'Lập trình viên' bóng đá

Giai đoạn “cài đặt phần mềm”

“Khi bạn có thể thu hẹp khoảng cách giữa những đội bóng kém phát triển nhất với các câu lạc bộ hàng đầu, điều kỳ diệu sẽ xảy ra”, Tom Byer khẳng định. Chuyên gia 64 tuổi tin rằng hành trình phát triển tài năng chơi bóng của các cầu thủ không diễn ra ở học viện, nơi tập trung những gương mặt ưu tú, mà bắt đầu từ cấp độ sơ khai hơn - giai đoạn những đứa trẻ lần đầu tiếp xúc với trái bóng.

Sau nhiều thập kỷ làm công tác huấn luyện, Byer đã đúc kết nên triết lý riêng, tập trung vào khái niệm cốt lõi: Làm chủ trái bóng. Với ông, phần lớn mọi người đang hiểu sai về cách một đứa trẻ nên bắt đầu chơi bóng. Hình ảnh quen thuộc về một gia đình gồm bố mẹ cùng các con chạy theo trái bóng trong công viên, theo ông, là chưa đủ.

“Bạn sẽ thấy những cú sút, các pha rê bóng khi có người cố gắng đuổi theo. Nhưng điều tôi muốn nói đến là sự thân thuộc với quả bóng. Nó quan trọng hơn nhiều so với bóng đá nói chung. Đó là một bài tập thể chất và tinh thần, khi tâm trí và cơ thể hòa làm một”, Byer giải thích.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Khoảng 95% sự phát triển của não bộ diễn ra trong những năm đầu đời của trẻ, đặc biệt là trước sáu tuổi. Đây là giai đoạn quan trọng để đặt nền tảng cho sự phát triển trí não sau này. Giai đoạn này là cánh cửa cơ hội để tải những kỹ năng nền tảng vào tiềm thức thông qua tiểu não.

Bằng cách khuyến khích trẻ từ một đến ba tuổi tương tác, điều khiển và cảm nhận trái bóng bằng cả hai chân thay vì chỉ sút, cha mẹ đang giúp con xây dựng năng khiếu kỹ thuật bẩm sinh. Byer gọi quá trình này là giai đoạn “cài đặt phần mềm”.

“Có một điểm chung giữa tất cả các cầu thủ hàng đầu thế giới như Messi, Ronaldo, Suarez, Iniesta, Kane. Họ không chỉ yêu bóng đá, mà còn yêu quả bóng từ thơ ấu. Takumi Minamino, lúc chưa đầy ba tuổi, đã bắt đầu tập luyện cùng bố cả trong nhà lẫn ngoài trời. Takefusa Kubo cũng vậy”, Byer nhấn mạnh.

Khi những tài năng trẻ nói trên lần đầu bước vào sân chơi có tổ chức, tất cả đã có sẵn nền tảng vượt trội. Không mấy ai bỡ ngỡ với những kỹ thuật bóng đá cơ bản. Nhờ đó, họ có thể hưởng lợi tối đa từ những bài tập chiến thuật phức tạp. Rõ ràng, phương pháp “bóng đá bắt đầu từ nhà” không chỉ tạo ra cầu thủ giỏi, mà còn củng cố mối quan hệ gia đình, bởi cha mẹ chính là những người thầy đầu tiên và quan trọng nhất.

Trầm lặng, nhưng đặc biệt

Tom Byer không phải là một danh thủ. Ông trải qua quá trình thi đấu chuyên nghiệp ở mức trung bình. Năm 1985, ông chuyển đến Nhật Bản để khoác áo một đội bóng hạng hai. Tới lúc giải nghệ, Byer đã thầm yêu đảo quốc châu Á này, và quyết định ở lại.

Đó cũng là lúc bóng đá Nhật Bản đang trỗi dậy mạnh mẽ với sự ra đời của J-League năm 1992 và chiến dịch đăng cai World Cup 2002. Ở thời điểm ấy, ông tình cờ biết đến công trình nghiên cứu của huấn luyện viên Hà Lan Wiel Coerver, người tin rằng kỹ năng có thể được rèn luyện chứ không phải bẩm sinh.

Byer nhìn thấy một cơ hội. Ông bắt đầu chào hàng ý tưởng mở trung tâm huấn luyện bóng đá của mình với các thương hiệu lớn, và bày tỏ mong muốn xây dựng phong trào tại Nhật Bản.

Trong hơn một thập niên, Byer đã tổ chức hơn 2.000 sự kiện tại tất cả 47 tỉnh, thành của Nhật Bản. Song, bước ngoặt chỉ đến khi ông tham gia chuyên mục hằng ngày mang tên “Tomsan’s Soccer Technics” trên truyền hình. Suốt 13 năm, Byer đã sản xuất 3.500 clip huấn luyện, tiếp cận năm triệu khán giả mỗi ngày, và trở thành một trong những gương mặt quen thuộc nhất của bóng đá Nhật.

Tầm ảnh hưởng của ông lớn đến mức Liên đoàn Bóng đá Nhật Bản (JFA) đã mời ông hợp tác. Byer đi khắp đất nước, hỗ trợ các trung tâm huấn luyện, và cũng từng dẫn dắt Đội tuyển U12 quốc gia. Thời điểm đáng tự hào nhất trong sự nghiệp của ông đến vào năm 2011, khi Đội tuyển nữ Nhật Bản vô địch World Cup.

Khoảnh khắc Aya Miyama, học trò cũ từ trại huấn luyện của ông, ghi bàn gỡ hòa, Byer đã không kìm được nước mắt. Đây là đội tuyển bóng đá nữ châu Á đầu tiên bước lên đỉnh cao thế giới, cũng là đội châu Á đầu tiên vô địch một giải cấp đội tuyển quốc gia của FIFA.

“Đó là năm Nhật Bản phải hứng chịu động đất, sóng thần và thảm họa hạt nhân. Tôi biết mình sẽ xúc động đến mức độ nào. Cả sự nghiệp của tôi đều ở đây. Tôi may mắn có những người bạn đồng hành trong tất cả các đội bóng Nhật Bản”, Byer nghẹn ngào.

Giấc mơ lớn cho bóng đá toàn cầu

Không chỉ bóng đá nữ, dấu ấn của Tom Byer cũng hiện hữu rõ nét trong Đội tuyển bóng đá nam Nhật Bản ngày nay. Tại World Cup gần nhất, năm cầu thủ chủ chốt như Takumi Minamino, Wataru Endo, Ritsu Doan đều trưởng thành từ các chương trình của ông. Họ là thế hệ được “cài đặt phần mềm” từ nhỏ, sở hữu kỹ thuật điêu luyện và sự tự tin khi cầm bóng. Chính những người học trò nhỏ của Byer ngày nào đã giúp Nhật Bản đánh bại các đội tuyển Đức và Tây Ban Nha.

Sau khi “gieo mầm” thành công ở Nhật Bản, Byer hướng tầm nhìn của mình ra toàn châu Á, lục địa với 630 triệu trẻ em dưới sáu tuổi. Ông đã đến Trung Quốc, Ấn Độ và đang hợp tác chặt chẽ với Liên đoàn bóng đá Philippines, để định hình lại chiến lược phát triển “môn thể thao vua” từ gốc rễ. Philippines đã trở thành quốc gia đầu tiên chính thức áp dụng triết lý “bóng đá bắt đầu từ nhà”.

Byer giờ không còn tập trung vào Nhật Bản, mà nỗ lực tạo ra những đối thủ mạnh hơn ở châu Á. Bởi, sự cạnh tranh sẽ thúc đẩy tất cả cùng tiến bộ. Đây chính là mảnh ghép còn thiếu để thay đổi bức tranh bóng đá toàn cầu.

“Sau 10 hoặc 20 năm nữa, mọi người sẽ tự hỏi rằng chuyện gì đã xảy ra ở Philippines vậy? Và giống như điều đã từng xảy ra ở Nhật Bản, một lần nữa, sẽ chẳng mấy ai hiểu được nguyên nhân ẩn giấu đằng sau”, Byer nhấn mạnh. Với huấn luyện viên người Mỹ, thành công sẽ không cần phải đo đếm bằng những chiếc cúp bạc bên trong phòng truyền thống, mà phải tính bằng hàng triệu gia đình, trẻ em được truyền cảm hứng.

Không chỉ riêng Nhật Bản, các quốc gia nhỏ bé khác đều có khả năng vươn lên trở thành cường quốc bóng đá, như niềm tin giản dị của Tom Bayer: Tất cả những hành trình vĩ đại nhất đều bắt đầu từ những bước chân nhỏ bé, trong mỗi gia đình.

Tom Byer bên những cầu thủ nhỏ Philippines.

QUỲNH ANH