'Lá chắn' giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh

ThS-BS Nguyễn Như Thái, Phụ trách Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai.

Trao đổi với phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Nai, ThS-BS Nguyễn Như Thái, Phụ trách Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai nhấn mạnh: Vaccine được xem là “lá chắn” hữu hiệu nhất giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh, giảm nguy cơ tử vong và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tầm quan trọng của vaccine

* Thưa bác sĩ, vaccine có vai trò như thế nào trong phòng bệnh?

- Trước khi có vaccine, mỗi năm thế giới ghi nhận hàng triệu ca tử vong vì các bệnh truyền nhiễm như: đậu mùa, bại liệt, ho gà, uốn ván… cùng vô số di chứng để lại cho người bệnh. Đây thực sự là gánh nặng đối với mỗi gia đình và toàn xã hội.

Nhờ sự ra đời của vaccine và các chương trình tiêm chủng mở rộng toàn cầu, nhiều bệnh đã được khống chế và thậm chí bị xóa sổ hoàn toàn. Điển hình là bệnh đậu mùa đã được thanh toán trên toàn thế giới từ năm 1979. Ở Việt Nam, Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) quốc gia được triển khai từ những năm 1980 đến nay đã góp phần thanh toán bệnh bại liệt, loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh và kiểm soát hiệu quả nhiều bệnh truyền nhiễm như: sởi, ho gà. Ngoài việc cứu sống hàng triệu người mỗi năm, tiêm chủng còn giúp các quốc gia tiết kiệm hàng tỷ USD chi phí điều trị, đồng thời bảo vệ nguồn nhân lực, yếu tố quan trọng nhất cho sự phát triển bền vững.

* Với phụ nữ trước, trong và sau khi mang thai, việc tiêm vaccine có ý nghĩa đặc biệt như thế nào, thưa bác sĩ?

- Phụ nữ mang thai là một trong những nhóm dễ bị tổn thương nhất. Khi mang thai, hệ miễn dịch của người mẹ suy giảm tự nhiên để cơ thể chấp nhận thai nhi mang một phần gen của cha. Điều này khiến họ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm và khi mắc, thường diễn tiến nặng hơn.

Nhiều bệnh như: sởi, quai bị, rubella, thủy đậu… nếu xảy ra trong thai kỳ có thể gây dị tật thai nhi, sảy thai hoặc nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Vì vậy, tiêm chủng trước khi mang thai đóng vai trò vô cùng quan trọng để bảo vệ cả mẹ và bé. Vì vậy, chị em nên chủ động tìm hiểu và tiêm phòng đúng lịch.

Bác sĩ Nguyễn Như Thái khám sàng lọc cho trẻ trước tiêm chủng. Ảnh: Hạnh Dung

* Nhiều người lo ngại về tác dụng phụ của vaccine. Bác sĩ có thể giải thích rõ hơn về điều này?

- Bất kỳ tác động nào đến cơ thể, kể cả khi nhiễm virus tự nhiên đều tạo ra phản ứng miễn dịch. Khi mắc cúm, ta có thể sốt, đau mỏi cơ, mệt mỏi… Vaccine cũng vậy, nhưng phản ứng ở mức độ nhẹ và ngắn hơn.

Một số biểu hiện thường gặp sau tiêm như: đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, quấy khóc đối với trẻ nhỏ. Những phản ứng này chỉ kéo dài vài ngày và tự hết. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động để tạo hàng rào bảo vệ cơ thể. So sánh giữa phản ứng sau tiêm và nguy cơ khi mắc bệnh, có thể thấy rõ vaccine an toàn hơn rất nhiều. Nếu mắc bệnh, người bệnh có thể phải nhập viện, điều trị dài ngày, chịu nguy cơ biến chứng và lây lan cho người thân. Điều quan trọng là người dân nên lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín, đảm bảo quy trình tiêm chủng an toàn và được theo dõi sau tiêm đầy đủ.

Sự khác nhau giữa vaccine dịch vụ và vaccine tiêm chủng mở rộng

* Nhiều người vẫn thắc mắc sự khác nhau giữa vaccine dịch vụ và vaccine trong Chương trình TCMR. Bác sĩ có thể lý giải cụ thể sự khác nhau này?

- Cả vaccine dịch vụ và vaccine TCMR đều đã được Bộ Y tế kiểm định chất lượng và an toàn. 2 chương trình không đối lập mà bổ trợ cho nhau. Vaccine TCMR được Nhà nước tài trợ miễn phí, tập trung vào các bệnh nguy hiểm, thường gặp, có khả năng gây dịch lớn như: lao, bại liệt, sởi, uốn ván, ho gà, viêm não Nhật Bản, viêm gan B… Còn vaccine dịch vụ mở rộng thêm nhiều bệnh khác như: phế cầu, rota, ung thư cổ tử cung, cúm, sốt xuất huyết, não mô cầu… giúp hoàn thiện “lá chắn” bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện hơn.

Khi nền kinh tế phát triển, danh mục vaccine trong TCMR sẽ được mở rộng theo đúng tinh thần “tiêm chủng mở rộng”. Người dân có điều kiện kinh tế có thể kết hợp cả 2 chương trình để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

* Thưa bác sĩ, gần đây thời tiết thất thường khiến nhiều bệnh truyền nhiễm tại Đồng Nai có xu hướng gia tăng. Bác sĩ có khuyến cáo gì cho người dân?

- Tại Đồng Nai và nhiều tỉnh, thành phía Nam, số ca mắc cúm theo mùa đang tăng. Chu kỳ bệnh cúm thường diễn ra từ tháng 6 đến tháng 11, vì vậy người dân nên tiêm phòng cúm trước mùa dịch hoặc bất kỳ thời điểm nào có nhu cầu.

Bên cạnh cúm, sốt xuất huyết vẫn là thách thức lớn. Điều đáng mừng là Việt Nam đã có vaccine phòng sốt xuất huyết. Người dân có thể đến các cơ sở tiêm chủng để được tư vấn lịch tiêm phù hợp.

Ngoài ra, trẻ nhỏ và người cao tuổi có bệnh nền là nhóm nguy cơ cao nhất. Tiêm vaccine đầy đủ giúp giảm tỷ lệ nhập viện, giảm biến chứng nặng và giảm tử vong cho nhóm này. Mỗi người ở mỗi độ tuổi sẽ có nhu cầu tiêm vaccine khác nhau. Người dân nên chủ động liên hệ các cơ sở tiêm chủng để được tư vấn.

* Trân trọng cảm ơn bác sĩ!

Hạnh Dung (thực hiện)