Lan tỏa phong trào 'Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa'

Nền tảng đoàn kết - sức mạnh của phong trào

Bắt đầu từ những năm đầu thế kỷ XXI, Cao Bằng đã cụ thể hóa phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” thành nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển văn hóa - xã hội. Sau 25 năm triển khai, phong trào đã lan tỏa sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân, trở thành “mạch nguồn” nuôi dưỡng khối đại đoàn kết toàn dân.

Đồng chí Nguyễn Quốc Trung, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết: Phong trào không chỉ mang ý nghĩa vận động mà đã thực sự đi vào đời sống, góp phần xây dựng con người mới, phát huy tinh thần tự quản, đoàn kết và nhân ái trong mỗi cộng đồng dân cư.

Đến nay, gần 89% hộ gia đình trong toàn tỉnh được công nhận Gia đình văn hóa, tăng hơn 64% so với năm 2000; 83% xóm, tổ dân phố đạt danh hiệu Văn hóa, tăng gần 70%. Các con số không chỉ phản ánh sự phát triển về lượng, mà còn khẳng định chất lượng phong trào ngày càng đi vào chiều sâu.

Phong trào được triển khai đồng bộ gắn với các chương trình lớn như xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, hay các cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”.

Diện mạo mới ở những khu dân cư văn hóa

Bà Hoàng Thị Chi, Trưởng xóm Nà Xả, xã Hà Quảng đã hiến hơn 350 m² đất và 95 ngày công để xây dựng nhà văn hóa. Bà Chi chia sẻ: Trước đây, đường làng lầy lội, bà con ít gặp nhau. Từ ngày có nhà văn hóa, mọi người quây quần sinh hoạt, tổ chức văn nghệ, thể thao, cùng nhau bàn việc xóm, việc dân. Mình làm cho cộng đồng, thấy vui và tự hào.

Không chỉ ở Hà Quảng, phong trào còn lan rộng các xã: Hòa An, Thạch An, Bảo Lạc, Nguyên Bình… Nhiều tấm gương hiến đất, đóng góp công sức vì lợi ích chung đã trở thành biểu tượng đẹp trong cộng đồng. Ông Hoàng Thanh Tâm, xóm Nà Giới, xã Đức Long, người hiến hơn 5.500 m² đất để làm đường nội đồng và sân vận động xã, nói giản dị: Khi dân đồng lòng thì việc gì cũng thành. Đường rộng, sân sạch, con cháu có chỗ chơi, đó là niềm vui lớn nhất.

Cùng với đó, phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa” được triển khai sâu rộng qua nhiều mô hình: “Phòng, chống bạo lực gia đình”, “Tuyên truyền đạo đức, lối sống trong gia đình”, “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình”... Từ năm 2019 đến nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức 9 lễ phát động Bộ tiêu chí ứng xử tại các huyện (cũ), góp phần hình thành những giá trị ứng xử tốt đẹp, tôn trọng, bình đẳng, yêu thương, chia sẻ trong từng gia đình, từng khu dân cư.

Theo Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Tổng Cọt Dương Văn Thuận, xây dựng đời sống văn hóa là quá trình lâu dài, nhưng kết quả nhìn thấy rõ nhất là tinh thần đoàn kết, tình làng nghĩa xóm ngày càng bền chặt. Khi người dân tự giác thực hiện, phong trào sẽ bền vững.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai gắn liền với phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”. Đến giữa năm 2025, toàn tỉnh có 45 xóm đạt chuẩn nông thôn mới, 7 xóm kiểu mẫu và 6 xã duy trì 19 tiêu chí nông thôn mới theo Bộ tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025.

Những kết quả đó có sự đóng góp không nhỏ của phong trào văn hóa ở khu dân cư - nơi người dân tự nguyện hiến hàng nghìn mét vuông đất, hàng vạn ngày công để làm đường giao thông, xây dựng lớp học, nhà văn hóa. Tỷ lệ hộ nghèo giảm đều qua từng năm, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên rõ rệt.

Bà Nông Thị Nguyệt, xóm Pác Pan, xã Nam Tuấn là một trong hàng nghìn hộ tiêu biểu. Bà hiến 400 m² đất, hơn 120 ngày công để làm đường liên xóm và đóng góp hơn 10 triệu đồng xây dựng nhà văn hóa. Bà Nguyệt chia sẻ: Hiện đường rộng, sạch sẽ, nhà nào cũng trồng hoa trước ngõ. Người dân ai cũng có ý thức giữ gìn vệ sinh, tôn trọng nhau. Từ chuyện nhỏ như đổ rác đúng chỗ đến việc lớn như giúp nhau làm ăn, tất cả đều vì xóm làng văn minh, hạnh phúc hơn.

Phong trào còn góp phần quan trọng trong bảo tồn văn hóa truyền thống, các lễ hội, các làn điệu dân ca của đồng bào được khôi phục, duy trì; nhiều xóm, bản tổ chức câu lạc bộ hát then, hát sli, tạo không khí vui tươi, gắn kết cộng đồng.

Phát triển bền vững từ nền tảng văn hóa

Từ năm 2000 đến nay, tỉnh khen thưởng hàng trăm tập thể, cá nhân tiêu biểu. Năm 2020, Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba 1 tập thể có thành tích xuất sắc trong phong trào; Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen 2 tập thể và 1 cá nhân, Chủ tịch UBND tỉnh khen thưởng 15 cá nhân, 10 tập thể. Những tấm gương “người tốt, việc tốt” được tuyên dương đã lan tỏa giá trị nhân văn, khơi dậy tinh thần thi đua sôi nổi trong nhân dân có thành tích xuất sắc trong thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực, phong trào vẫn còn những hạn chế cần khắc phục. Một số địa phương chưa quan tâm đúng mức, phong trào phát triển chưa đồng đều; công tác tuyên truyền vùng sâu, vùng xa còn hạn chế; nguồn kinh phí cho thiết chế văn hóa còn thiếu.

Xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư tạo điều kiện để người dân được thụ hưởng, sáng tạo và phát huy giá trị văn hóa trong đời sống.

Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Cần Yên Tô Thị Thi chia sẻ: Cán bộ ở cơ sở kiêm nhiệm nhiều, lại thiếu kinh phí duy trì hoạt động nên việc tổ chức sinh hoạt cộng đồng, biểu dương gương điển hình đôi khi chưa thường xuyên.

Những khó khăn đó là thực tế, song cũng là động lực để Cao Bằng tiếp tục đổi mới cách làm, nâng cao chất lượng phong trào, gắn với mục tiêu phát triển bền vững và xây dựng con người mới trong thời kỳ hội nhập.

Định hướng đến năm 2030, tỉnh tiếp tục thực hiện Kết luận số 156-KL/TW ngày 21/5/2025 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” và Kết luận số 76-KL/TW của Bộ Chính trị khóa XII về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW; Nghị quyết số 162/2024/QH15,ngày 27/11/2024 của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.

Tỉnh phấn đấu đến năm 2030, trên 90% hộ đạt danh hiệu Gia đình văn hóa, 85% xóm, tổ dân phố văn hóa, 100% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đăng ký đạt chuẩn văn hóa. Cùng với đó, tập trung đầu tư, nâng cấp hệ thống thiết chế văn hóa - thể thao từ tỉnh đến cơ sở, tạo điều kiện để người dân được thụ hưởng, sáng tạo và phát huy giá trị văn hóa trong đời sống.

Đồng chí Nguyễn Quốc Trung, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định thêm: Văn hóa là nền tảng tinh thần, là động lực nội sinh của phát triển. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” sẽ tiếp tục được triển khai đồng bộ, sáng tạo, lấy con người làm trung tâm - vừa là chủ thể, vừa là động lực của mọi sự phát triển.

Khánh Đan