Lâm Đồng chủ động kiểm soát an toàn bức xạ, hạt nhân

Hội nghị sơ kết hoạt động ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: Sở Khoa học và Công nghệ

Nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát chặt nguồn phóng xạ

Giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm từng bước nâng cao năng lực quản lý nhà nước, chủ động phòng ngừa và sẵn sàng ứng phó khi xảy ra sự cố bức xạ, hạt nhân. Công tác thông tin, tuyên truyền được duy trì thường xuyên, đa dạng về hình thức, qua đó nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân và cộng đồng trong phòng ngừa, ứng phó sự cố.

Theo Ban Chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân tỉnh, công tác quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân được tăng cường, nhất là trong lĩnh vực y tế. Đến tháng 12/2025, Sở Khoa học và Công nghệ đã tiếp nhận, thẩm định hồ sơ cấp giấy phép sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế và quản lý 190 giấy phép sử dụng 102 thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế cấp cho 185 cơ sở và tổ chức tiến hành công việc bức xạ - sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế.

Song song đó, hoạt động kiểm kê, đánh giá nguy cơ sự cố nguồn phóng xạ được thực hiện định kỳ. Cơ quan thường trực Ban Chỉ huy đã tiến hành kiểm kê tại 9 cơ sở sử dụng và lưu giữ nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ.

Tính đến tháng 12/2025, toàn tỉnh có 1.134 nguồn phóng xạ, trong đó 243 nguồn đang sử dụng và 888 nguồn đang lưu giữ tại các cơ sở thuộc lĩnh vực nghiên cứu, công nghiệp, an ninh và dịch vụ kỹ thuật. Ngoài ra, có 14 thiết bị bức xạ phát tia X đang được sử dụng tại 6 cơ sở, tổ chức, được Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cấp phép.

Ban Chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân sơ kết hoạt động

Các cơ sở cơ bản chấp hành nghiêm quy định về đăng ký, cấp phép, sử dụng và lưu giữ nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ theo pháp luật về năng lượng nguyên tử.

Cơ quan thường trực Ban Chỉ huy cũng thường xuyên kiểm tra các nội dung liên quan đến công tác quản lý an toàn bức xạ, bảo đảm an ninh trong quá trình sử dụng và lưu giữ nguồn phóng xạ.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, có 25 nguồn phóng xạ được vận chuyển đến hoặc đi qua địa bàn tỉnh Lâm Đồng bằng đường bộ. Các đơn vị vận chuyển đều thực hiện đầy đủ việc thông báo đến Sở Khoa học và Công nghệ.

Những nguồn phóng xạ này phục vụ cho nhiều hoạt động kỹ thuật chuyên sâu như kiểm tra chân đế giàn khoan dầu khí, khảo sát ngập lụt giếng khai thác, kiểm tra bình bồn, đo mức đóng cặn trong các bồn chứa tại các nhà máy lọc dầu, hay chụp ảnh bức xạ kiểm tra mối hàn các đường ống kim loại.

Thực tiễn cho thấy, việc ứng dụng kỹ thuật hạt nhân đã mang lại hiệu quả cao, cho phép đo đạc trong điều kiện nhiệt độ, áp suất lớn, môi trường hóa chất độc hại mà không làm gián đoạn quá trình vận hành của hệ thống công nghệ.

Viện Nghiên cứu Hạt nhân đã ứng dụng rộng rãi các công nghệ thuộc lĩnh vực hạt nhân trong nông nghiệp, công nghiệp, y tế... thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội tỉnh. Ảnh: Tư liệu Sở Khoa học và Công nghệ

Chủ động diễn tập, sẵn sàng ứng phó sự cố

Công tác diễn tập ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân được tỉnh đặc biệt chú trọng. Các đợt tập huấn, tập dượt được chuẩn bị kỹ lưỡng, từ phổ biến kịch bản đến hướng dẫn sử dụng trang thiết bị cho lực lượng tham gia.

Qua diễn tập, các lực lượng từng bước làm chủ kỹ năng ứng cứu, sử dụng thành thạo phương tiện chuyên dụng và rút kinh nghiệm thực tiễn để sẵn sàng xử lý tình huống phát sinh.

Trang thiết bị, phương tiện phục vụ diễn tập được huy động tối đa từ các sở, ngành, đơn vị liên quan như Viện Nghiên cứu Hạt nhân, Sở Khoa học và Công nghệ, Công an tỉnh, các cơ sở y tế…

Thực tế cho thấy, diễn tập đã góp phần nâng cao năng lực chỉ huy, điều hành của Ban Chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân, đồng thời tăng cường khả năng phối hợp giữa các sở, ngành, địa phương liên quan.

Tập luyện, diễn tập tại Viên Nghiên cứu Hạt nhân

Công tác thông tin, tuyên truyền cũng được đẩy mạnh, giúp người dân kịp thời tiếp cận kiến thức về an toàn bức xạ, an ninh nguồn phóng xạ và kỹ năng ứng phó sự cố, tạo sự đồng thuận và chủ động trong cộng đồng.

Như năm 2023, tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức diễn tập chuyên đề ứng phó sự cố trong vận chuyển nguồn phóng xạ hở và tình huống cháy nổ tại lò phản ứng hạt nhân, qua đó tiếp tục hoàn thiện các phương án xử lý tình huống phức tạp.

Diễn tập ứng phó sự cố bức xạ. Ảnh tư liệu

Song song với đó, công tác thanh tra, kiểm tra được xác định là giải pháp quan trọng nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, Sở Khoa học và Công nghệ đã chủ trì, phối hợp thực hiện 20 cuộc thanh tra đối với 72 tổ chức, cá nhân và 5 cuộc kiểm tra đối với 33 tổ chức, cá nhân sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế. Kết quả cho thấy, đa số đơn vị chấp hành nghiêm Luật Năng lượng nguyên tử và các quy định liên quan.

Với cách làm bài bản, chủ động và đồng bộ, công tác bảo đảm an toàn bức xạ và hạt nhân trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã từng bước đi vào chiều sâu, góp phần kiểm soát hiệu quả các nguy cơ tiềm ẩn, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để việc ứng dụng các kỹ thuật hạt nhân phục vụ y tế, công nghiệp và nghiên cứu khoa học diễn ra an toàn, bền vững.

Thanh Duyên