Làng cốm Mễ Trì rộn ràng vào mùa vụ mới

Làng cốm Mễ Trì rộn ràng vào mùa vụ mới

Từ cuối tháng 6 đến tháng 10 Âm lịch hàng năm, làng nghề cốm Mễ Trì bước vào vụ sản xuất lớn nhất trong năm. Khắp các con ngõ nhỏ, đâu đâu cũng nghe thấy âm thanh của chày giã, sàng sẩy, tiếng cười nói rộn ràng của người dân tất bật chuẩn bị những mẻ cốm mới.

Mễ Trì gồm hai thôn: Mễ Trì Thượng và Mễ Trì Hạ, nơi hàng trăm hộ dân vẫn miệt mài bám nghề làm cốm truyền thống

Cốm Mễ Trì được chế biến từ hạt lúa nếp non còn đọng sữa, gói trong lá sen xanh để giữ trọn hương vị thơm mát của mùa thu. Đây là món quà tinh tế, giản dị mà sâu sắc. Với giá trị đặc sắc về lịch sử, kỹ thuật và văn hóa, nghề làm cốm Mễ Trì đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục 17 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của vùng đất này.

Nguyên liệu chính là các giống lúa nếp đặc sản như nếp cái hoa vàng, nếp quýt, nếp tan, nếp thơm, nếp lương phượng... lúc hạt nếp vừa chớm đông sữa, người dân phải thăm đồng mỗi ngày để xác định đúng thời điểm gặt.

Để tạo ra được hạt cốm thơm dẻo, quy trình sản xuất đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo ở từng khâu

Các công đoạn để làm ra được hạt cốm khá cầu kỳ, nguyên liệu làm cốm là hạt lúa nếp

Bà Đỗ Thị Nga, chủ cơ sở sản xuất cốm gia truyền tại thôn Mễ Trì Hạ, cho biết: “Bí quyết để làm ra những mẻ cốm ngon bắt đầu từ khâu chọn thời điểm gặt lúa. Khi lúa còn đọng sữa, hạt vừa đủ độ dẻo mới cho ra cốm xanh và ngọt. Một tạ thóc, tùy theo chất lượng, sẽ thu được khoảng 17 đến 18 kg cốm thành phẩm”.

Sau khi gặt, lúa được rang bằng củi gỗ, để giữ nguyên hương thơm tự nhiên

Người rang phải canh lửa chính xác, lúc đầu lửa to để làm khô nhanh, đến khi hạt lúa tái thì giảm lửa để nếp chín đều, mềm dẻo mà không cháy

Mỗi mẻ rang kéo dài hơn 2 tiếng, sau đó chuyển sang công đoạn giã, sàng, sẩy, quạt, sàng lại, tất cả đều đòi hỏi kinh nghiệm và đôi tay khéo léo của người thợ

Toàn bộ quá trình từ khi bắt đầu đến khi ra cốm thành phẩm thường mất 4 đến 5 tiếng đồng hồ, nhưng chỉ những người lành nghề mới có thể tạo ra cốm đạt chuẩn – dẻo, thơm và xanh mướt.

Hiện nay, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, một số công đoạn như giã, sàng, rang đã được hỗ trợ bằng máy móc, giúp giảm bớt sức lao động mà vẫn đảm bảo chất lượng. Nhờ đó, sản lượng được tăng lên, mỗi cơ sở có thể sản xuất trung bình từ 80 đến 100 kg cốm mỗi ngày trong mùa vụ.

Cốm Mễ Trì không chỉ phục vụ người dân Thủ đô mà còn được phân phối đến nhiều tỉnh, thành khác trong cả nước. Nhiều sản phẩm chế biến từ cốm như xôi cốm, bánh cốm, chả cốm, mochi cốm... cũng được người tiêu dùng đón nhận nồng nhiệt.

Bà Đỗ Thị Nga chia sẻ thêm: “Gia đình tôi đã làm cốm qua nhiều đời. Các thế hệ con cháu đều mong muốn tiếp tục gìn giữ và phát triển nghề truyền thống này. Chúng tôi mong muốn đưa sản phẩm ra thị trường trong nước rộng rãi hơn, thậm chí là xuất khẩu để quảng bá nghề cốm truyền thống của Hà Nội ra thế giới”.

Cốm Mễ Trì không sử dụng bất kỳ chất phụ gia nào, hoàn toàn giữ nguyên hương vị tự nhiên của lúa nếp non

Không chỉ đơn thuần là một món ăn, cốm Mễ Trì còn là biểu tượng của sự khéo léo, cần cù và tinh tế trong văn hóa ẩm thực Hà Nội. Mỗi mùa thu đến, tiếng chày giã cốm vang lên như bản nhạc quen thuộc của làng quê giữa lòng đô thị, gợi nhớ hương vị xưa cũ của đất kinh kỳ.

Dù cuộc sống ngày càng hiện đại, người dân Mễ Trì vẫn gìn giữ nghề làm cốm bằng tất cả niềm đam mê và lòng tự hào. Mỗi hạt cốm dẻo thơm không chỉ kết tinh từ hạt lúa nếp non mà còn chứa đựng tình yêu quê hương, sự gìn giữ di sản và khát vọng vươn xa của những người thợ thủ công đất Hà Thành.

Ngọc Huyền - Ngọc Quang