'Lá chắn thép' Su-30MK2 bảo vệ bầu trời Venezuela trước sức ép từ Mỹ

Trong đội hình này có ít nhất ba tàu khu trục lớp Arleigh Burke, một tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân cùng 4.000 lính thủy đánh bộ.

Tiêm kích Su-30MK2 của Không quân Venezuela. (Nguồn: MW)

Động thái này được xem như tín hiệu Washington tiếp tục gây sức ép lên Tổng thống Nicolas Maduro. Sự hiện diện của hạm đội Mỹ cũng khiến dư luận chú ý tới sức mạnh quân sự của Venezuela – quốc gia từng được cố Tổng thống Hugo Chavez đầu tư mạnh tay trong thập niên 2000, biến lực lượng vũ trang nơi đây thành một trong những đội quân lớn và được trang bị tốt nhất khu vực Mỹ Latinh.

Bầu trời Venezuela hiện nay được bảo vệ bằng hệ thống phòng không tầm xa S-300VM cùng nhiều tổ hợp tầm ngắn khác, nhưng đặc biệt đáng chú ý chính là Su-30MK2, loại máy bay chiến đấu có tầm bay xa nhất châu Mỹ và cũng là "át chủ bài" khiến bất kỳ ý đồ xâm nhập nào của đối phương phải chùn bước.

Su-30MK2 được Nga phát triển trong những năm 2000, sau đó được xuất khẩu cho một số quốc gia như Trung Quốc, Việt Nam, Indonesia, Uganda và Venezuela. Máy bay này là phiên bản nâng cấp từ tiêm kích Su-27 lừng danh của Liên Xô, được trang bị hệ thống điện tử hàng không hiện đại hơn, đồng thời thiết kế buồng lái hai chỗ ngồi cho phép bố trí thêm sĩ quan hệ thống vũ khí để hỗ trợ phi công.

So với Su-27, Su-30 có tầm bay xa hơn nhiều, vượt trội so với mọi chiến đấu cơ phương Tây cùng thời, mang lại khả năng tác chiến đa nhiệm – vừa chiếm ưu thế trên không, vừa tấn công mặt đất, vừa chống hạm.

Trong biên chế Venezuela, Su-30MK2 triển khai một loạt vũ khí đáng gờm: tên lửa hành trình Kh-59M cho nhiệm vụ không đối đất, Kh-31A để chống tàu, Kh-31P chuyên chế áp phòng không, cùng các loại tên lửa không đối không dẫn đường bằng radar như R-77 và R-27. Nhờ kho vũ khí đa dạng này, Su-30MK2 từng nhiều lần thể hiện khả năng răn đe đáng kể trước máy bay Mỹ hoạt động trong khu vực.

Khi mới được mua, Su-30MK2 thực sự nằm ở một đẳng cấp riêng trong toàn bộ châu Mỹ, ngoại trừ Mỹ. Tuy nhiên, do thiếu các gói nâng cấp trong hai thập kỷ qua, sức mạnh của chúng ngày càng trở nên hạn chế trước bước tiến của công nghệ hàng không quân sự toàn cầu.

Điểm yếu rõ rệt nhất nằm ở radar: Su-30MK2 và biến thể Su-30M2 là những dòng cuối cùng của Nga còn sử dụng radar mảng quét cơ học, trong khi từ năm 2009 Nga đã chuyển hẳn sang sản xuất Su-35S với radar mảng quét điện tử hiện đại hơn. Điều này khiến Su-30MK2 gặp bất lợi lớn khi đối đầu với những tiêm kích mới của Mỹ như F-35, F-18 Block 3 hay F-15 hiện đại, đặc biệt trong khả năng nhận thức tình huống và tác chiến điện tử.

Tuy vậy, cũng cần nhấn mạnh rằng radar của Su-30MK2 vẫn là một trong những thiết kế cơ học mạnh nhất từng được phát triển, với kích thước lớn gấp ba lần radar AN/APG-81 của F-35 và gần bốn lần radar trên nhiều biến thể F-16, giúp nó duy trì khả năng phát hiện vượt trội so với phần lớn chiến đấu cơ trong khu vực.

So với các phiên bản Su-30 hiện đại mà Nga đang sản xuất, Su-30MK2 của Venezuela đã tụt lại khá xa. Biến thể Su-30SM2 dành cho Algeria và Belarus được trang bị động cơ AL-41F-1S với khả năng điều khiển vector lực đẩy, mạnh mẽ và tiết kiệm nhiên liệu hơn, có độ tin cậy cao và chi phí bảo trì thấp, đi kèm hệ thống điện tử hàng không vượt trội.

Hiện tại, Su-30MK2 vẫn giữ vị thế là máy bay chiến đấu mạnh nhất Mỹ Latinh. Tuy nhiên, với số lượng hạn chế và công nghệ không được nâng cấp, những chiếc tiêm kích này khó có thể tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng cho sức mạnh không quân và hải quân Mỹ, nếu không có sự phối hợp từ hệ thống phòng không mặt đất hoặc lực lượng phòng thủ bờ biển quy mô lớn.

Dưới thời cố Tổng thống Chavez, Venezuela từng ấp ủ kế hoạch biến mình thành cường quốc quân sự khu vực, thậm chí có ý định trở thành khách hàng đầu tiên của tiêm kích Su-35S. Nhưng sự ra đi đột ngột của ông vào năm 2013 cùng với việc thiếu các thương vụ mua sắm lớn dưới thời người kế nhiệm đã khiến kế hoạch này bị bỏ dở, để lại khoảng cách ngày càng xa giữa Venezuela và các đối thủ tiềm tàng.

Xuân Minh