Lập lại kỷ cương trong quản lý đất đai (Bài 1)

680 căn nhà xây dựng trái phép tại Dự án Khu dân cư Tân Thịnh (xã Đồi 61, huyện Trảng Bom). Ảnh: Tố Tâm

Bài 1: Sai phạm về đất đai: Gieo lòng tham, gặt hậu quả

Việc kịp thời nhận diện sai phạm trong các dự án liên quan đến đất đai là bước đi quan trọng nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật, siết chặt kỷ cương quản lý đất đai. Tại Đồng Nai, nhiều dự án “ma” đã bị phanh phui, các đối tượng có hành vi sai trái bị xử lý nghiêm, thể hiện quyết tâm làm sạch môi trường đầu tư, không để hình thành “vùng cấm” trong xử lý sai phạm nói chung và sai phạm liên quan đến đất đai nói riêng.

“Sập bẫy” lừa đảo từ những “dự án ma”

Mặt trái của quá trình đô thị hóa nhanh chóng tại Đồng Nai là xuất hiện nhiều sai phạm liên quan đến đất đai. Những căn nhà không phép được lén lút xây dựng, thậm chí có hàng trăm căn nhà không phép “mọc” lên sừng sững. Nhiều dự án “ma” chỉ tồn tại trên giấy nhưng lại được các công ty bất động sản “thổi phồng” về sự hợp pháp khiến không ít người dân “sập bẫy” lừa đảo. Nhiều bị hại mất tiền tỷ, để lại hệ lụy nặng nề cả về kinh tế lẫn niềm tin vào thị trường kinh doanh lành mạnh.

Dự án Khu dân cư Tân Thịnh (xã Đồi 61, huyện Trảng Bom) từng được Công ty CP Đầu tư LDG (gọi tắt Công ty LDG, trụ sở tại xã Giang Điền, huyện Trảng Bom) xây dựng rầm rộ, tạo ra viễn cảnh về một đô thị hiện đại, sang trọng làm thay đổi diện mạo của địa phương. Thế nhưng, sau những sai phạm bị phanh phui, xử lý, hiện nơi đây chỉ còn lại cảnh hoang tàn. Những khối nhà bê tông nối nhau tít tắp đang xuống cấp từng ngày. Tại cánh cổng chính vào dự án, dòng chữ: “Khu đô thị thông minh đầu tiên tại Việt Nam” giờ chỉ còn lại những tấm tôn cũ được ghép lại che chắn “kín như bưng”.

Từ khi lãnh đạo Công ty LDG bị bắt, dự án bị tạm dừng thực hiện cho đến nay. Chỉ vì sai lầm khi thực hiện dự án theo kiểu “cầm đèn chạy trước ô tô” đã khiến 7 bị cáo (bao gồm lãnh đạo công ty và các cán bộ nhà nước liên quan) phải rơi vào vòng tù tội.

Tại phiên họp thứ 17 của Ban Chỉ đạo phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (PCTNLPTC) tỉnh vào tháng 3-2025 đã thống nhất đưa vào diện Ban Chỉ đạo PCTNLPTC tỉnh theo dõi, chỉ đạo đối với vụ án: “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”; “Đưa hối lộ” và “Nhận hối lộ” xảy ra tại Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Ngày 28-4, Tòa án nhân dân tỉnh đã tuyên phạt các bị cáo nguyên lãnh đạo Công ty LDG và các cán bộ huyện Trảng Bom có liên quan với mức án từ 12-16 tháng tù về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Ngoài ra, Tòa án nhân dân tỉnh tuyên phạt: Nguyễn Khánh Hưng (nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty LDG) 16 tháng tù và Nguyễn Quốc Vy Liêm (nguyên Phó tổng giám đốc Công ty LDG) 12 tháng tù về tội lừa dối khách hàng.

Theo nội dung bản án, sau khi được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương cho xây dựng Dự án Khu dân cư Tân Thịnh, mặc dù chưa được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận nhưng Công ty LDG đã tiến hành san lấp mặt bằng, làm đường, thi công xây dựng 680 căn nhà và công trình hạ tầng trên tổng diện tích đất hơn 18 hécta. Sau đó, lãnh đạo Công ty LDG dùng thủ đoạn gian dối ký hợp đồng mua bán với 359 khách hàng để thu lợi bất chính hơn 533 tỷ đồng.

Không chỉ Dự án Khu dân cư Tân Thịnh, trên địa bàn tỉnh Đồng Nai có rất nhiều bị hại đã “sập bẫy” lừa đảo bởi các dự án “ma”, bị chiếm đoạt hàng trăm tỷ đồng.

Đầu tháng 6-2025, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh đã ban hành cáo trạng truy tố 87 bị can liên quan đến sai phạm tại Công ty CP Đầu tư kinh doanh Lộc Phúc (gọi tắt là Công ty Lộc Phúc, trụ sở tại quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh) về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Với thủ đoạn tinh vi, các bị can đã lừa đảo 165 bị hại, chiếm đoạt số tiền hơn 255 tỷ đồng.

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, trong quá trình hoạt động, dưới sự chỉ đạo của Huỳnh Hữu Tường (34 tuổi, ngụ Thành phố Hồ Chí Minh, chủ Công ty Lộc Phúc), các nhân viên của công ty đã đưa ra thông tin gian dối và tự in ấn sơ đồ về các dự án khu dân cư không có thật tại các huyện: Long Thành, Trảng Bom và Thống Nhất (các dự án này không được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận, cấp phép đầu tư). Tường cùng đồng phạm đã dùng các thông tin dự án không có thật để lừa đảo khách hàng đi xem đất và bỏ tiền đặt cọc giữ chỗ hoặc chuyển nhượng đất, sau đó chiếm đoạt tài sản của người mua.

“Bật đèn xanh”, ngó lơ sai phạm

Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, những sai phạm trong lĩnh vực đất đai đang diễn ra phức tạp, không chỉ gây thiệt hại về tài chính cho những cá nhân, tổ chức liên quan, mà còn làm ảnh hưởng đến niềm tin của người dân vào các cơ quan nhà nước, kìm hãm sự phát triển của địa phương. Trong đó, một số vụ án xảy ra kéo theo không ít cán bộ, công chức liên quan rơi vào vòng tù tội. Một số dự án sai phạm, nguyên nhân bắt nguồn từ sự tiếp tay, buông lỏng quản lý của chính người có chức trách, tạo điều kiện cho doanh nghiệp lợi dụng, trục lợi từ những “kẽ hở” của pháp luật.

Trở lại với Dự án Khu dân cư Tân Thịnh, theo đánh giá của TAND tỉnh, các bị cáo là cán bộ quản lý nhà nước tại địa phương khi kiểm tra hồ sơ pháp lý của dự án đã phát hiện doanh nghiệp chưa đủ hồ sơ theo quy định. Hơn nữa, trong thời gian thực hiện dự án, cơ quan chức năng có 4 lần kiểm tra, phát hiện sai phạm. Nhưng vì để cho Công ty LDG không bị xử phạt và không bị ngưng thi công, các cán bộ này đã không lập biên bản vi phạm hành chính.

Thẩm phán xét xử vụ án liên quan đến Công ty LDG Đinh Thị Kiều Lương cho rằng, hành vi của các bị cáo đã làm trái công vụ, tiếp tay để Công ty LDG chiếm đất, xây dựng trái phép, rồi bán cho người dân để chiếm đoạt tài sản. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại tài sản cho người dân, mà còn ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước trong thực hiện quyền quản lý đất đai.

Trong khi đó, tại Dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Dự án Cảng hàng không quốc tế (sân bay) Long Thành, quá trình thực hiện dự án, nhiều cán bộ cũng để xảy ra sai phạm và không ít người phải vướng vào vòng lao lý. Trong số này có nguyên Chủ tịch UBND huyện Long Thành Lê Văn Tiếp bị khởi tố về hành vi vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và 12 cán bộ khác bị điều tra về các hành vi: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nhận hối lộ, vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất...

Theo điều tra của cơ quan công an, để thực hiện Dự án Khu tái định cư Dự án Sân bay Long Thành, hội đồng bồi thường phải thẩm định hồ sơ để xét duyệt cho các trường hợp bị thu hồi đất. Lợi dụng các khâu thẩm định này, các cán bộ có liên quan đã cố tình làm sai để trục lợi, gây thất thoát cho ngân sách nhà nước.

Cũng liên quan đến những sai phạm trong quản lý đất đai, cuối tháng 5-2025, nguyên Chủ tịch UBND phường Trảng Dài (thành phố Biên Hòa) Nguyễn Thành Dân đã bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về hành vi nhận hối lộ. Liên quan đến vụ việc này còn có 4 cán bộ quản lý đô thị phường Trảng Dài bị khởi tố điều tra về hành vi nhận hối lộ.

Trước những sai phạm của các cán bộ này, một thực tế tại phường Trảng Dài trong những năm qua cho thấy, đây là một địa bàn “nóng” về tình trạng xây dựng trái phép. Tuy nhiên, thay vì triển khai một giải pháp quản lý tốt địa bàn, các cán bộ này, mà đứng đầu là nguyên Chủ tịch UBND phường, lại “ăn cánh” với cấp dưới móc nối với 2 đối tượng “cò mồi” bên ngoài để tiếp tay cho việc xây dựng trái phép.

Tố Tâm - Trần Danh

Bài 2: Lỗ hổng quản lý hay sự tiếp tay của cán bộ suy thoái?