Lộ video UAV 'thần chết' MQ-9 của Mỹ tấn công vật thể lạ tại Trung Đông

Đây được xem là lần đầu tiên có bằng chứng công khai về việc MQ-9 Reaper thực hiện nhiệm vụ tấn công mục tiêu trên không trong một chiến dịch thực tế.

Video được chia sẻ trong phiên điều trần về UAP

Tại phiên điều trần của Ủy ban Giám sát của Hạ viện Mỹ, nội dung tập trung vào mức độ minh bạch của chính phủ đối với hiện tượng vật thể bay không xác định (UAP - Unidentified Aerial Phenomena) và các biện pháp bảo vệ người tố giác, hạ nghị sĩ Burlison đã trình chiếu đoạn video dài khoảng 50 giây.

Ông Burlison cho biết video này được quay ngày 30.10.2024, cho thấy một chiếc MQ-9 đang bám theo một vật thể hình cầu hoặc hình trụ ngoài khơi Yemen. Trong đoạn clip, một tên lửa AGM-114 Hellfire được phóng đi từ một máy bay MQ-9 khác - không xuất hiện trong khung hình - nhằm vào vật thể nói trên.

Dù tên lửa trúng vào mục tiêu, nó không phát nổ mà chỉ gây ra một vụ va chạm khiến mảnh vỡ bay ra. Vật thể tiếp tục di chuyển sau cú đánh, trước khi đoạn video kết thúc. Dòng chữ "LRD LASE DES" xuất hiện trong màn hình video cho thấy mục tiêu được định vị bằng laser. Burlison nhấn mạnh ông không đưa ra bất kỳ suy đoán nào về bản chất của vật thể, đồng thời cho biết đoạn video được cung cấp bởi một người tố giác và đang được xem xét độc lập.

Video MQ-9 Reaper của Mỹ tham gia đánh chặn một vật thể bay chưa xác định ngoài khơi Yemen vào cuối năm 2024 - Video: Eric Burlison

Đặc điểm vật thể và các khả năng được đặt ra

Hình ảnh trong video khiến vật thể trông giống hình trụ hơn là hình cầu, dù chất lượng video có thể gây ra hiện tượng này. Sau khi bị va chạm, vật thể có vẻ bị quay tròn trong không trung, song vẫn tiếp tục bay. Hiện chưa rõ thời gian vật thể tiếp tục bay sau đó là bao lâu.

Trong khi các nguồn tin từ Lầu Năm Góc và Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) chưa đưa ra bình luận chính thức, giới quan sát cho rằng mục tiêu có thể là một tên lửa hành trình cận âm hoặc máy bay không người lái cảm tử. Những đặc điểm như đường bay ổn định, tốc độ vừa phải và khả năng bị theo dõi bởi MQ-9 gợi ý điều này.

Cũng cần lưu ý rằng hiện tượng "thị sai" - một hiệu ứng quang học gây sai lệch nhận thức về vị trí và tốc độ của vật thể, có thể khiến vật thể trông như đang di chuyển nhanh hơn thực tế. Đây là một yếu tố thường được viện dẫn khi đánh giá các hiện tượng UAP.

Kể từ tháng 10.2023, lực lượng Houthi tại Yemen tiến hành nhiều cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái nhằm vào tàu thuyền ở Biển Đỏ và các mục tiêu tại Israel. Trước khi có thỏa thuận ngừng bắn với Mỹ vào tháng 5.2024, lực lượng Mỹ thường xuyên sử dụng không quân và hải quân để đối phó với các mối đe dọa này. MQ-9 Reaper là một trong những UAV được triển khai thường xuyên trong khu vực và đã từng bị lực lượng Houthi tuyên bố bắn hạ nhiều chiếc.

Dù chưa rõ MQ-9 trong vụ việc vừa được tiết lộ có được giao nhiệm vụ không đối không hay không, việc sử dụng tên lửa Hellfire, loại vũ khí vốn thiết kế cho mục tiêu mặt đất để đánh chặn trên không gợi ý đây có thể là hành động đối phó tình huống.

Việc tên lửa chỉ gây va chạm mà không phát nổ cũng cho thấy có thể tên lửa chưa được điều chỉnh đầu nổ để phù hợp cho mục tiêu trên không, vốn đòi hỏi cơ chế nổ gần (proximity fuze) nhằm tăng hiệu quả.

UAV MQ-9 Reaper Mỹ được trang bị tên lửa - Ảnh: Không Quân Mỹ

Khả năng tác chiến không đối không của UAV

Việc MQ-9 tham gia tấn công mục tiêu trên không không phải là điều hoàn toàn mới. Năm 2017, trong một cuộc thử nghiệm, MQ-9 đã bắn rơi một máy bay không người lái bằng tên lửa không đối không AIM-9X Sidewinder. Trước đó, vào đầu những năm 2000, một số UAV của Mỹ như Predator từng được trang bị tên lửa Stinger. Năm 2002, một chiếc Predator đã bắn quả Stinger vào chiếc tiêm kích MiG-25 của Iraq nhưng không thành công.

Ngoài ra, tên lửa AGM-114L Longbow Hellfire, phiên bản dẫn đường bằng radar, đã được thử nghiệm cho vai trò phòng không trên các UAV MQ-1C Gray Eagle. Một số tàu tác chiến ven biển (LCS) của hải quân Mỹ cũng đã được nâng cấp để sử dụng tên lửa này chống lại UAV.

Bên cạnh đó, không quân Mỹ và các lực lượng khác cũng sử dụng đạn phản lực dẫn đường bằng laser APKWS II cỡ 70mm để tiêu diệt UAV cảm tử. Một số chiến đấu cơ Mỹ đã sử dụng loại vũ khí này trong các chiến dịch từ năm 2023.

MQ-9 Reaper (Reaper nghĩa là thần chết) là máy bay không người lái (UAV) do General Atomics (Mỹ) phát triển, được không quân Mỹ và các đồng minh sử dụng rộng rãi.

Ra mắt năm 2007, Reaper là phiên bản nâng cấp của MQ-1 Predator, nổi bật với vai trò trinh sát, giám sát và tấn công. Nó có chiều dài 11m, sải cánh 20m, tốc độ tối đa 482km/giờ, tầm bay 1.850km và trần bay 15.240m. MQ-9 có thể hoạt động liên tục 27 giờ, mang 1,7 tấn vũ khí, bao gồm tên lửa Hellfire, bom dẫn đường GBU-12 Paveway II và GBU-38 JDAM.

UAV này được trang bị cảm biến đa phổ, radar SAR và hệ thống liên kết dữ liệu. Reaper đã thực hiện nhiều nhiệm vụ ở Iraq, Afghanistan cho quân đội Mỹ.

Câu hỏi chưa có lời đáp

Đoạn video mới được công bố làm dấy lên các câu hỏi về quy tắc giao chiến (ROE) nếu vật thể bị bắn hạ chưa được xác định rõ ràng. Trong bối cảnh lực lượng Houthi liên tục tấn công tàu chiến và cơ sở hạ tầng, nhiều khả năng quyết định tấn công được đưa ra dựa trên đánh giá mối đe dọa tiềm tàng.

Dù vậy, câu hỏi lớn hơn được đặt ra là mức độ minh bạch của chính phủ Mỹ trong các vấn đề liên quan đến UAP. Hạ nghị sĩ Burlison chia sẻ rằng một trong những lý do ông công bố video là vì ông và nhiều nghị sĩ khác thường xuyên gặp khó khăn khi tiếp cận thông tin liên quan đến UAP từ các cơ quan chính phủ.

Cơ quan Giải quyết dị thường liên miền (AARO), thành lập năm 2022, được giao nhiệm vụ tập trung xử lý thông tin, phân tích và điều phối các vấn đề liên quan đến UAP trong quân đội Mỹ. Tuy nhiên, cơ quan này cũng bị chỉ trích vì thiếu nhất quán trong việc công bố dữ liệu hình ảnh và các tài liệu liên quan, kể cả trong các trường hợp đã xác định được bản chất sự việc.

Sự chậm trễ trong công bố thông tin UAP thường được lý giải bằng lý do đảm bảo an ninh chiến dịch. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng điều này trái ngược với tốc độ công bố hình ảnh các vụ không kích, cho thấy sự thiếu thống nhất trong cách xử lý thông tin.

Một ví dụ là vụ việc vào năm 2023, khi 3 vật thể không xác định bị bắn hạ trên không phận Mỹ và Canada nhưng đến nay Lầu Năm Góc vẫn chưa công bố bất kỳ hình ảnh nào, dù từng cam kết sẽ làm như vậy.

Hình ảnh một vật thể chưa xác định, còn được gọi là UAP 23, bị tiêm kích F-22 Raptor của không quân Mỹ bắn hạ trên lãnh thổ Yukon của Canada vào ngày 11.2.2023 - Ảnh: Bộ Quốc phòng Canada

Trong khi đó, phía Canada đã công bố một bức ảnh do yêu cầu từ Luật tiếp cận thông tin, kèm theo email nội bộ, hé lộ rằng ban đầu chính quyền định chia sẻ công khai nhưng sau đó thay đổi quyết định nhằm tránh gây hoang mang, song, chính điều này lại làm dấy lên thêm nghi vấn.

Hoàng Vũ