Làm gì để xóa tai nạn giao thông ở trẻ em?

Những giải pháp sẽ được triển khai để hiện thực hóa mục tiêu này? Những khó khăn và thách thức nào phải vượt qua để kéo giảm TNGT ở trẻ em và thanh thiếu niên về 0? Theo thống kê, tại nước ta mỗi năm có khoảng 2.000 trẻ em tử vong do tai nạn giao thông, tương đương khoảng 5 ca tử vong mỗi ngày.

Dự án "Việt Nam 2.000" được khởi xướng vì mục tiêu xây dựng môi trường giao thông Việt Nam - nơi mỗi trẻ em và thanh thiếu niên được đi lại an toàn trên đường; đến năm 2030 giảm dần tỉ lệ trẻ em tử vong vì tai nạn giao thông và hướng đến không còn trẻ em bị tử vong vì tai nạn giao thông.

Hiện trường vụ tai nạn giao thông xảy ra mới đây khiến một em học sinh lớp 9 ở Hà Nội tử vong. (Ảnh: Chấn Hải)

Nhiều phụ huynh có con trong độ tuổi đến trường đánh giá cao ý nghĩa mà dự án "Việt Nam 2.000" mang lại. "Đây là dự án rất nhân văn, nếu như có thể đạt được mục tiêu mà dự án đề ra thì đó là niềm vui rất lớn đối với các gia đình có con nhỏ. Nhưng về tính khả thi của dự án thì tôi nghĩ dự án sẽ gặp nhiều khó khăn để đạt được mục tiêu cuối cùng".

Dự án này giúp tăng cường an toàn giao thông cho trẻ em, học sinh là điều mà cả xã hội đều mong mỏi, nếu làm được như vậy giúp các phụ huynh cảm thấy được an tâm hơn rất nhiều.

"Để đạt được mục tiêu đề ra, tôi nghĩ dự án sẽ gặp nhiều khó khăn khi ý thức của người tham gia giao thông còn kém, nhiều bố mẹ đội mũ bảo hiểm đưa con đi học nhưng con không đội mũ rồi sẵn sàng đi ngược chiều, đi lên vỉa hè để đưa con đi học đúng giờ", một phụ huynh cho biết.

Dự án Việt Nam 2000 tập trung vào ba lĩnh vực chính: An toàn xe máy – bảo đảm tất cả trẻ em đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn chất lượng khi tham gia giao thông; An toàn trên ô tô – thúc đẩy ban hành quy định mới về thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe, dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật đã được xác nhận, nhằm đảm bảo trẻ được cố định đúng cách với thiết bị phù hợp; Khu vực trường học an toàn – cải thiện hạ tầng và nâng cao ý thức lái xe an toàn xung quanh trường học, đặc biệt vào giờ đưa đón học sinh.

Khởi động Dự án Việt Nam 2000 nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam tăng cường an toàn giao thông đường bộ cho trẻ em và thanh thiếu niên. (Ảnh: WHO)

Theo ông Greig Craft, Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Quỹ Phòng chống thương vong châu Á, việc hành động trong ba lĩnh vực vừa nêu đã được chứng minh là hiệu quả nhất trong việc bảo vệ trẻ em khỏi chấn thương và tử vong do tai nạn giao thông:

“Dự án tên là “Việt Nam 2000” vì trung bình hàng năm Việt Nam mất đi 2000 trẻ em vì các vụ tai nạn giao thông. Con số đó là quá nhiều và không thể chấp nhận, dù một thôi cũng là quá nhiều rồi. Một trong những cách ngăn chặn hữu hiệu là sử dụng mũ bảo hiểm đạt chuẩn thì hiện nay cũng gặp khó khăn bởi mũ bảo hiểm giả. Đây là điều cần sớm thay đổi”.

Theo Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, trẻ em là một trong những đối tượng yếu thế nhất khi tham gia giao thông và tai nạn giao thông là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong đối với lứa tuổi 4 - 15 tại nước ta.

Đồng hành cùng dự án "Việt Nam 2000", ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch Chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia nêu ra những khó khăn mà dự án sẽ phải vượt qua:

''Chưa được trang bị đầy đủ từ kiến thức, từ kỹ năng, hạ tầng về giao thông của chúng ta cũng còn nhiều hạn chế, phương tiện hạn chế, các thiết bị về an toàn cũng còn hạn chế. Do vậy, các em có khi là nguyên nhân nhưng cũng có khi là các em lại trở thành các người bị nạn''.

Trong khi đó, theo PGS.TS Phạm Việt Cường - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế công cộng, những năm gần đây, tình hình tai nạn giao thông ở Việt Nam được kéo giảm khá nhanh. Tuy nhiên, thực tế lại xuất hiện nhiều thách thức mới đối với an toàn giao thông cho trẻ em:

“Vẫn còn nhiều điểm chưa được triển khai để đảm bảo an toàn một cách tối đa như mũ bảo hiểm của trẻ em, giao thông của trẻ em bằng xe đạp, việc đào tạo và hướng dẫn an toàn trên đường cho các em chưa được thực hiện tốt. Dự án đưa ra nhằm kết nối giữa các bên để cùng nhau xây dựng và triển khai các biện pháp để đảm bảo an toàn nhiều hơn trong quá trình tham gia giao thông”.

Nhiều cha mẹ "bỏ quên" việc đội mũ bảo hiểm cho con.

Ông Đặng Hoa Nam - Nguyên Cục trưởng Cục Trẻ em, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam đánh giá cao ý nghĩa mà Dự án "Việt Nam 2000" mang lại. Ông Nam cho rằng, các nội dung triển khai của dự án không mới nhưng sẽ phát huy hiệu quả khi được quan tâm, triển khai đồng bộ:

“Đây là những can thiệp mà mình đã làm rồi, đã triển khai rồi nhưng mình quyết tâm nhân rộng nó lên thì nó sẽ có tác dụng kéo giảm tai nạn giao thông và đặc biệt là tai nạn giao thông ở trẻ em, bởi lẽ đây là những tai nạn hoàn toàn có thể phòng tránh được nhờ các giải pháp khác nhau. Theo tôi thách thức lớn nhất hiện nay chính là ý thức tham gia giao thông của cha mẹ và của chính trẻ em, học sinh”.

Cần nâng cao ý thức tham gia giao thông của trẻ em để tự bảo vệ mình và những người tham gia giao thông khác.

Hơn 2.000 trẻ em và thanh thiếu niên tử vong mỗi năm vì tai nạn giao thông là một thực trạng nhức nhối tại Việt Nam. Dự án “Việt Nam 2000” với mục tiêu duy nhất: đưa số ca tử vong có thể phòng tránh về con số 0 sẽ giúp không còn gia đình nào phải chịu nỗi đau mất con.

Nhưng để đạt được mục tiêu đó, dưới góc nhìn của VOV Giao thông thì “An toàn giao thông cho trẻ em phải là ưu tiên hàng đầu” trong mỗi gia đình và cộng đồng.

Các chính sách về đảm bảo an toàn giao thông nói chung, an toàn giao thông trẻ em nói riêng luôn được đặc biệt quan tâm, cụ thể hóa bằng quy định pháp luật. Thời gian qua, đã có hàng loạt quy định mới, quy định được bổ sung, hoàn chỉnh góp phần tăng cường đảm bảo an toàn giao thông trẻ em như: xử phạt hành vi giao xe cho người không đủ tuổi lái; xử phạt hành vi chở trẻ em trên 6 tuổi ngồi phía trước xe máy…

Đồng thời, quy định về quản lý vận tải yêu cầu phải có thiết bị giám sát, ghi hình và có cảnh báo, chống bỏ quên trẻ trên xe. Phải có tối thiểu một người quản lý trên mỗi xe. Xe chở từ hai trẻ phải có ít nhất hai người quản lý trẻ trên xe. Không được để trẻ trên xe khi người quản lý đã rời xe. Riêng người lái, phải có ít nhất hai năm kinh nghiệm về lái xe vận tải hành khách.

Tại Hà Nội, mô hình "Cổng trường an toàn" đã được triển khai nhằm nâng cao ý thức của học sinh và phụ huynh, góp phần phòng tránh tai nạn và ùn tắc giao thông.

Tai nạn giao thông như các chuyên gia đã khẳng định là điều có thể phòng tránh được. Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã đặt mục tiêu "Không có tử vong do tai nạn giao thông đường bộ” vào năm 2045 và việc xây dựng Dự án “Việt Nam 2000” với mục tiêu kéo giảm tai nạn giao thông ở trẻ em về 0 chính là một bước cụ thể hóa tầm nhìn này.

Điểm khác biệt lớn nhất của sáng kiến này không nằm ở mục tiêu, mà ở phương thức thực hiện. Thay vì các chiến dịch nhỏ lẻ, dự án đã quy tụ được một liên minh đa ngành chưa từng có, từ các cơ quan hoạch định chính sách của Chính phủ, các tổ chức quốc tế hàng đầu, đến các tổ chức xã hội dân sự và khu vực tư nhân. Cách tiếp cận này hứa hẹn sẽ giải quyết được những “điểm nghẽn” vẫn tồn tại từ trước tới nay.

Trong đó, việc tập trung triển khai vào 3 lĩnh vực can thiệp trọng yếu là mũ bảo hiểm, ghế an toàn ô tô, và an toàn ở khu vực trường học được dựa trên bằng chứng khoa học cũng cho thấy một chiến lược rõ ràng, không dàn trải. Tuy nhiên, khó khăn, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở quá trình thực thi và thay đổi hành vi trong cộng đồng.

Thành công của dự án sẽ không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của các đơn vị triển khai, mà còn cần sự cam kết mạnh mẽ trong việc thực thi pháp luật và quan trọng hơn cả, là sự chuyển biến trong nhận thức của mỗi gia đình, mỗi người tham gia giao thông. Dự án đã cung cấp một lộ trình và một niềm hy vọng, biến mục tiêu “không còn trẻ em tử vong vì tai nạn giao thông” từ một khẩu hiệu trở thành một khả năng có thể đạt được.

Nhưng việc thay đổi hành vi và nhận thức con người chưa bao giờ là việc dễ dàng, đặc biệt khi nhiều bậc cha mẹ vẫn chưa nhận ra mức độ nguy hiểm khi để con em mình đi xe mà không có mũ bảo hiểm đạt chuẩn hay ghế an toàn. Thách thức thứ hai là khả năng tiếp cận và chi phí, khi ở một số khu vực, việc tìm mua mũ bảo hiểm hoặc ghế an toàn đạt chuẩn vẫn còn khó khăn, hoặc giá quá cao so với thu nhập của nhiều gia đình.

Dự án "Việt Nam 2000" được khởi xướng với mục tiêu kéo giảm tai nạn giao thông cho trẻ em và thanh thiếu niên tại Việt Nam xuống còn bằng 0 là một mục tiêu có nhiều thách thức nhưng hoàn toàn khả thi. Vấn đề là quyết tâm, sự vào cuộc đồng bộ, với trách nhiệm, tình yêu thương của cộng đồng và các bậc phụ huynh, để biến an toàn giao thông thành một nét văn hóa sống, chứ không chỉ là một quy định, vì an toàn cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Nguyễn Yên/VOV Giao thông