Loại trừ trách nhiệm hình sự với rủi ro nghiên cứu khoa học

Pháp luật xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ảnh: USTH

Nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo

Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo đã xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, gắn với các biện pháp quản trị rủi ro phù hợp và giao Chính phủ quy định tiêu chí xác định rủi ro được chấp nhận, quy trình đánh giá việc tuân thủ quy trình, quy định.

Đồng thời, thiết lập khuôn khổ pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, đảm bảo vừa khuyến khích sáng tạo, vừa bảo vệ lợi ích cộng đồng.

Đặc biệt, Luật nêu rõ tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo được loại trừ trách nhiệm hành chính, miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước.

Việc loại trừ và miễn trách nhiệm được áp dụng khi các tổ chức, cá nhân đã tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định trong quá trình triển khai thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo và không có hành vi gian lận, cố ý vi phạm pháp luật, không sử dụng sai mục tiêu, phạm vi kinh phí.

Về cơ chế đặc biệt trong giải mã công nghệ, mua bí quyết công nghệ (Điều 31), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, thể chế hóa nội dung này trong Nghị quyết số 57-NQ/TW, dự thảo Luật đã quy định tổ chức chủ trì nhiệm vụ Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được áp dụng cơ chế đặc biệt trong việc chỉ định và chi trả cho chuyên gia, mua trực tiếp theo giá thỏa thuận công nghệ, sản phẩm để giải mã công nghệ trong phát triển công nghệ chiến lược, mua bí quyết công nghệ.

Hỗ trợ đầu tư phát triển công nghệ chiến lược

Về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược (Điều 36), tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý nội dung Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ, đầu tư, hợp tác và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp để phát triển công nghệ chiến lược quy định tại Điều 36 như sau:

- Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao để thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung;

- Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị cho cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung để thu hút doanh nghiệp cùng tham gia khai thác, vận hành.

Về tổng công trình sư về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo (Điều 53), tiếp thu ý kiến góp ý, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo bổ sung các quy định về tổng công trình sư về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Điều 53.

Luật quy định "tổng công trình sư" là cá nhân có uy tín và năng lực vượt trội, được trao quyền điều phối toàn diện các chương trình, nhiệm vụ Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chiến lược, có quy mô lớn; có cơ chế đặc biệt về đãi ngộ và quyền chủ động nguồn lực tạo điều kiện phát huy tối đa vai trò dẫn dắt chuyên môn trong các chương trình, nhiệm vụ.

Về cơ chế tài chính, quản lý tài sản và kết quả nghiên cứu trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo bổ sung và chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng chuyển mạnh từ "quản lý chi tiêu" sang "quản trị theo kết quả."

Theo đó, khoán chi theo kết quả cuối cùng, tăng tính linh hoạt và tự chủ, cũng như giao quyền sở hữu tài sản và kết quả nghiên cứu cho tổ chức chủ trì ngay khi hình thành, không hoàn trả ngân sách, không ghi tăng vốn Nhà nước;

Thương mại hóa kết quả nghiên cứu linh hoạt, lợi nhuận được tái đầu tư hoặc dùng để khuyến khích sáng tạo; Phân bổ theo hiệu quả đầu ra; Thiết lập hệ thống quỹ tài chính đồng bộ, chấp nhận rủi ro có kiểm soát, hỗ trợ linh hoạt cho các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo gồm 73 điều và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/10.

Trang Linh