Làm gì để chinh phục con đường 'Go Global'?

Nâng cao vị thế trên bản đồ TMĐT

Với tốc độ tăng trưởng trung bình trên 20%/năm, TMĐT xuyên biên giới được coi là động lực mới cho xuất khẩu của Việt Nam.

Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội này, doanh nghiệp Việt cần phải tham gia những sàn giao dịch quốc tế có uy tín, nơi tập trung hàng triệu khách hàng toàn cầu. Trong số đó, Alibaba.com được xem là nền tảng B2B lớn nhất, kết nối trực tiếp nhà sản xuất với nhà nhập khẩu. Đây cũng là kênh quan trọng để sản phẩm Việt Nam có thể tiếp cận trực tiếp thị trường quốc tế mà không qua trung gian.

Nhưng con đường này không hề dễ dàng. Theo thống kê, hiện nay chỉ khoảng 30% doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam đủ điều kiện tham gia TMĐT xuyên biên giới. Nguyên nhân không chỉ nằm ở quy mô sản xuất, mà còn ở hạn chế về pháp lý, logistics, chứng nhận quốc tế và khả năng bảo mật dữ liệu. Đây chính là những rào cản lớn cần tháo gỡ.

Nêu rõ các điều kiện để một doanh nghiệp Việt có thể tham gia trên sàn TMĐT quốc tế, bà Nguyễn Thị Phương Nguyên, Giám đốc Marketing Alibaba.com Việt Nam cho biết, yêu cầu đầu tiên và bắt buộc là phải có giấy phép kinh doanh hợp pháp, đảm bảo doanh nghiệp tồn tại và hoạt động đúng pháp luật. Tiếp đó, sản phẩm đưa lên sàn phải hoàn toàn hợp pháp, có chứng nhận chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn thị trường quốc tế. Đặc biệt, Alibaba.com tuyệt đối không chấp nhận mô hình kinh doanh rủi ro như dropshipping - vốn phổ biến ở một số quốc gia, vì điều này dễ dẫn tới gian lận và phá vỡ niềm tin của người mua.

Từ góc độ quản lý, ông Nguyễn Thành Dương, đại diện Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) khẳng định rằng việc đưa doanh nghiệp Việt lên các sàn TMĐT quốc tế đã và đang trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, xúc tiến thương mại phải mở rộng ra các nền tảng trực tuyến toàn cầu.

Hiện Bộ Công Thương đang triển khai các chương trình hỗ trợ cụ thể như: đào tạo kỹ năng số cho doanh nghiệp, hỗ trợ chi phí tham gia gian hàng trực tuyến, kết nối thương vụ Việt Nam tại nước ngoài để cung cấp thông tin thị trường. Trong kế hoạch 2026-2030 theo Quyết định 1568/2025, Việt Nam đặt mục tiêu có trên 70% doanh nghiệp xuất khẩu ứng dụng TMĐT trong xúc tiến thương mại. Đây là điều kiện cần để hàng Việt đủ sức cạnh tranh.

Ông cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, nhiều doanh nghiệp dù có sản phẩm chất lượng cao nhưng lại thiếu kiến thức về thanh toán quốc tế, chứng nhận xuất xứ hay logistics. Điều này khiến họ bỏ lỡ cơ hội dù tiềm năng thị trường rất lớn. Vì vậy, nhiệm vụ của cơ quan xúc tiến thương mại là vừa mở đường, vừa đồng hành, để doanh nghiệp có thể vượt qua những rào cản ban đầu.

Việc lên các sàn TMĐT quốc tế vừa mở ra cơ hội lớn, vừa đặt ra nhiều thách thức

Biến thách thức thành cơ hội

Trong khi đó, Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản mang đến một thông điệp khác: cơ hội rất lớn, nhưng yêu cầu cũng vô cùng khắt khe. Theo đó, người tiêu dùng Nhật Bản sẵn sàng trả giá cao cho hàng hóa đạt chuẩn, nhưng chỉ cần một sai sót nhỏ về bao bì, ghi nhãn hay thông tin sản phẩm, doanh nghiệp sẽ mất cơ hội lâu dài.

Thương vụ cảnh báo rằng nhiều doanh nghiệp Việt khi tham gia thị trường Nhật qua kênh TMĐT đã gặp khó khăn vì chưa hiểu hết hệ thống tiêu chuẩn. Thương vụ khuyến nghị, Luật TMĐT sửa đổi và các chương trình hỗ trợ cần chú trọng hơn vào việc cung cấp thông tin và hướng dẫn doanh nghiệp về các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là ở những thị trường khó tính như Nhật Bản.

Bên cạnh đó, một doanh nghiệp OCOP tại Lâm Đồng cũng chia sẻ câu chuyện thực tế. Doanh nghiệp này sản xuất cà phê đặc sản và đã thử nghiệm đưa sản phẩm lên Alibaba.com. Kết quả ban đầu rất khả quan: chỉ trong vài tháng, gian hàng trực tuyến đã giúp tiếp cận khách hàng từ nhiều quốc gia, trong đó có các nhà nhập khẩu châu Âu. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là chi phí logistics quá cao, chiếm tới 20-25% giá thành, làm giảm sức cạnh tranh.

Doanh nghiệp cũng gặp vướng mắc trong khâu thanh toán quốc tế, khi phải đáp ứng các quy định về bảo mật dữ liệu và chứng từ phức tạp. Đại diện doanh nghiệp thừa nhận: “Nếu không có sự hỗ trợ từ cơ quan xúc tiến thương mại và Thương vụ, chúng tôi khó có thể duy trì gian hàng lâu dài”. Do đó, doanh nghiệp mong muốn Nhà nước có cơ chế hỗ trợ chi phí logistics và đào tạo chuyên sâu về TMĐT để có thể đứng vững trên thị trường toàn cầu.

Nhìn vào bức tranh chung, có thể thấy việc đưa doanh nghiệp Việt lên các sàn TMĐT quốc tế vừa mở ra cơ hội lớn, vừa đặt ra nhiều thách thức. Cơ hội nằm ở việc tiếp cận thị trường toàn cầu với hàng triệu khách hàng, tăng trưởng doanh thu, xây dựng thương hiệu quốc tế. Thách thức nằm ở tiêu chuẩn pháp lý, logistics, dữ liệu và năng lực quản trị của doanh nghiệp.

Giải pháp vì thế phải đồng bộ. Nhà nước cần hoàn thiện hành lang pháp lý, đặc biệt trong Luật TMĐT sửa đổi, để tạo niềm tin cho doanh nghiệp. Cơ quan xúc tiến thương mại cần hỗ trợ mạnh mẽ hơn về đào tạo, kết nối và chi phí. Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cần phát huy vai trò cầu nối thông tin và chuẩn mực quốc tế. Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực số, tuân thủ tiêu chuẩn toàn cầu và coi đây là chiến lược sống còn, chứ không chỉ là kênh bán hàng ngắn hạn.

Trần Hương