Liên minh châu Âu choáng váng vì chiến lược an ninh của Mỹ

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa. Ảnh: EPA

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa chỉ trích Washington “đe dọa can thiệp vào đời sống chính trị của châu Âu”.

“Mỹ không còn tin vào chủ nghĩa đa phương, thậm chí không còn tin vào trật tự quốc tế dựa trên luật lệ… Họ nói rằng biến đổi khí hậu là một trò lừa”, ông Costa phát biểu tại sự kiện ở Paris ngày 8/12.

“Đồng minh không đe dọa can thiệp vào chính trị nội bộ của nhau. Đồng minh tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng chủ quyền của nhau… Chúng ta không thể chấp nhận mối đe dọa can thiệp vào đời sống chính trị của châu Âu”, chính trị gia Bồ Đào Nha nhấn mạnh. Ông kêu gọi EU “tự bảo vệ mình trước các đối thủ, và cả trước những đồng minh thách thức chúng ta”.

Phát biểu được Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa đưa ra trong bối cảnh châu Âu đang choáng váng vì chiến lược an ninh quốc gia mà Mỹ mới công bố, trong đó Washington công khai vạch ra lộ trình đối đầu với EU, vẽ nên bức tranh ảm đạm về châu Âu và trật tự phương Tây.

“Tây Âu lục địa đang đánh mất tỷ trọng trong GDP toàn cầu… nhưng sự suy giảm kinh tế bị lu mờ bởi viễn cảnh thực tế và khắc nghiệt hơn là xóa sổ nền văn minh”, tài liệu của Mỹ viết.

Chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ cho rằng EU tìm cách “làm suy yếu tự do chính trị và chủ quyền”, đồng thời chỉ trích chính sách nhập cư vì đã “biến đổi lục địa” và gây ra “sự mất mát bản sắc quốc gia và tự tin dân tộc”.

“Nếu các xu hướng hiện tại tiếp diễn, lục địa này sẽ trở nên không thể nhận ra trong vòng 20 năm hoặc ít hơn”, tài liệu viết. Chiến lược cũng thể hiện ủng hộ các “đảng phái châu Âu yêu nước”, được hiểu là các phe cực hữu dân túy trỗi dậy mạnh mẽ ở châu Âu trong những năm qua.

Vài giờ sau khi tài liệu được công bố, Ủy ban châu Âu ra quyết định phạt mạng xã hội X của tỷ phú Elon Musk 120 triệu euro, với cáo buộc cơ chế xác minh “dấu tick xanh” của nền tảng này trái luật.

Quyết định này vấp phải chỉ trích của một số quan chức cấp cao Mỹ. Tỷ phú Elon Musk ví EU với Đức quốc xã.

Phát biểu tại cùng sự kiện với ông Costa, cựu Cao ủy công nghiệp EU Thierry Breton nói hàm ý rằng liên minh xuyên Đại Tây Dương đã kết thúc.

“Chúng ta biết Trung Quốc là một đối thủ mang tính hệ thống, chúng ta đã thảo luận và đặt tên cho điều đó… Giờ đây Mỹ là một đối thủ mang tính hệ thống của châu Âu”, chính trị gia kỳ cựu người Pháp nói.

Tuy nhiên, giới lãnh đạo EU hầu như không đưa ra phản ứng trong mấy ngày qua, cho thấy dường như Brussels vẫn đang cố gắng giữ Washington vì cuộc xung đột Nga - Ukraine và nhu cầu bảo đảm an ninh châu Âu nói chung.

Tuyên bố được Ủy ban châu Âu đưa ra cuối tuần qua khẳng định họ hoan nghênh chiến lược của Mỹ xác định vấn đề ưu tiên là chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Phát biểu của ông Costa cho thấy chiến lược của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm rung chuyển Brussels như thế nào.

“Sẽ không thể có tự do thông tin nếu tồn tại độc quyền phần mềm. Và sẽ không có tự do ngôn luận nếu quyền tự do thông tin của công dân chúng ta bị hy sinh để bảo vệ các tài phiệt công nghệ Mỹ”, ông nói tiếp.

Trong giới hoạch định chính sách EU, tài liệu mới của Mỹ được coi là sự chính thức hóa những điều mà Phó Tổng thống J.D. Vance nêu ra lần đầu tại Hội nghị An ninh Munich hồi tháng 2.

“Mối đe dọa mà tôi lo lắng không phải là Nga, không phải Trung Quốc, cũng không phải bất kỳ tác nhân bên ngoài nào. Điều tôi lo là mối đe dọa từ bên trong”, ông Vance nói trong khán phòng đầy các quan chức châu Âu, khiến họ vô cùng sửng sốt.

Kể từ đó, những người chỉ trích cho rằng châu Âu đã làm quá ít để tự bảo vệ mình trước sự chỉ trích từ Mỹ. Những nỗ lực thúc đẩy ngành công nghiệp nội địa diễn ra chậm chạp và rời rạc, cũng như các bước tái vũ trang. Một loạt đề xuất “mua hàng châu Âu” vẫn trong tình trạng trì trệ vì tranh cãi gay gắt trong nội bộ EU.

Bất chấp môi trường ngày càng bất lợi, EU trong năm qua đã cố gắng duy trì quan hệ ôn hòa với chính quyền Tổng thống Trump, nhằm tránh các đòn thuế quan và duy trì chiếc “ô an ninh” của Mỹ.

Tuy nhiên, giờ đây các chuyên gia cảnh báo châu Âu không thể tiếp tục “giả vờ” rằng quan hệ xuyên Đại Tây Dương vẫn “bình thường như cũ”.

“Đây không phải là tuyên bố bày tỏ quan ngại. Đây là lời tuyên bố khinh miệt. Châu Âu, như một tổng thể, bị nhìn nhận là đang suy tàn, tê liệt, mất kết nối và tự mãn. Nếu tất cả những điều này giờ đây đã quá rõ ràng đối với Washington, thì tại sao Brussels vẫn còn ngủ say?”, ông Peter Frankopan, sử gia người Anh và tác giả cuốn The Silk Roads, nhận xét.

Ông Sven Biscop, chuyên gia về chính trị cường quốc tại Viện Egmont (Bỉ), cho rằng tài liệu của Mỹ là “cuộc tấn công hỗn hợp”.

“Nói cách khác, chính quyền Tổng thống Trump sẽ tiếp tục, và có khả năng gia tăng can thiệp vào các cuộc bầu cử của chúng ta, ủng hộ các lực lượng cực hữu chống dân chủ, và chống lại EU. Nói thẳng ra, đó là một cuộc tấn công hỗn hợp không mong muốn…”, ông nói.

Ông Biscop chỉ trích châu Âu “giảm nhẹ vấn đề”, cho rằng dù liên minh cần được duy trì vì mục đích an ninh, EU phải sẵn sàng phản kích.

Bình Giang