rễ nông thôn. Đừng để sự dễ dãi trong kiểm soát trở thành kẽ hở cho gian thương thao túng. Hãy bảo vệ giá trị thật bằng hành động thật, kịp thời và quyết liệt.

Quang Minh