Liệu NHTW Nhật có tăng lãi suất, dù áp lực lạm phát đang hối thúc?

Thống đốc NHTW Nhật Kazuo Ueda

Áp lực lạm phát…

Số liệu vừa được công bố hôm thứ Sáu (10/10) cho thấy, chỉ số giá hàng hóa doanh nghiệp (CGPI), thước đo giá mà các công ty tính cho nhau đối với hàng hóa và dịch vụ của mình, đã tăng 2,7% trong năm tính đến tháng 9, ổn định so với tháng 8, nhưng cao hơn so với dự báo của thị trường là tăng 2,5%.

Trong khi đó, kết quả một cuộc khảo sát được công bố cùng ngày cũng cho biết, có tới 88% hộ gia đình dự kiến giá cả sẽ tăng sau một năm nữa, tăng từ mức 85,1% của 3 tháng trước. Kết quả này cho thấy, chi phí sinh hoạt tăng cao đang làm gia tăng nhận thức của công chúng rằng giá cả sẽ tiếp tục tăng.

Chưa hết, nhiều nhà kinh tế còn cho rằng sự sụt giảm mạnh gần đây của đồng yên Nhật cũng có thể đẩy lạm phát lên cao do chi phí nhập khẩu tăng trở lại.

Theo đó đồng yên Nhật đã có tuần giảm mạnh nhất trong một năm vào thứ Sáu do chiến thắng của bà Sanae Takaichi tại Đảng Dân chủ tự do (LDP) cầm quyền, mở đường để bà trở thành nữa Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, đã làm giảm kỳ vọng về việc BOJ sớm tăng thêm lãi suất.

Dữ liệu giá bán buôn là một trong những yếu tố mà BOJ xem xét kỹ lưỡng như một chỉ báo hàng đầu về lạm phát tiêu dùng, thước đo chính của cơ quan này trong việc thiết lập chính sách tiền tệ. Mặc dù BOJ dự kiến lạm phát lương thực sẽ giảm nhẹ trong những tháng tới, nhưng dự báo này có thể bị nghi ngờ nếu đồng yên tiếp tục trượt giá và đẩy chi phí nhập khẩu nguyên liệu thô lên cao.

Theo các chuyên gia kinh tế, áp lực lạm phát tăng cao đang đòi hỏi BOJ sớm tăng lãi suất.

“Chúng ta đang bắt đầu chứng kiến một chu kỳ tiêu cực, trong đó tốc độ tăng lãi suất chậm của BOJ đang làm mất giá đồng yên và đẩy chi phí sinh hoạt lên cao”, Izuru Kato - Nhà kinh tế trưởng tại Totan Research cho biết.

“Chúng tôi dự kiến lạm phát bán buôn sẽ duy trì trên 2% trong thời điểm hiện tại” với giá thực phẩm và năng lượng tiếp tục tăng, Yutaro Suzuki - Chuyên gia kinh tế tại Daiwa Securities cũng dự báo.

… và sức ép chính trị

Tuy nhiên điều mà các nhà phân tích lo ngại chính là sức ép chính trị đối với việc tăng lãi suất của BOJ khi mà bà Takaichi là người ủng hộ chính sách tài khóa và tiền tệ nới lỏng.

“Chính phủ phải chịu trách nhiệm về chính sách tài khóa và tiền tệ. Sau đó, BOJ sẽ xem xét các biện pháp phù hợp nhất”, bà Takaichi phát biểu tại một cuộc họp báo sau chiến thắng của mình tại đang LDP, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải tập trung vào việc tái kích thích tăng trưởng.

Tiếp đó phát biểu với một chương trình truyền hình hôm thứ Năm vừa qua, bà Takaichi cho rằng, lạm phát gần đây ở Nhật Bản được thúc đẩy bởi chi phí nguyên liệu thô tăng cao chứ không phải do nhu cầu mạnh mẽ.

“Tôi tin rằng chúng ta nên đặt mục tiêu đạt được lạm phát do nhu cầu (mạnh) thúc đẩy”, bà Takaichi nói, thể hiện sự thận trọng của bà trước việc tăng lãi suất sớm. Bà cũng nhấn thêm rằng: “Các chính sách tiền tệ cụ thể thuộc thẩm quyền của BOJ. Nhưng bất kỳ quyết định nào được đưa ra cũng phải phù hợp với chính sách kinh tế của chính phủ”.

Trong phát biểu mới đây, Etsuro Honda - Etsuro Honda - cố vấn chính sách kinh tế cho bà Takaichi cũng cho rằng, BOJ nên thận trọng trong việc tăng lãi suất trở lại do nền kinh tế vẫn còn mong manh.

“Nhật Bản hiện đang ở giai đoạn nhạy cảm, khi tư duy giảm phát lâu đời đang dần nhường chỗ cho triển vọng lạm phát tích cực hơn”, ông nói và nhấn thêm: “Tôi thực sự hy vọng họ (BOJ) sẽ không tăng lãi suất vào lúc này”. Song ông cũng cho rằng các quyết định về chính sách tiền tệ thuộc về NHTW.

“Ngày càng có nhiều cảm nhận rằng thời điểm có thể chấp nhận một đợt tăng lãi suất nữa đang đến gần”, ông nói và cho biết thêm rằng: “Việc đó diễn ra vào tháng 12 hay tháng 1 vẫn chưa rõ ràng. Ít nhất, Takaichi dường như đang giữ lập trường thận trọng”.

BOJ sẽ thận trọng hơn

BOJ đã kết thúc chương trình kích thích kinh tế khổng lồ kéo dài một thập kỷ vào năm ngoái và đã tăng lãi suất lên 0,5% vào tháng 1 với quan điểm Nhật Bản đang trên đà đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững. Thế nhưng mặc dù lạm phát tiêu dùng đã vượt quá 2% trong hơn 3 năm, cơ quan này vẫn trì hoãn tăng thêm lãi suất.

Thống đốc Kazuo Ueda đã nhiều lần nhấn mạnh sự cần thiết phải thận trọng trong việc tăng thêm lãi suất để đảm bảo giá cả tăng được thúc đẩy bởi nhu cầu nội địa vững chắc chứ không phải chi phí nguyên liệu thô.

Trong phát biểu gần đây nhất trước các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tại Osaka hôm 3/10, Thống đốc Ueda cũng một lần nữa bày tỏ quan điểm thận trọng của mình khi cảnh báo về những bất ổn toàn cầu có thể khiến các doanh nghiệp nản lòng trong việc tăng lương.

“Nếu sự bất ổn liên quan đến kinh tế nước ngoài và chính sách thương mại vẫn ở mức cao, các công ty có thể sẽ chú trọng hơn vào việc cắt giảm chi phí và có thể làm suy yếu nỗ lực phản ánh mức tăng giá lương”, Ueda phát biểu.

Cần lưu ý là phát biểu này của ông Ueda đến trước khi bà Takaichi giành chiến thắng tại LDP. Bới vậy theo các nhà phân tích, việc bà Takaichi giành chiến tháng tại đàng LDP cùng những phát biểu mới đây của bà sẽ càng khiến BOJ thận trọng hơn nữa với việc tăng lãi suất.

cựu Phó thống đốc BOJ Masazumi Wakatabe cũng cho rằng, mặc dù BOJ có thể tăng lãi suất nếu triển vọng đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững được cải thiện, nhưng sẽ khó có thể biện minh cho việc này trong năm nay do những dấu hiệu yếu kém của nền kinh tế.

“Nếu nền kinh tế đang cải thiện đều đặn và khả năng đạt được lạm phát 2% một cách bền vững và lâu dài đang tăng lên, thì việc tăng lãi suất rõ ràng sẽ được xem xét”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Reuters hôm thứ Tư vừa qua.

Tuy nhiên, “dữ liệu gần đây cho thấy thị trường lao động Nhật Bản đang trì trệ. Nếu dữ liệu GDP quý III của Nhật Bản yếu, sẽ khó có thể biện minh cho việc tăng lãi suất vào tháng 12”, ông nhấn mạnh.

Hà Vy