Liên kết Kinh tế tập thể - hợp tác xã: Mảnh ghép chiến lược cho mô hình tăng trưởng mới

Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo 678/TB-VPCP ngày 9/12/2025, truyền đạt kết luận của Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2025.

Chính phủ cam kết bảo đảm môi trường phát triển công bằng, bình đẳng và bền vững cho mọi thành phần kinh tế.

Theo thông báo, hành lang pháp lý cho kinh tế tập thể, hợp tác xã và doanh nghiệp thời gian qua ngày càng hoàn thiện, tạo nền tảng thúc đẩy liên kết giữa các khu vực kinh tế. Luật Hợp tác xã 2023 đã bổ sung nhiều quy định mới khuyến khích hợp tác xã phối hợp với doanh nghiệp, tham gia chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao, gắn với phát triển nông nghiệp xanh.

Cả nước hiện có hơn 35.000 hợp tác xã với gần 6 triệu thành viên; 164 liên hiệp hợp tác xã; gần 66.000 tổ hợp tác; khoảng 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động. Khoảng 4.700 hợp tác xã tham gia liên kết chuỗi giá trị và 2.600 hợp tác xã áp dụng công nghệ cao. Gần 3.000 dự án liên kết giữa doanh nghiệp và hợp tác xã trong nhiều lĩnh vực đã được phê duyệt, huy động hơn 15.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước chỉ chiếm khoảng 21%.

Liên kết giữa doanh nghiệp và hợp tác xã đã khơi thông thị trường, đặc biệt trong nông nghiệp với nhiều mô hình hiệu quả. Tuy vậy, việc phát triển kinh tế tập thể vẫn đối mặt nhiều hạn chế: quy mô nhỏ, năng lực quản trị còn yếu, nguồn lực tài chính hỗ trợ liên kết hạn chế, số mô hình tham gia chuỗi giá trị còn ít và tập trung chủ yếu trong nông nghiệp. Công tác tuyên truyền, hướng dẫn chính sách và nhân lực chất lượng cao cho hợp tác xã vẫn thiếu và chưa đồng bộ.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục phức tạp, trong khi Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng trên 8% năm 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo. Để đạt được mục tiêu này, cần xác lập mô hình tăng trưởng mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời phát huy mọi nguồn lực để thúc đẩy mạnh mẽ liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp, coi đây là xu thế tất yếu và mang tính chiến lược cho phát triển nông nghiệp và nền kinh tế.

Phó Thủ tướng yêu cầu phát triển kinh tế tập thể theo mô hình xanh, số, tuần hoàn; gắn kết chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân, nhà khoa học, tổ chức tín dụng, và tạo hệ sinh thái liên kết bền vững.

Thúc đẩy kinh tế tập thể theo mô hình xanh, số, tuần hoàn.

Về nhiệm vụ cụ thể, Bộ Tài chính được giao rà soát, sửa đổi chính sách để thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; hoàn thiện dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 57/2018 và rà soát Nghị định 113/2024 để kịp thời điều chỉnh chính sách liên quan đến hợp tác xã. Các bộ, ngành khác phải đẩy nhanh xây dựng chính sách tín dụng xanh, hỗ trợ chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, và hoàn thiện các cơ chế hỗ trợ liên kết trong nông nghiệp.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng yêu cầu tăng quy mô hỗ trợ từ ngân sách nhà nước cho phát triển kinh tế tập thể; triển khai ngay chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho hợp tác xã từ năm 2026; đồng thời duy trì Diễn đàn kinh tế hợp tác như kênh đối thoại chính sách thường xuyên.

Các tỉnh, thành phố phải chủ động ban hành cơ chế hỗ trợ liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp, bảo đảm “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả.

Phó Thủ tướng khẳng định Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi sự hợp lực của mọi thành phần kinh tế. Hợp tác xã cần được xem là đối tác bình đẳng trong chuỗi giá trị, còn doanh nghiệp phải đóng vai trò tiên phong trong xây dựng các mô hình sản xuất, cung ứng và tiêu thụ. Chính phủ sẽ tiếp tục tạo mọi điều kiện để các khu vực kinh tế phát triển công bằng, hiệu quả và bền vững, góp phần nâng cao đời sống người dân và xây dựng nền kinh tế tự chủ trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.

Các tỉnh, thành phố phải chủ động ban hành cơ chế hỗ trợ liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp.

Ngoài ra, khi kinh tế tập thể đang mở rộng quy mô và ngày càng tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị với doanh nghiệp, việc kiện toàn cơ chế vận hành của Ban Chỉ đạo quốc gia về kinh tế tập thể được xem là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo sự thống nhất, xuyên suốt trong quản lý và điều phối chính sách. Với nguyên tắc hoạt động tập trung dân chủ, đề cao trách nhiệm cá nhân và tăng cường phối hợp liên ngành, Ban Chỉ đạo đóng vai trò “nhạc trưởng” trong việc định hướng phát triển khu vực kinh tế tập thể theo mô hình hiện đại, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu mới của nền kinh tế.

Việc giao Bộ Tài chính làm cơ quan Thường trực càng cho thấy nỗ lực của Chính phủ trong việc chuyên nghiệp hóa hệ thống quản trị, khi cơ quan này sẽ trực tiếp theo dõi, đôn đốc tiến độ, đồng thời tham mưu cho Trưởng Ban Chỉ đạo chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, vốn, quản trị và chính sách hỗ trợ hợp tác xã. Cơ chế này không chỉ tạo “đầu mối điều phối thống nhất” mà còn góp phần nâng cao kỷ cương, kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh, từ đó thúc đẩy hợp tác xã và doanh nghiệp liên kết sâu hơn, mạnh hơn, hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Trước đó, Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2025, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh rằng liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp đang trở thành động lực chiến lược, không chỉ mang lại lợi ích đa chiều cho các chủ thể tham gia mà còn góp phần hình thành những chuỗi giá trị bền vững, tạo dư địa phát triển mới cho cả khu vực kinh tế tập thể lẫn khu vực kinh tế tư nhân. Trong năm 2025, mặc dù bối cảnh kinh tế – thời tiết nhiều biến động, khu vực hợp tác xã vẫn cho thấy sức bật mạnh mẽ: hơn 78% hợp tác xã hoạt động tốt, tăng 46,8% so với năm 2020; cả nước có 2.600 hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao, 4.700 hợp tác xã tham gia chuỗi giá trị, và hàng nghìn dự án liên kết được triển khai trên thực tế.

Những con số này khẳng định hiệu quả rõ rệt của mô hình liên kết hợp tác xã – doanh nghiệp, khi vừa giúp hợp tác xã nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận nguồn lực, vừa giúp doanh nghiệp giảm rủi ro, ổn định vùng nguyên liệu, mở rộng thị trường và phát triển thương hiệu. Trong bối cảnh Chính phủ định hướng phát triển kinh tế xanh, kinh tế số và chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại, mối quan hệ liên kết này càng trở thành nền tảng quan trọng, góp phần tạo ra chuỗi sản xuất, tiêu thụ bền vững và nâng cao thu nhập cho người dân.

Hà Chi