Liệu Canada có thể thay thế Nga trở thành 'siêu cường' dầu khí thế giới?

Sở hữu trữ lượng dầu lớn thứ 3 toàn cầu, Canada đang nổi lên như ứng viên tiềm năng thay Nga trong cuộc chơi năng lượng. Ảnh: AP/TTXVN

Trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đầy biến động, đặc biệt là căng thẳng gia tăng ở Trung Đông và cuộc xung đột Nga - Ukraine đã làm rung chuyển thị trường năng lượng, câu hỏi về việc liệu Canada có thể vươn lên thay thế Nga trở thành một siêu cường dầu khí đang được đặt ra một cách nghiêm túc. Theo trang tin Oilprice.com, với trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên khổng lồ, Canada dường như có tiềm năng để lấp đầy khoảng trống năng lượng mà Nga để lại. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, để hiện thực hóa điều đó, quốc gia Bắc Mỹ này sẽ phải vượt qua nhiều rào cản đáng kể về sản lượng, cơ sở hạ tầng và chính sách.

Tiềm năng và thực tế sản lượng

Giáo sư John Kirton, người đứng đầu nhóm nghiên cứu G7 tại Đại học Toronto, đã đưa ra một đề xuất đầy tham vọng: "Các thành viên G7 phải cấm hoàn toàn việc nhập khẩu năng lượng của Nga – dầu, than, khí đốt tự nhiên, uranium. Canada, với trữ lượng dầu lớn thứ năm thế giới và là một trong ba nước sản xuất uranium hàng đầu, có thể giúp lấp đầy khoảng trống đó". Tuyên bố này đã khơi gợi cuộc tranh luận về vai trò tiềm năng của Canada trên bản đồ năng lượng thế giới.

Xét về trữ lượng, Canada sở hữu trên 170 tỷ thùng dầu, đứng thứ ba thế giới, trong đó phần lớn đến từ cát dầu. Con số này vượt trội đáng kể so với Nga, quốc gia chỉ có khoảng 80 tỷ thùng dầu. Về lý thuyết, Canada có đủ nguồn lực để sánh vai với các cường quốc năng lượng.

Tuy nhiên, khi nhìn vào thực tế sản lượng, mọi chuyện lại không đơn giản. Nga hiện là nhà sản xuất dầu lớn thứ ba toàn cầu, với hơn 9 triệu thùng mỗi ngày và có khả năng tăng lên hơn 10 triệu thùng/ngày một cách dễ dàng. Trong khi đó, Canada chỉ sản xuất khoảng 5 triệu thùng mỗi ngày, đứng thứ tư thế giới. Sự chênh lệch gần gấp đôi này cho thấy việc Canada thay thế hoàn toàn Nga về mặt sản lượng là một thách thức vật lý rất lớn trong ngắn hạn.

Rào cản chính sách và cơ sở hạ tầng

Một trong những trở ngại lớn nhất đối với ngành năng lượng Canada là những rào cản về mặt pháp lý và chính sách. Quốc gia này nổi tiếng với thủ tục hành chính rườm rà, và các chính phủ liên tiếp đã áp dụng những quy định môi trường ngày càng khắt khe. Điều này không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn gây khó khăn cho các nhà sản xuất dầu khí trong hoạt động kinh doanh nói chung. Mặc dù các quy định này không ngăn cản được việc Canada tiếp tục sản xuất dầu mỏ, nhưng chúng rõ ràng đang kìm hãm khả năng tăng nhanh sản lượng để đáp ứng nhu cầu toàn cầu.

Để Canada có thể tăng sản lượng dầu lên ngang bằng với Nga, chính phủ Canada sẽ phải xem xét lại các kế hoạch phát thải ròng bằng không, vốn đang hình dung ra những quy định ngày càng chặt chẽ hơn đối với ngành năng lượng. Đây là một quyết định chính trị khó khăn, đòi hỏi sự đánh đổi giữa các mục tiêu môi trường và kinh tế.

Đối với khí đốt tự nhiên, tình hình cũng tương tự, dù cán cân trữ lượng nghiêng về phía Nga, quốc gia có trữ lượng lớn nhất thế giới. Canada không nằm trong top 10 về trữ lượng khí đốt, nhưng điều quan trọng hơn cả là sự thiếu vắng cơ sở hạ tầng xuất khẩu. Nga hiện có nhiều nhà máy LNG đang hoạt động (dù bị trừng phạt) và đang tiếp tục xây dựng thêm. Trong khi đó, Canada vẫn chưa hoàn thành nhà máy LNG đầu tiên của mình. Để trở thành một nhà cung cấp khí đốt quốc tế lớn, cạnh tranh với các nước xuất khẩu LNG hàng đầu như Mỹ, Canada sẽ cần xây dựng thêm rất nhiều nhà máy.

Hiện tại, phần lớn dầu thô của Canada được xuất khẩu sang Mỹ. Lý do chính cho điều này là yếu tố địa lý: việc vận chuyển dầu từ Canada sang Mỹ rất đơn giản và có ý nghĩa kinh tế. Tuy nhiên, gần đây, Ottawa đã nhận ra tầm quan trọng của việc đa dạng hóa thị trường. Hướng đa dạng hóa chính mà Canada đang nhắm tới là châu Á.

Điều đáng chú ý là châu Âu hiện chưa nhập khẩu dầu thô từ Canada. Tương tự ở châu Á, Nhật Bản cũng chưa nhập khẩu dầu nhưng có thể nhập khẩu LNG của Canada. Điều này cho thấy, để Canada có thể thay thế Nga trở thành nhà cung cấp dầu cho các nước G7, ngoài việc tăng sản lượng, Canada còn phải xây dựng các tuyến đường xuất khẩu mới và thiết lập quan hệ thương mại với các thị trường châu Âu – một quá trình đòi hỏi thời gian và đầu tư lớn.

Tóm lại, mặc dù Canada sở hữu trữ lượng tài nguyên thiên nhiên dồi dào, đủ để trở thành một thế lực năng lượng đáng gờm trên trường quốc tế, nhưng việc biến những nguồn tài nguyên này thành hàng xuất khẩu có thể thay thế một trong những thế lực hàng đầu đã thành danh như Nga sẽ rất khó khăn. Những trở ngại về chính sách của chính phủ, thủ tục hành chính rườm rà, và sự thiếu hụt cơ sở hạ tầng xuất khẩu là những yếu tố then chốt cản trở khả năng này. Việc vượt qua những thách thức trên không chỉ đòi hỏi sự thay đổi trong định hướng chính sách mà còn cần thời gian đáng kể.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc