Loại cá biển bé tí là đặc sản miền Trung, mỗi năm chỉ có 1 mùa như 'lộc trời' được tranh nhau mua

Ở vùng biển miền Trung và Nam Bộ, mỗi mùa gió nồm về cũng là lúc ngư dân hồ hởi đón vụ cá cơm than - loại cá nhỏ bé nhưng mang lại nguồn thu nhập đáng kể.

Cá cơm than, hay còn gọi là cá cơm đen hoặc cá trỏng đen, phân bố nhiều tại các vùng biển Quảng Ngãi, Phú Yên, Nha Trang, Ninh Thuận, Phan Thiết, Vũng Tàu và Phú Quốc. Được xem như “lộc trời ban”, loài cá này từ lâu đã trở thành nguyên liệu quý trong ẩm thực, được xem như là đặc sản và được chọn làm nguyên liệu sản xuất nước mắm truyền thống.

Cá cơm than có bề ngoài nhỏ xíu, màu đậm đặc trưng so với các loại cá cơm khác. (Ảnh minh họa)

Cá cơm than có thân hình tròn, chiều dài trung bình từ 3-7 cm, dễ nhận biết nhờ hai sọc đen chạy dọc hai bên lườn. Thịt cá mềm, ít xương dăm, chứa nhiều đạm và khoáng chất, là thực phẩm giàu dinh dưỡng được người dân ưa chuộng.

Khác với các loại cá cơm mình trắng thường thấy, cá cơm than có màu đậm đặc trưng, tạo nên hương vị riêng biệt khi chế biến.

Mùa đánh bắt cá cơm than bắt đầu từ giữa tháng 7 âm lịch và kéo dài đến tận sau Tết. Thời điểm gió nồm se lạnh thổi về cũng là khi biển khơi trở nên “hào phóng” nhất.

Nhiều ngư dân cho biết, có khi chỉ trong một chuyến ra khơi đã có thể trúng đàn cá lên tới hàng tấn, đem lại niềm vui “hốt bạc” giữa mùa biển động.

Mùa đánh bắt cá cơm than bắt đầu từ giữa tháng 7 âm lịch và kéo dài đến tận sau Tết. (Ảnh minh họa)

Ở làng biển Nam Ô (Đà Nẵng), cá cơm than là linh hồn của nghề làm nước mắm truyền thống. Người dân nơi đây đã gìn giữ bí quyết muối cá trong những chiếc chum sành lớn, dưới đáy lót cuội, sạn và chổi đót để giữ độ thoáng.

Mỗi chum có thể chứa khoảng 300 kg cá, sau thời gian ủ chượp sẽ cho ra khoảng 150 lít nước mắm loại 1 thơm ngon.

Không chỉ dùng để làm nước mắm, cá cơm than còn được phơi khô để bảo quản lâu dài và chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn. Khô cá cơm than có thể rang chua ngọt, chiên giòn tẩm nước mắm, mật ong hoặc xào ớt tỏi.

Cá cơm kho tiêu mang hương vị thơm ngon, ăn rất bắt cơm. (Ảnh minh họa)

Vị mặn đậm, ngọt hậu và hương thơm đặc trưng khiến món ăn từ cá cơm than luôn hấp dẫn trên bàn cơm Việt. Nhờ hương vị đặc biệt và giá trị dinh dưỡng cao, khô cá cơm than hiện có giá bán khoảng 360.000 đồng/kg và đã được xuất khẩu sang nhiều thị trường nước ngoài.

Từ một loài cá nhỏ bé, cá cơm than đã trở thành biểu tượng của nghề biển và là niềm tự hào của người dân miền Trung. Giữa sự phát triển của các loại nước mắm công nghiệp, nước mắm cá cơm than truyền thống vẫn giữ vững vị thế nhờ hương vị nguyên bản và tinh thần lao động cần cù của những người con miền biển.

Mỗi giọt nước mắm, mỗi mẻ khô cá cơm than không chỉ là sản phẩm ẩm thực, mà còn là kết tinh của thiên nhiên, của biển cả và bàn tay con người - một “lộc trời ban” gắn liền với văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Minh Huy