Lỗ hổng trong quản lý, kiểm soát xe 'hai khúc' biển số Lào - Bài 2: Thiếu công bằng trong cạnh tranh

Đoàn xe "hai khúc" lưu thông trên đoạn đường tránh Vinh, tỉnh Nghệ An. Ảnh: Văn Tý/TTXVN

Trong nước, doanh nghiệp không thể đăng kiểm, đăng ký, sử dụng dòng xe "hai khúc" này, trong khi khối lượng hàng hóa những loại xe này lớn hơn nhiều so với những dòng xe tương đương tại Việt Nam. Không thể cạnh tranh với doanh nghiệp vận tải Lào, nhiều doanh nghiệp vận tải Việt Nam buộc tìm mọi cách hợp tác, lấy pháp nhân Lào để mua xe.

Thiệt đơn, thiệt kép

Theo Điều 4, Hiệp định tạo điều kiện thuận lợi cho phương tiện cơ giới đường bộ qua lại biên giới Việt Nam và Lào ký ngày 13/4/2009 nêu rõ: "Phương tiện khi hoạt động trên lãnh thổ của Bên kia phải tuân thủ pháp luật và quy định về giao thông vận tải đường bộ của Bên đó".

Thế nhưng thực tế nhiều năm qua đã diễn ra một nghịch lý, loại xe ô tô kéo rơ moóc nhiều cụm trục biển số Lào (còn gọi là xe "hai khúc") đã và đang lưu thông tại Việt Nam thì không thực hiện đăng ký, đăng kiểm. Trong khi đó, đơn vị doanh nghiệp vận tải tại Việt Nam lại không được sử dụng phương tiện này trong hoạt động kinh doanh.

Theo quy định tại Điều 15, Thông tư 39/2024/TT-BGTVT hiện nay, ngoài loại xe có tổng trục bằng 6 hoặc lớn hơn và khoảng cách từ tâm chốt kéo đến tâm trục bánh đầu tiên của sơ mi rơ moóc lớn hơn 6,5m, khối lượng toàn bộ của tổ hợp xe không quá 48 tấn thì có dòng xe tương tự như xe "hai khúc" đó là xe ô tô kéo rơ moóc nhiều cụm trục với khoảng cách tính từ tâm lỗ chốt kéo của thanh kéo đến tâm trục trước hoặc điểm giữa của cụm trục trước của rơ moóc đo theo mặt phẳng nằm ngang của thanh kéo lớn hơn hoặc bằng 3m, khối lượng toàn bộ của tổ hợp xe cũng chỉ không quá 45 tấn.

Như vậy, tổng trọng tải tối đa của xe tổ hợp ở Việt Nam chỉ từ 45-48 tấn (trừ xe siêu trường, siêu trọng). Trong khi đó, như tìm hiểu của phóng viên, đối với xe ở Lào thường không ghi tải trọng trong đăng ký hoặc nếu có thì rất lớn.

Thực tế trên khiến nhiều doanh nghiệp trong nước chịu sự cạnh tranh mất công bằng. Theo ông N.V.L, Giám đốc một doanh nghiệp vận tải chuyên tuyến Việt Nam - Lào cho biết, hiện nay theo quy định của Lào thì doanh nghiệp vận tải Việt Nam không được nhập cảnh sang Lào nếu xe không chở theo hàng hóa.

Trong khi đó, xe "hai khúc" biển kiểm soát Lào vô tư lưu thông vào nội địa Việt Nam với trọng tải từ 50 đến trên 60 tấn khiến xe của doanh nghiệp vận tải ở Việt Nam không thể cạnh tranh về giá cước. Hệ quả là, một số doanh nghiệp trong nước buộc phải ngừng hoặc cắt giảm số lượng phương tiện do thua lỗ.

Anh Trần Văn H, lái xe tải ở huyện Diễn Châu, Nghệ An cho biết, cạnh tranh với xe hai khúc biển số Lào trong vận chuyển hàng hóa là điều rất khó. Như xe tải của anh để chở hết hơn 100 tấn phải cần đến 3 chuyến. Trong khi xe "hai khúc" biển số Lào chỉ cần 2 chuyến. Nếu xét trên cùng một độ dài hành trình tuyến đường, những chi phí chính thức mà xe anh bỏ ra cao hơn rất nhiều lần so với xe "hai khúc" biển số Lào. Vẫn biết, cơ chế thị trường, sự cạnh tranh trong hoạt động kinh doanh vận tải nói chung, đường bộ nói riêng là tất yếu, nhưng trong "sân chơi" có sự hiện diện xe "hai khúc" biển Lào thì phần thua biết chắc là sẽ nhận về mình.

Tổng trọng tải chiếc xe hai khúc biển kiểm soát UN3622 lên đến hơn 63 tấn. Ảnh: Văn Tý/TTXVN

Cần đảm bảo quyền lợi doanh nghiệp trong nước

Theo tìm hiểu của phóng viên, do khó khăn trong cạnh tranh kinh doanh vận tải, một số doanh nghiệp vận tải Việt Nam phải sang Lào tìm cách hợp tác để lấy pháp nhân Lào để mua xe "hai khúc". Điều này không chỉ khiến cho doanh nghiệp mất thêm nhiều khoản chi phí mà còn khiến Nhà nước chịu thiệt hại. Bởi thực tế thực trạng này diễn ra, các nguồn thu về môi trường, phí đường bộ…, Nhà nước đều không thu được.

Theo ông N.V.N, Giám đốc doanh nghiệp vận tải tại thành phố Vinh, Nghệ An, cơ quan chức năng cần có biện pháp quản lý dòng xe "hai khúc" để đảm bảo hạ tầng giao thông không bị tác động xấu, nghiêm trọng hơn là bị phá hủy; đồng thời đảm bảo sự công bằng trong môi trường cạnh tranh với doanh nghiệp vận tải trong nước. Trong trường hợp không cấm loại phương tiện này hoạt động, thì cần đảm bảo trọng tải theo đúng quy định ở Việt Nam hoặc "cởi trói" cho phép doanh nghiệp trong nước mua, đăng ký và sử dụng loại xe "hai khúc" như các doanh nghiệp nước ngoài.

Ông Phạm Khánh Hà, Tổng Thư ký Hiệp hội Vận tải ô tô Nghệ An cho rằng, việc hai nước Việt Nam và Lào đã ký Hiệp định tạo điều kiện thuận lợi cho phương tiện cơ giới đường bộ qua lại biên giới Việt Nam và Lào (2009) và Nghị định thư thực hiện Hiệp định đã mở ra cơ hội giao thương giữa Lào và Việt Nam, tạo tiền đề cho doanh nghiệp, người dân 2 nước được tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, vận tải đường bộ giữa 2 nước với nhau.

Tuy nhiên, vấn đề xe "hai khúc" biển kiểm soát Lào với trọng tải lớn trên 60 tấn lưu thông qua Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo (Hà Tĩnh) vào nội địa Việt Nam khiến cho các doanh nghiệp vận tải trong nước chịu nhiều thiệt thòi.

Theo ông Hà, vấn đề này trong nhiều năm qua đã được hiệp hội, dư luận trong nước phản ánh nhiều lần. Tuy nhiên, đến nay cơ quan chức năng vẫn chưa có phương án xử lý. Hiệp hội mong muốn cơ quan chức năng liên quan vào cuộc, đảm bảo các xe 2 khúc biển số Lào khi lưu thông tại Việt Nam phải thực hiện nghiệm quy định về tổng trọng tải tối đa chỉ 45 tấn; đồng thời, lưu thông theo đúng lộ trình, lộ tuyến được phê duyệt nhằm đảm bảo công bằng trong cạnh tranh vận tải và quyền lợi chính đáng, hợp pháp của doanh nghiệp Việt Nam.

Bài cuối: Nút thắt chưa được tháo gỡ

Văn Tý - Xuân Tiến - Hữu Quyết (TTXVN)