Lấy người dân làm trung tâm phát triển

Nền tảng xây dựng nông thôn hiện đại

Báo cáo tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết: Hệ thống chính sách và hướng dẫn triển khai hai chương trình đã được Trung ương ban hành kịp thời, cụ thể, tạo điều kiện cho các địa phương chủ động thực hiện. Sau hơn 3 năm, những kết quả đạt được là rõ ràng và toàn diện trên nhiều mặt.

Cụ thể, tính đến hết năm 2024, cả nước có 79,3% số xã đạt chuẩn NTM - gần đạt chỉ tiêu 80% cả giai đoạn. Tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM nâng cao là 42,4%, cao gấp 5 lần so với đầu nhiệm kỳ; tỷ lệ xã NTM kiểu mẫu đạt 12,3%, gấp 17 lần năm 2021… Diện mạo nông thôn đổi thay mạnh mẽ. Về chương trình giảm nghèo, tỷ lệ hộ nghèo toàn quốc giảm còn 1,93%, trung bình giảm hơn 1%/năm. Hơn 10.500 mô hình sinh kế được triển khai - gấp 10 lần kế hoạch; trên 134.000 lao động nghèo và cận nghèo đã được kết nối với thị trường việc làm.

“Kết quả thực hiện hai chương trình đã góp phần cải thiện rõ nét đời sống người dân, đặc biệt tại các vùng khó khăn; khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, được người dân đồng thuận cao” - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Tùng Đinh

Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định, giai đoạn tiếp theo cần bảo đảm phát triển toàn diện, bền vững, bao trùm, tiếp tục đặt người dân là trung tâm, chủ thể và động lực chính… Theo đó, hai chương trình NTM và giảm nghèo sẽ được tích hợp chặt chẽ, trở thành nền tảng để xây dựng nông thôn hiện đại, xanh - sạch - đẹp - gắn kết và hạnh phúc. Chuyển đổi số, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò then chốt trong thay đổi diện mạo nông thôn.

Cơ chế tổ chức cũng sẽ được phân rõ vai: Trung ương ban hành tiêu chí và phân bổ nguồn lực theo kết quả; địa phương linh hoạt thực hiện theo điều kiện thực tế; người dân và doanh nghiệp trực tiếp tham gia và hưởng lợi. Mục tiêu đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người nông thôn tăng ít nhất 2,5 lần so với năm 2020; đến năm 2035, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm xuống dưới 1%.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề xuất phân loại các xã theo nhóm (ven đô, miền núi khó khăn và còn lại), từ đó xây dựng hướng dẫn phù hợp hơn. Các mô hình giảm nghèo đa chiều sẽ tiếp tục được nhân rộng, gắn với ngăn ngừa tái nghèo.

Tạo đà cho giai đoạn mới

Thảo luận tại hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Đặng Xuân Phong cho biết: 100% xã của tỉnh đã đạt chuẩn NTM, hộ nghèo chỉ còn 0,4%. Tỉnh đặt mục tiêu hoàn tất xóa nhà tạm cho hộ nghèo và người có công ngay trong tháng 6/2025… Tuy nhiên, khó khăn về môi trường và cấp nước sạch ở nông thôn cần được tháo gỡ qua cơ chế tín dụng ưu đãi và hỗ trợ đầu tư.

Các địa phương như Long An, Bình Phước, Đắk Lắk… cũng đã và đang đạt nhiều kết quả tích cực: Tỉnh Long An đã có 88% xã đạt chuẩn NTM, 10 xã đạt kiểu mẫu, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 0,56%. Tỉnh Bình Phước chỉ còn 5 xã chưa đạt chuẩn và tỷ lệ hộ nghèo đã giảm xuống còn 0,2%, hướng tới xóa nghèo tuyệt đối trong năm 2025… Hay như tại Đắk Lắk - nơi còn nhiều xã khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã giảm gần một nửa chỉ trong 3 năm.

Không chỉ chính quyền, các tổ chức đoàn thể cũng đang trở thành lực lượng nòng cốt trong triển khai hai chương trình. Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Tuyến chia sẻ: Hội đã tích cực lồng ghép tiêu chí NTM và giảm nghèo trong các hoạt động như “5 không 3 sạch”, khởi nghiệp, mô hình OCOP, xây dựng nhà vệ sinh hộ gia đình, hỗ trợ tín dụng… Hiện nay, Hội đang quản lý khoảng 160.000 tỷ đồng ủy thác - chiếm gần 40% dư nợ Ngân hàng Chính sách xã hội, góp phần quan trọng hỗ trợ sinh kế cho hàng triệu hộ nghèo.

Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam Bế Xuân Trường khẳng định: các hội viên “Bộ đội Cụ Hồ” luôn là lực lượng tiên phong, gương mẫu giúp nhau xóa đói giảm nghèo, giữ gìn an ninh, trật tự tại cơ sở, đóng góp hàng chục nghìn ngày công và hiến đất làm đường, làm nhà văn hóa, góp phần tạo dựng diện mạo nông thôn mới khang trang, nghĩa tình.

Tích hợp vào một tổng thể phát triển thống nhất

Đánh giá cao kết quả đạt được của hai chương trình MTQG, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: đây là minh chứng cho tính ưu việt của chế độ ta, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự đồng lòng, vào cuộc của toàn dân. Giai đoạn 2026 - 2035, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu tích hợp các chương trình mục tiêu vào một tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thống nhất, xác lập rõ 6 yếu tố: “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền”.

Chính phủ xác định 4 định hướng đột phá chiến lược: hoàn thiện thể chế phát triển nông nghiệp - nông dân - nông thôn, lấy nông dân làm trung tâm; phát triển hạ tầng chiến lược, đặc biệt là hạ tầng số, giao thông, giáo dục, y tế, văn hóa; xây dựng đội ngũ nông dân văn minh, làm chủ công nghệ và chuyển đổi số; đa dạng hóa sản phẩm, thị trường nông nghiệp, bao gồm cả thị trường Halal toàn cầu.

Thủ tướng cũng kêu gọi nông dân tiên phong trong làm giàu, trong chuyển đổi số, xây dựng hình mẫu người nông dân mới; đồng thời, đề nghị báo chí và truyền thông tiếp tục lan tỏa điển hình tiên tiến, góp phần đưa nông thôn Việt Nam phát triển toàn diện, bền vững, nhân văn và hiện đại từ chính nền tảng cơ sở.

Diệp Anh