Liên minh bình đẳng thành lệ thuộc

Hội nghị Thượng đỉnh thường niên năm nay của NATO, vừa diễn ra ở TP The Hague - Hà Lan, là cuộc gặp cấp cao ngắn nhất và với chương trình hoạt động sơ sài nhất lịch sử liên minh quân sự này. Toàn bộ sự kiện chỉ bao gồm cuộc trao đổi kéo dài hơn hai giờ giữa lãnh đạo 32 quốc gia thành viên và bữa tiệc tối với nhà vua và hoàng hậu Hà Lan.

Không có cuộc gặp cấp cao giữa Ukraine và NATO cho dù Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng đã đến The Hague. Không có cuộc gặp cấp cao giữa NATO với 4 nước đối tác chiến lược ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và New Zealand.

Nội dung trên chương trình nghị sự đã được xác định và sắp xếp theo thứ tự ưu tiên khác hẳn những lần gặp cấp cao trước. Sự nhất trí giữa các thành viên NATO - chỉ có Tây Ban Nha là ngoại lệ - đã được dàn xếp trước cuộc gặp. NATO buộc phải làm tất cả những việc này để tranh thủ và níu kéo Tổng thống Mỹ Donald Trump, để ông tới tham dự cuộc gặp, chịu ký vào bản tuyên bố chung và không bỏ về sớm.

Xưa nay, ai cũng biết Mỹ là trụ cột của NATO về quân sự nhưng về chính trị và thể chế thì NATO là liên minh quân sự mà các thành viên bình đẳng với nhau. Bây giờ, NATO thể hiện sự lệ thuộc vào Mỹ.

Từ trái qua: Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng Thư ký NATO Mark Rutte tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO ở The Hague - Hà Lan Ảnh: NATO

Cho nên kết quả của cuộc gặp cả về danh nghĩa lẫn thực chất là thắng lợi vang dội của cá nhân ông Donald Trump. Ông hiện gần như muốn gì được nấy với NATO. Cách đây lâu rồi, các thành viên nhất trí khoản chi hằng năm 2% GDP quốc gia cho ngân sách quốc phòng và quân sự.

Cho tới nay, chưa phải tất cả thành viên đều đã thực hiện thỏa thuận này. Tổng thống Mỹ đòi các thành viên NATO phải tăng lên mức 5% GDP quốc gia hằng năm và giờ NATO phải thuận theo. Do ông Donald Trump không muốn nên hội nghị lần này không tập trung trước hết vào cuộc xung đột Nga - Ukraine; không dùng giọng điệu gay gắt với Nga và chỉ xem Moscow là mối đe dọa an ninh như nhiều mối đe dọa khác; không khẳng định cam kết cho Ukraine gia nhập NATO. Ngoài ra, NATO không đưa ra con số cụ thể về hậu thuẫn quân sự cho Ukraine và không tổ chức cuộc gặp cấp cao giữa hai bên.

Ông Donald Trump đã đẩy được NATO vào tình thế buộc phải lụy Mỹ từ cái nhỏ đến cái lớn. NATO không có sự lựa chọn nào khác ngoài phải níu kéo và tranh thủ bởi nhà lãnh đạo này không xem châu Âu là khu vực địa chiến lược cần được coi trọng hàng đầu cũng như chủ định phó mặc các đồng minh ở châu lục này tự xử lý cuộc xung đột ở Ukraine, tức là tự xử lý quan hệ của họ với Nga, tự tìm cách hậu thuẫn Ukraine, tự chấm dứt hoặc kéo dài xung đột và tự giải quyết những vấn đề của thời hậu xung đột.

Ở cuộc gặp cấp cao nói trên, ông Donald Trump vẫn khẳng định cam kết lâu nay của Mỹ đối với NATO và vẫn có cuộc gặp ông Zelensky. Nhưng cả các đồng minh của Mỹ ở châu Âu lẫn ông Zelensky là những bên thua thiệt nhiều nhất. Chậm nhất thì cũng cho tới hội nghị lần này của NATO, ông Zelensky phải ý thức được rằng dựa vào ông Donald Trump để đối đầu Nga chẳng khác nào chơi xổ số và chỗ dựa đáng tin cậy nhất của Ukraine bây giờ chỉ còn là EU.

Còn các đồng minh của Mỹ ở châu Âu giờ buộc phải vừa tiếp tục níu kéo Mỹ trong NATO vừa tăng cường tự thân vận động về nâng cao tiềm lực quân sự và quốc phòng. Vậy nên NATO vẫn chưa qua thời khốn khó!

NGẢI SA