Lộ trình mở rộng đường bộ cao tốc Bắc - Nam

Theo quy hoạch, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam có tổng chiều dài hơn 2.000 km, quy mô 4-10 làn xe. Đến nay đã có 1.206 km được đưa vào khai thác, dự kiến sẽ hoàn thành toàn tuyến vào cuối năm 2025, tuy nhiên, quá trình khai thác đến nay đã xuất hiện một số bất cập. Báo Pháp Luật TP.HCM đã có trao đổi với Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn về những hạn chế trong việc đầu tư đường bộ cao tốc Bắc - Nam.

Nhiều giải pháp để giải quyết bất cập trên cao tốc

. Phóng viên: Thưa ông, những bất cập của tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam đến từ đâu và bộ đã có những giải pháp gì?

+ Thứ trưởng Lê Anh Tuấn (ảnh): Chúng ta dễ dàng nhận thấy quy mô đầu tư cao tốc Bắc - Nam chưa đồng bộ dẫn đến tốc độ khai thác giữa các đoạn tuyến không thống nhất. Chẳng hạn, đoạn Pháp Vân - Cầu Giẽ tốc độ 100 km/giờ, Cầu Giẽ - Ninh Bình 120 km/giờ, Cao Bồ - Mai Sơn 80 km/giờ, Cao Bồ - TP Vinh 90 km/giờ. Đến nay, một số đoạn cao tốc, đặc biệt ở khu vực Hà Nội và TP.HCM đã xảy ra tình trạng mãn tải, thường xuyên ùn tắc vào các dịp lễ, Tết.

Bên cạnh đó, các dự án thành phần thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025 mới được đầu tư phân kỳ, chưa hoàn chỉnh theo quy hoạch, làm hạn chế khả năng khai thác. Nhiều đoạn tuyến đã đưa vào sử dụng nhưng vẫn chưa có trạm dừng nghỉ, ảnh hưởng đến nhu cầu của người tham gia giao thông.

Để khắc phục kịp thời các bất cập trên, Bộ Xây dựng đã và đang triển khai nhiều giải pháp. Thứ nhất, lập kế hoạch nâng cấp, mở rộng các đoạn tuyến chưa bảo đảm an toàn, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định, ưu tiên đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP).

Thứ hai, tăng cường công tác quản lý, vận hành, bảo trì nhằm đảm bảo giao thông thông suốt, an toàn. Thứ ba, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các trạm dừng nghỉ trong năm 2025. Thứ tư, triển khai xây dựng hệ thống giao thông thông minh, thu phí không dừng và kiểm soát tải trọng xe trên các đoạn tuyến cao tốc…

Các nhà thầu đang triển khai thi công dự án mở rộng cao tốc La Sơn - Hòa Liên. Ảnh: NGUYỄN DO

. Hiện đa số dự án thành phần thuộc tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam đang được đầu tư bằng ngân sách, tuy nhiên các nhà đầu tư muốn được tham gia mở rộng tuyến này. Vậy Bộ Xây dựng đã đề xuất cấp có thẩm quyền phương án mở rộng theo hướng nào, thưa ông?

+ Tuyến cao tốc Bắc - Nam đoạn Hà Nội - TP.HCM được chia thành 18 dự án thành phần. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và trên cơ sở tổng hợp đề xuất từ các doanh nghiệp, Bộ Xây dựng đã báo cáo Thủ tướng với định hướng như sau:

Đối với 15 dự án đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ tổ chức thu phí theo nghị quyết của Quốc hội và Luật Đường bộ. Đồng thời, căn cứ vào nhu cầu và điều kiện thực tế, các đoạn tuyến này sẽ được nghiên cứu đầu tư mở rộng theo phương thức PPP. Riêng với ba dự án đầu tư theo phương thức PPP, loại hợp đồng BOT hiện hữu, bộ sẽ tiếp tục làm việc với các nhà đầu tư để nghiên cứu phương án mở rộng trên cơ sở điều chỉnh thời hạn hợp đồng đã ký trước đó.

Như vậy, việc đầu tư mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam trong thời gian tới sẽ được cân nhắc triển khai theo phương thức PPP nhằm huy động nguồn lực xã hội và đảm bảo hiệu quả đầu tư lâu dài.

Thu phí đường bộ cao tốc từ đầu năm sau

. Nếu chúng ta đầu tư theo phương thức PPP thì việc thu phí được triển khai như thế nào? Để tư nhân đầu tư liệu họ có đưa ra mức phí quá cao không?

+ Bộ Xây dựng đã dự kiến triển khai tổ chức thu phí theo đúng quy định tại nghị quyết của Quốc hội và Luật Đường bộ, dự kiến bắt đầu từ quý I-2026, sau khi toàn bộ các dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông được hoàn thành.

Trong quá trình tổ chức thu phí, bộ sẽ đồng thời triển khai lựa chọn các nhà đầu tư theo phương thức PPP. Khi lựa chọn được nhà đầu tư phù hợp, công tác thu phí sẽ được bàn giao để triển khai theo phương án xã hội hóa.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng việc đầu tư mở rộng theo phương thức PPP sẽ được cơ quan nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân tính toán kỹ lưỡng đảm bảo hiệu quả dự án; đồng thời đảm bảo phù hợp với khả năng chi trả, hài hòa giữa Nhà nước, người sử dụng và nhà đầu tư. Người dân sẽ có sự lựa chọn: Nếu ưu tiên tốc độ, độ an toàn và tiện nghi, họ có thể sử dụng tuyến cao tốc BOT. Còn nếu cần tiết kiệm chi phí, họ vẫn có thể lựa chọn các tuyến đường song hành.

Công nhân thi công mở rộng cao tốc La Sơn - Hòa Liên. Ảnh: NGUYỄN DO

. Các vụ tai nạn trên tuyến cao tốc có hai làn xe hoặc bốn làn xe hạn chế đang tăng dần, điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải mở rộng cao tốc nhưng một số ý kiến cho rằng công tác này đang chậm, với lộ trình như hiện nay khi nào chúng ta mới có thể khởi công mở rộng tuyến, thưa ông?

+ Trong điều kiện nguồn lực còn hạn hẹp, việc đầu tư đồng loạt bằng vốn ngân sách toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam với quy mô hoàn chỉnh ngay từ đầu là rất khó khả thi.

Để đảm bảo mục tiêu “đến năm 2025, hoàn thành đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông” theo định hướng của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021-2030), trước đây Bộ Xây dựng đã tính toán, lựa chọn phương án đầu tư phân kỳ theo chiều ngang để ưu tiên làm trước toàn tuyến khoảng 1.400 km chỉ trong vòng năm năm, so với khoảng 1.163 km cao tốc được hoàn thành trong suốt 20 năm trước đó. Đây là lựa chọn phù hợp với điều kiện thực tế và có cơ sở khoa học.

Hiện toàn tuyến chỉ còn hai đoạn Cam Lộ - La Sơn và La Sơn - Hòa Liên quy mô hai làn xe, cả hai đang được mở rộng lên bốn làn xe, dự kiến hoàn thành trong năm 2026. Đối với các đoạn đã đầu tư bốn làn xe hạn chế, Bộ Xây dựng đã trình phương án đầu tư mở rộng trong thời gian tới theo hình thức phù hợp, đảm bảo đáp ứng nhu cầu vận tải và hiệu quả kinh tế của từng đoạn tuyến.

Xin cảm ơn ông.•

VIẾT LONG