Lập sàn giao dịch bất động sản do Nhà nước quản lý:Kỳ vọng kéo giảm giá nhà

Mô hình này được kỳ vọng sẽ khắc phục những bất cập trong giao dịch bất động sản hiện nay, tiến tới công khai, minh bạch thị trường.

Nhà đầu tư tìm hiểu thông tin tại một dự án bất động sản ở Hà Nội. Ảnh: Đỗ Tâm

Lành mạnh hóa thị trường giao dịch

Thực hiện quy định của Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24-6-2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật và thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, Bộ Xây dựng đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng dự thảo đề án và nghị quyết của Chính phủ về thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý.

Theo Bộ Xây dựng, với các quy định hiện hành, giao dịch bất động sản phải trải qua nhiều bước, nhiều thủ tục rời rạc, đơn lẻ, do nhiều cơ quan thực hiện, chưa liên thông với nhau từ khâu xác định tính pháp lý, điều kiện đưa vào giao dịch của bất động sản, thỏa thuận, ký kết hợp đồng, công chứng hợp đồng, thanh toán đến kê khai, nộp thuế, cấp giấy chứng nhận, cập nhật thông tin biến động... Điều này dẫn đến quy trình giao dịch bất động sản kéo dài, gây tốn kém về thời gian, chi phí của người dân, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước.

Cùng với đó, hệ thống thông tin dữ liệu đầy đủ về nguồn cung bất động sản, giao dịch bất động sản, giá giao dịch bất động sản, thông tin về thuế, tín dụng... chưa hình thành, dẫn tới thiếu công cụ để quản lý, kiểm soát thị trường.

Ngoài ra, thị trường bất động sản còn thiếu công khai, minh bạch, khiến người dân khó tiếp cận được thông tin đầy đủ, chính xác, dễ gặp rủi ro khi tham gia giao dịch và vẫn còn tình trạng kê khai không đúng giá giao dịch để trốn thuế; gây nhiễu loạn thông tin để trục lợi...

Về hiện trạng hoạt động của các sàn giao dịch bất động sản, theo luật sư Phạm Thanh Tuấn (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội), Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023 và Nghị định số 96/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Kinh doanh bất động sản đã khuyến khích thực hiện giao dịch qua sàn giao dịch bất động sản. Tuy nhiên, các sàn giao dịch của doanh nghiệp hiện nay mới chỉ thực hiện một số chức năng hỗ trợ, như kiểm tra tính pháp lý, cung cấp thông tin, hỗ trợ đàm phán, thanh toán… mà chưa thực hiện được các thủ tục hành chính liên thông trong toàn bộ quy trình giao dịch.

Trước thực tế trên, luật sư Phạm Thanh Tuấn cho rằng, việc thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý là cần thiết. Trung tâm này, về cơ bản sẽ giống như các sở giao dịch chứng khoán, giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện liên thông các bước giao dịch từ tra cứu thông tin, xác lập hợp đồng, nộp thuế, đến cấp giấy chứng nhận trên một hệ thống thống nhất. Mô hình này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm công khai, minh bạch và giảm rủi ro giao dịch.

Cần hệ thống dữ liệu kết nối, đồng bộ

Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính nhấn mạnh, vai trò cốt lõi của Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý là một đầu mối dữ liệu độc lập và quan trọng. Trung tâm cần có chức năng kết nối toàn bộ dữ liệu từ các cơ quan liên quan như thuế, ngân hàng và các cơ quan quản lý khác. Việc mã hóa và tích hợp dữ liệu một cách tập trung sẽ giúp bảo đảm tính minh bạch, hỗ trợ đắc lực cho việc xử lý các giao dịch bất động sản.

Mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý sẽ giúp thị trường bất động sản công khai và minh bạch. Ảnh: Quang Thái

Tuy nhiên, theo luật sư Phạm Thanh Tuấn, việc triển khai mô hình trung tâm còn đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là thiếu hệ thống dữ liệu bất động sản đồng bộ giữa các cơ quan như đất đai, thuế, dân cư, tín dụng và phụ thuộc lớn vào sự phối hợp của nhiều bên liên quan (chủ đầu tư, sàn môi giới, cơ quan thuế, ngân hàng…). Do đó, để vận hành hiệu quả, cần song song xây dựng và kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về bất động sản, tạo nền tảng cho quy trình giao dịch điện tử liên thông, minh bạch và thuận tiện hơn cho người dân, doanh nghiệp.

Chuyên gia pháp lý này cũng khuyến nghị, việc xây dựng, quản lý, vận hành của trung tâm cần cơ sở dữ liệu về giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất được thực hiện thông qua phần mềm dùng chung thống nhất trên toàn quốc, bảo đảm các trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất có thể triển khai quy trình nghiệp vụ một cách đồng bộ, liên thông...

Về việc thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh thông tin, yếu tố công nghệ được xác định đóng vai trò cốt lõi, dự kiến, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) sẽ là đơn vị được lựa chọn để cung cấp hạ tầng, dữ liệu và phát triển phần mềm quản lý.

Đại diện Viettel chia sẻ, để xây dựng một sàn giao dịch bất động sản hiệu quả tương tự sàn chứng khoán, cần ứng dụng những công nghệ tiên tiến nhất. Cụ thể, công nghệ chuỗi khối (blockchain) sẽ được sử dụng để lưu lại mọi dấu vết giao dịch, bảo đảm tính bất biến và chống giả mạo. Thêm vào đó, dữ liệu lớn (Big Data) giúp phân tích, định giá; trí tuệ nhân tạo (AI) và thực tế ảo (VR) mang lại trải nghiệm trực quan cho người dùng. Tất cả nhằm tạo ra một hệ thống minh bạch, bảo mật, dễ tra cứu và vận hành thông suốt, kết nối toàn diện người mua, người bán với các dịch vụ tài chính, ngân hàng và pháp lý liên quan.

Về tiến độ và lộ trình triển khai, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu thực hiện ngay thông qua việc ban hành một Nghị quyết đặc thù của Chính phủ, để sớm thành lập các trung tâm trên phạm vi toàn quốc.

Bảo Hân