Lần đầu đưa AI vào trường phổ thông: Thí điểm có lộ trình, không gây quá tải

Lần đầu tiên, học sinh được học giáo dục AI trong chương trình. Ảnh: Lê Nguyễn

Năm học 2025-2026, ngành Giáo dục lần đầu thí điểm giáo dục trí tuệ nhân tạo (AI) trong trường phổ thông trên cả nước.

Với cách làm linh hoạt, không tăng tải chương trình, kết quả thí điểm sẽ là căn cứ quan trọng để mở rộng triển khai trong những năm học tiếp theo.

AI bước đầu vào lớp học phổ thông

Lần đầu tiên, AI không chỉ là khái niệm quen thuộc trên mạng hay trong đời sống, mà được đưa vào nhà trường với định hướng thống nhất, có khung nội dung và lộ trình cụ thể.

Theo định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, giáo dục AI nhằm cụ thể hóa các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên, mục tiêu không dừng lại ở việc trang bị kiến thức công nghệ, mà hướng tới giúp học sinh hình thành tư duy đúng đắn, thái độ và năng lực sử dụng AI một cách có trách nhiệm, phù hợp với lứa tuổi.

Một nguyên tắc quan trọng được đặt ra ngay từ đầu là việc triển khai không làm thay đổi, không gây quá tải Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Thay vì xây dựng một môn học độc lập bắt buộc, giáo dục AI được thiết kế theo hướng mở, linh hoạt, phù hợp với tâm lý học sinh và điều kiện tổ chức dạy học của từng địa phương, từng nhà trường.

Theo đó, các cơ sở giáo dục có thể chủ động lựa chọn hoặc kết hợp nhiều hình thức triển khai. Trong đó, việc lồng ghép nội dung giáo dục AI vào các môn học và hoạt động giáo dục hiện có được xem là hướng đi ưu tiên. Cách làm này giúp mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận AI một cách tự nhiên, không tạo thêm áp lực về thời gian học tập.

Với môn tin học, một số nội dung về AI sẽ được tăng cường, mở rộng trên nền tảng chương trình hiện hành; còn ở các môn học khác, AI được sử dụng như một công cụ hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học, giúp bài học sinh động và gắn với thực tiễn hơn.

Bên cạnh hình thức lồng ghép, những trường có điều kiện về đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất có thể tổ chức các chuyên đề học tập lựa chọn, mô-đun độc lập, câu lạc bộ hoặc hoạt động ngoại khóa, dự án trải nghiệm về AI. Đây được coi là không gian phù hợp để học sinh yêu thích công nghệ tìm hiểu sâu hơn, đồng thời tạo sự lan tỏa, khơi gợi hứng thú và tinh thần sáng tạo.

Khung nội dung thí điểm giáo dục AI được xây dựng dựa trên bốn mạch kiến thức cốt lõi gồm: Tư duy lấy con người làm trung tâm, đạo đức AI, kỹ thuật và ứng dụng AI, thiết kế hệ thống AI. Các nội dung này được thiết kế đan xen, bổ trợ lẫn nhau và điều chỉnh theo từng cấp học, từ mức độ làm quen, nhận biết ở tiểu học; đến hiểu nguyên lý, thực hành ở trung học cơ sở; định hướng nghề nghiệp ở trung học phổ thông.

Kết quả thí điểm là căn cứ quan trọng để Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục hoàn thiện nội dung, phương thức tổ chức và xem xét mở rộng trong những năm học tiếp theo.

Giáo viên, học sinh mong muốn gì?

Giáo dục AI được đưa vào giảng dạy thí điểm tại các trường học từ năm học 2025-2026. Ảnh: Lê Nguyễn

Để việc thí điểm giáo dục AI đi vào thực chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định vai trò chỉ đạo, định hướng là yếu tố then chốt. Bộ yêu cầu các địa phương và nhà trường triển khai thống nhất về mục tiêu, nội dung cốt lõi, nhưng vẫn bảo đảm sự linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tiễn. Việc tận dụng tối đa cơ sở vật chất, trang thiết bị và nguồn lực sẵn có được nhấn mạnh nhằm tránh đầu tư dàn trải, hình thức.

Song song với đó, công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên được coi là khâu quyết định. Giáo viên tham gia giảng dạy, tổ chức hoạt động giáo dục AI sẽ được tập huấn theo tài liệu chung của Bộ; đồng thời khuyến khích các hình thức bồi dưỡng linh hoạt như sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường, hội thảo chuyên đề, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn. Các cơ sở đào tạo giáo viên cũng được yêu cầu từng bước tích hợp nội dung giáo dục AI vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng, bảo đảm tính lâu dài và bền vững.

Theo các giáo viên, việc đưa giáo dục AI vào trường học vừa là cơ hội đổi mới dạy học, vừa đặt ra không ít thách thức.

Cô giáo Nguyễn Thị Hạnh, Trường Trung học phổ thông Thượng Cát (phường Thượng Cát), cho rằng điều quan trọng nhất là cách tiếp cận. Nếu dạy AI theo kiểu khái niệm khô cứng, nặng về lý thuyết thì rất khó tạo hứng thú cho học sinh. Ngược lại, nếu xuất phát từ những tình huống gần gũi, cho các em trải nghiệm, làm dự án nhỏ gắn với bài học cụ thể, học sinh sẽ tiếp nhận rất nhanh và hào hứng.

Theo cô Hạnh, giáo viên cũng cần được chuẩn bị tâm thế và kỹ năng phù hợp. Không phải ai cũng là chuyên gia công nghệ, vì vậy việc tập huấn nên tập trung vào cách tổ chức hoạt động học, cách hướng dẫn học sinh sử dụng AI an toàn, đúng mục đích, hơn là yêu cầu giáo viên phải thành thạo kỹ năng. Chỉ khi giáo viên thấy tự tin, không áp lực thì mới có thể truyền được sự hứng thú đó cho học sinh.

Em Nguyễn Minh Tuấn, học sinh Trường Trung học phổ thông Trần Hưng Đạo - Thanh Xuân, cho biết em mong chờ được học AI vì đây là lĩnh vực gắn với nhiều ngành nghề trong tương lai. Tuy nhiên, Tuấn cũng mong việc học được tổ chức nhẹ nhàng, thiên về trải nghiệm, để AI trở thành cơ hội khám phá và định hướng nghề nghiệp, thay vì một áp lực học tập mới.

Còn bà Trần Thị Thanh, phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Đoàn Kết (phường Long Biên) nhận định rằng, nhà trường dạy AI sẽ giúp trẻ tiếp cận công nghệ đúng hướng, tránh việc tự mày mò thiếu kiểm soát ở nhà. Tuy nhiên, phụ huynh mong ngành Giáo dục tính toán kỹ về thời lượng, hình thức tổ chức và có cơ chế giám sát rõ ràng, để việc học không gây áp lực và thực sự mang lại hiệu quả.

Theo các chuyên gia, giáo dục AI ở phổ thông không nên chỉ dừng lại ở việc dạy học sinh sử dụng công cụ, mà cần chú trọng hình thành tư duy, thái độ, giúp các em hiểu rằng AI là công cụ hỗ trợ, không thay thế vai trò và giá trị của con người.

Thống Nhất